فهرست مطالب
صنعت دیفای در سال‌های اخیر، به خوبی توجه سرمایه گذاران را به خودش جلب کرده و با سرعت در مسیر رشد و پیشرفت در حال حرکت است. طبق اخرین آمار از سایت معتبر DefiPulse، میزان سرمایه قفل شده (TVL) پلتفرم‌های فعال در حوزه دیفای در اواخر ماه اکتبر سال 2020، مبلغی در حدود 20 میلیارد دلار بوده و در حال حاضر به 100 میلیارد دلار رسیده که نشان دهنده‌ی رشد 5 برابری حوزه دیفای در یکسال اخیر است.
فضای دیفای در حال حاضر قابل مقایسه با اقتصاد سنتی دنیا نیست اما این سرعت رشد و پیشرفت خبر از افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران می‌دهد که ما را به تعویض قدرت در اقتصاد، از متمرکز به غیرمتمرکز امیدوار می‌کند. دیفای، برای ادامه‌ی مسیر رشد و پیشرفت خود نیاز به ایده‌های نو و جدید دارد که ییلد فارمینگ (Yield Farming) یکی از آن ایده‌هاست که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
ییلد فارمینگ چیست؟
ییلد فارمینگ یا همان کشت سود در واقع پیشنهادی جذاب برای سرمایه گذارانی‌ست که می‌خواهند رمز ارزهای خودشان را برای بلند مدت نگهداری کرده و در این بین نیز به جای کنار گذاشتن رمزارزهای خود، از آنها نیز سود کسب کنند. کشت سود از جهاتی شبیه به عملیات استیکینگ (Staking) است، اما به مراتب پیچیده‌تر از آن.
در مبحث ییلد فارمینگ ما با مواردی از جمله بازارساز خودکار (AMM)، استخر نقدینگی، استخراج نقدینگی، تامینکنندگان نقدینگی (LP) و درصد سود سالیانه (APY) سروکار داریم. اگر تصور می‌کنید که با مبحث پیچیده ای روبرو هستید، درست حدس می‌زنید اما تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا بصورت کامل با مفهوم ییلد فارمینگ و مفاهیم وابسته به آن آشنایی پیدا کنیم.
برای آشنایی کامل با بازارساز خودکار و نحوه کار آن، پیشنهاد می‌شود این مطلب را مطالعه کنید.
در ابتدا برای آشنایی با موضوع با یک مثال شروع می‌کنیم:
صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ برای انجام معاملات رمزارزها بصورت غیرمتمرکز بین دو طرف معامله، نیازهمیشگی به نقدینگی آماده از ارزهای قابل معامله در پلتفرم خودش دارد که برای انجام این پروسه در حوزه دیفای راه حلی به نام استخر نقدینگی شکل گرفت. در این روش، نقدینگی مورد نیاز برای معاملات از قبل در قراردادی هوشمند نگهداری شده و هنگام انجام معاملات از آنها استفاده می‌شود.
لازم به ذکر است که استخرهای نقدینگی برای بقیه حوزه‌های دیفای از جمله وام‌دهی (Lending) نیاز هستند. حالا برای جمع آوری نقدینگی در استخرهای از پیش تعیین شده، به تامینکنندگان نقدینگی نیاز است تا با قرض دادن رمزارزهای خود به قراردادهای هوشمند، در جهت کارکرد بهتر پلتفرم پیش قدم شوند. روش‌های متفاوتی تا به امروز برای تامین نقدینگی استخرها و دعوت سرمایه‌گذاران به مشارکت در این عملیات در نظرگرفته شده است.
تعدادی از پروژه‌ها در ابتدای شروع به کار در سند توکنومیک، مقداری از توکن‌ها را به تامین نقدینگی استخرها اختصاص می‌دهند که این یکی از روش‌های جمع آوری نقدینگی به شمار می‌رود. این راه حل به اندازه کافی کاربردی نیست و نیاز به تعامل بیشتر با کاربران به عنوان تامینکنندگان نقدینگی است تا آنها نیز بتوانند در رشد پروژه‌های مورد اعتمادشان پیش قدم شوند ولی برای تشویق سرمایه‌گذاران به حضور در این پروژه به یک مشوق نیاز است.
این عوامل باعث شد تا راه‌حلی در حوزه دیفای شکل بگیرد که به سبب آن، تامینکنندگان نقدینگی برای قرض دادن رمزارزهایشان سود (Yield) دریافت کنند که با روش‌های مختلفی اندازه‌گیری می‌شود. در اینجا مفهوم ییلد فارمینگ در دیفای بوجود آمد. سرمایه‌گذاران بسته به مقدار نقدینگی که در اختیار پلتفرم قرارمی‌دهند، سود دریافت می‌کنند.
این مقدار سود در طول زمان و با توجه به نوع و مقدار رمزارز قرض داده شده متفاوت و متغیرند و براساس مکانیسم‌های پیچیده ای از جمله AMM یا بازارساز خودکار محاسبه می‌شوند که در ادامه با آن آشنا خواهیم شد. لازم به ذکر است که کشت سود یکی از روش‌های پیچیده در بازار رمزارزها برای کسب سود است که نیازمند تجربه بالا و حرفه ای بودن دراین بازار است.
استراتژی‌های کسب سود در ییلد فارمینگ معمولا پیچیده بوده و نیازمند گردش پول مداوم در پلتفرم‌های مختلف و تغییر متداومِ استراتژی سرمایه‌گذاری‌ست و اکثرا در صورتی سود ده است که شما بعنوان سرمایه‌گذار بلندمدت یا هودلر در بازار رمزارزها فعال باشید.
ییلد فارمینگ چگونه انجام می‌شود؟
تامینکنندگان نقدینگی با قفل رمزارزهای خود در قراردادهای هوشمندِ مربوط به استخرهای نقدینگی درواقع سرمایه خود را به پلتفرم‌های دیفای قرض داده‌اند تا این پروژه ها بتوانند عملیات هایی از جمله وام‌دهی، وام‌گیری و معاوضه (Swap) توکن‌ها را انجام دهند. در ادامه از کارمزد معاملات انجام شده در پلتفرم به تامینکنندگان نقدینگی مقداری سود اختصاص می‌یابد.
در پشت این عملیات به ظاهر ساده ولی پیچیده، AMM یا بازارساز خودکار حضور دارد. برای درک بهتر این پروسه، مطلب را با یک مثال ادامه می‌دهیم:
فرض کنید در صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ مقداری از نقدینگی خود را برای کشت کردن سود قفل کرده‌اید. معامله گران مختلف با توجه به رمزارزهای موجود در استخر نقدینگی، معاملات خودشان را با موفقیت به سرانجام می‌رسانند و در نهایت شما بسته به مقدار معاملات و کارمزد به وجود آمده (که ثابت نیست) درصدی سود بر روی سرمایه خود بدست می‌آورید.
برای تشویق بیشتر سرمایه‌گذاران و مشارکت در عملیات تامین نقدینگی، روش‌های دیگری از جمله اعطای توکن جدید یا حتی توکن جایگزین نیز استفاده می‌شود که اصطلاحا به آن استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) گفته می‌شود.
استخراج نقدینگی در ییلد فارمینگ به چه معناست؟
برای توضیح این مطلب از یک مثال شروع می‌کنیم:
تصور کنید مقداری از USDTهای خودتان را درپلتفرم Compound قفل می‌کنید. این پلتفرم به شما با سود 2%، توکن حاکمیتیCOMP جایزه می‌دهد که با آن می‌توانید در تصمیم‌گیریهای مربوط به ادامه‌ی راه پروژه حق رای داشته باشید. در واقع شما با تترهای خودتان توانستید توکن کامپوند استخراج کنید و درعملیات استخراج نقدینگی حضور داشته باشید.
حالا برای آشنایی با توکن‌های جایگزین به مثال دیگری رجوع می‌کنیم:
تصور کنید 10 اتریوم (ETH) را در بستر پلتفرم یرن فایننس (Yearn Finance) برای شرکت درعملیات کشت سود قفل می‌کنید. یرن فایننس در مقابل به شما 10 توکن yETH قرض می‌دهد که این توکن‌ها با توکن اصلی (یعنی ETH) ارزش برابری دارند ولی فقط در بعضی پلتفرم‌ها معتبرند یعنی شما می‌توانید توکن‌های yETH خودتان را در پلتفرم یرن فایننس یا باقی پلتفرم‌های حوزه دیفای دوباره به کار بگیرید و از آنها نیز سود کسب کنید!
اگر در پلتفرم‌های فعال حوزه ییلد فارمینگ رمزارزهایی مانند اتریوم، بیت کوین و… را قفل کنید، توکنی با همان ارزش به جای توکن اصلی به شما وام داده می‌شود. برای مثال در پلتفرم Compound شما در ازای بیت کوین یا اتریوم‌های خودتان توکن‌هایcBTC و cETH دریافت می‌کنید. سودهای موجود در دیفای به مراتب بیشتر از فضای اقتصاد سنتی و بانک‌ها است.
سودی در حدود 2% بر روی استیبل‌کوین‌ها در مقابله با سود 0.1% بانک‌ها بر روی ارزهای فیات قابل مقایسه نبوده اما با این حال این درصد سود هم به اندازه کافی برای سرمایه‌گذار جذاب به نظر نمی‌رسد. نکته مهم این است که سرمایه‌گذاران ییلد فارمینگ به کسب سود از یک پلتفرم قانع نیستند و استراتژی‌های پیچیده‌ای را بر روی سرمایه خود پیاده می‌کنند.
همان طور که ابتدای مقاله ذکر کردیم استراتژی‌های کسب سود مربوط به ییلد فارمینگ پیچیده هستند و نیاز به گردش پول در پلتفرم‌های متفاوتی دارند و روش ییلد فارمینگ بیشتر از همه برای سرمایه‌گذاران بلندمدت سود ده است. برای درک کامل این مطلب به یک مثال دیگر رجوع می‌کنیم:
تصور کنید که شما مقداری بیت کوین هودل کرده‌اید و تصمیم ندارید تا رسیدن به قیمت 100 هزاردلار آن را به فروش برسانید. حالا بجای کنار گذاشتن بیت کوین های خودتان و صرفا هودل کردن، بیت کوین های خود را به کار می‌گیرید و به پلتفرم کامپوند و استخرهای نقدینگی آن قرض می‌دهید.
این پلتفرم در عوض به شما توکن cBTC وام می‌دهد درادامه شما cBTC های خودتان را درپلتفرم Maker قفل کرده و با درصد سود سالیانه (APY) 2.4% استیبل کوین DAI جایزه می‌گیرید. حالا می‌توانید DAIهای خودتان رو در پلتفرم Aave قفل کرده و از آن نیز سود سالیانه 1.5% دریافت کنید. پس از رسیدن قیمت بیت کوین به 100 هزار دلار شما تمامی مراحل را به عقب برگشته و در کنار سودی که از بیتکوین‌های خود به جهت بالا رفتن قیمت کسب می‌کنید از ییلد فارمینگ نیز سود کسب کرده اید.
در نظر داشته باشید عددهای استفاده شده در این مطلب کاملا احتمالی بوده و صرفا برای فهم مطلب استفاده شده اند. همچنین، درصد سودهای ییلد فارمینگ در طول زمان تغییر می‌کنند. همان طور که ملاحظه می‌کنید، استراتژی پشت این عملیات می‌تواند چقدر پیچیده باشد و درعوض سرمایه‌گذاران ماهر می‌توانند سود خوبی از آن کسب کنند.
ریسک‌های ییلد فارمینگ چیست؟
فضای دیفای ریسک‌های بیشتری نسبت به بانک‌ها دارد و این یکی ازدلایل بیشتر بودن سود آن نسبت به بانک‌ها نیز هست. ییلد فارمینگ با ریسک‌های زیادی روبروست که در ادامه به چند مورد از آن اشاره می‌کنیم. یکی از این ریسک ها مربوط به نوسانات بالای بازار ارزهای دیجیتال است.
در کشت سود با مفهوم دیگری به اسم وثیقه یا Collateral نیز برخورد می‌کنیم که عبارت است از مبلغی که برای دریافت سود حاصل از کارمزدها ، در ابتدای کار در پلتفرم قفل می‌کنید. این مبلغ همیشه از مقدار وامی که از پلتفرم دریافت می‌کنید بیشتر است! (برای مثال اگه 1 بیت کوین در اختیار پلتفرم کامپوند قرار دهید، 0.5 cBTC دریافت می‌کنید) دلیل اینکار محافظت از نقدینگی موجود در پلتفرم، در صورت بروز نوسان‌های شدید است.
در نظر داشته باشید درصورت بروز نوسانات منفی شدید، ارزش مبلغ وثیقه‌گذاری شما نباید از ارزش مبلغ وام گرفته شده پایین تر بیاید. در غیر این صورت دارایی‌های شما بصورت خودکار توسط پلتفرم فروخته می‌شود و در اصطلاح شما لیکوئید (Liquid) می‌شوید که این اتفاق شبیه به لیکویید شدن معاملات فیوچرز در صرافی‌ها می‌باشد (در ادامه مثال قبل: درصورتی که ارزش بیت کوین بیشتر از 50% ریزش کند دارایی‌های شما به صورت خودکار توسط پلتفرم فروخته می‌شود) که یکی از راه حل‌های جلوگیری از این اتفاق اضافه کردن به مبلغ وثیقه‌گذاری شده است.
دومین ریسک در حوزه کشت سود مربوط به امنیت پلتفرم و احتمال هک شدن یا وجود باگ در قراردادهای هوشمند است. در سال‌های اخیر تعداد زیادی از حملات سایبری کوچک و بزرگ به پلتفرم‌های دیفای (که اکثرا پلتفرم‌های کوچکی بودند) انجام شده که مبلغ دزدیده شده هیچوقت به صاحب پول برنگشته است! این یکی از ریسک‌هایی است که حوزه دیفای همیشه با آن درگیر بوده و راه حل آن شناسایی بهترین پلتفرم‌ها از نظر امنیت، اعتماد وهمکاری پلتفرم مربوطه با پروژه‌های امنیتی و بیمه‌ای است.
آشنایی با پلتفرم‌های فعال دیفای در زمینه ییلد فارمینگ
در حال حاضر پلتفرم‌های بسیار زیادی در حوزه دیفای و عملیات ییلد فارمینگ مشغول به کار هستند و هرروز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. اما در این جا قصد داریم تنها چند پلتفرم معتبر، بزرگ و قدیمی بازار را با هم دیگه مورد بررسی قراردهیم.
کامپوند (Compound)
کامپوند یکی از اولین پلتفرم‌های فعال در صنعت دیفای و حوزه Lending است که کاربران می‌توانند برای وام‌گیری و وام‌دهی و کشت سود به آن مراجعه کنند. برای استفاده از آن تنها نیاز به یک کیف پول اتریومی مانند متامسک (Metamask) است و پس از اتصال کیف پول به پلتفرم می‌توانید با قرض دادن رمزارزهای خود به استخرهای نقدینگی سود دریافت کنید و از توکن‌های جایگزینی که دریافت می‌کنید در پلتفرم‌های دیگر نیز استفاده نمایید.
میکردائو (MakerDAO)
میکردائو پلتفرمی فعال در حوزه دیفای است که مبدع استیبل کوین DAI می‌باشد. سرمایه‌گذاران با داشتن کیف پول میکر(Maker Wallet) می‌توانند دارایی‌های خود از جمله بیت کوین، اتریوم، تتر و… را در این بستر قفل کنند و بعنوان جایزه DAI دریافت کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند از ارز DAI خود در پلتفرم‌های دیگر برای افزایش سود ییلد فارمینگ خود استفاده نمایند.
یونی‌سواپ (Uniswap)
یونی‌سواپ در حال حاضر بزرگترین صرافی غیرمتمرکز (DEX) فعال در بازار کریپتو کارنسی‌هاست. سرمایه‌گذاران با قفل کردن سرمایه خود در استخرهای نقدینگی به معامله‌گران این صرافی امکان انجام معاملات بصورت غیرمتمرکز برروی رمز ارزها را می‌دهند. قراردادهای هوشمند بصورت اتوماتیک از کارمزد حاصل شده از معاملات بر روی این پلتفرم به تامینکنندگان نقدینگی سود اهدا می‌کند.
آوه (Aave)
آوه در کنار کامپوند یکی دیگراز پلتفرم‌های فعال در حوزه وام‌دهی و وام‌گیری است. این پلتفرم از تکنیک توکن جایگزین برای تشویق سرمایه‌گذاران به کشت سود استفاده می‌کند. شما با قفل کردن سرمایه‌تان در استخرهای نقدینگی آوه توکن جایگزین “aTOKEN” دریافت می‌کنید. پس از آن شما می‌توانید از این توکن‌ها در بسترهای مختلف برای افزایش سود ییلد فارمینگ خودتان استفاده نمایید.
یرن فایننس (Yearn Finance)
یرن فایننس یکی از خلاقانه ترین پروژه‌های فعال در حوزه دیفای است. یرن فایننس پلتفرمی ست برای جمع آوری تمامی پلتفرم‌های فعال در دیفای مانند کامپوند و میکردائو و… در یک بستر تا بتوانید عملیات وام‌دهی، وام‌گیری و ییلد فارمینگ را راحت تر و با بیشترین سود ممکن انجام دهید. این پلتفرم به نوعی سرمایه‌گذاران را از استراتژی‌های پیچیده برای کسب سود در ییلد فارمینگ نجات داده است. یرن فایننس نیز از تکنیک توکن‌های جایگزین برای اهدای سود استفاده کرده و توکن‌های جایگزین آن با نام اختصاری “yTOKEN” ضرب می‌شوند.
جمع‌بندی
حوزه دیفای روز به روز در حال پیشرفت است. ممکن است زمانی که این مقاله به انتشار می‌رسد، پول قفل شده (TVL) در این حوزه به مراتب بیشتر از زمان نگارش آن باشد. این حوزه با خلق ایده‌های نو و جدید، هر روز بیشتر به ساختارشکنی اقتصاد سنتی فعلی نزدیک می‌شود و یکی از این ایده‌ها همانطور که به صورت کامل بررسی شد ییلد فارمینگ یا کشت سود است.
کشت سود می‌تواند مانند یک شمشیر دو لبه برای سرمایه‌گذاران عمل کند. در صورتی که علم و تجربه‌ی بالایی در بازار کریپتوکارنسی‌ها دارید و قبلا با مقدار سرمایه کم استراتژی‌های کشت سود را در پلتفرم‌های مختلف امتحان کرده‌اید و سرمایه‌گذار بلندمدت بازار کریپتوکارنسی نیز هستید، می‌توانید برای افزایش سود خود و به کارگرفتن ارزهای دیجیتال هودل شده‌ی خودتان از ییلد فارمینگ استفاده کنید.
منبع: academy.binance , forbes , coinmarketcap