فهرست مطالب
جمله‌ای معروف در دنیای تجارت وجود دارد که می‌گوید: “اگر در برنامه‌ریزی شکست خوردید، برای شکست برنامه‌ریزی کرده‌اید.” همانطور که تمام افراد برای موفقیت در تجارت و کسب و کار به برنامه‌ریزی نیاز دارند، معامله‌گران نیز به یک پلن معاملاتی موفق، برای رسیدن به اهداف معاملاتی خود نیاز دارند. اهمیت برنامه معاملاتی (Trading Plan) آن‌چنان بالا است که تفاوت بین یک معامله‌گر آماتور و حرفه‌ای یا یک معامله‌گر بازنده و موفق را می‌توان از داشتن پلن معاملاتی یا ارزیابی برنامه آنها متوجه شد.
اگر در حال حاضر برای سرمایه‌گذاری یا معاملات خود برنامه دارید به شما تبریک می‌گوییم، چون اکثر معامله‌گران بدون هیچ برنامه‌ای به انجام معاملات خود می‌پردازند. در صورتی که تا این لحظه برنامه‌ای برای خود تنظیم نکرده‌اید نگران نباشید، در این مقاله در تلاشیم تا ویژگی‌های یک برنامه معاملاتی موفق را بررسی کنیم تا قادر به تنظیم نسخه مخصوص به خود باشیم.
پیشنهاد می‌کنیم قبل از ورود به دنیای معامله‌گری، این مطلب را بخوانید.
اهمیت داشتن یک پلن معاملاتی
ممکن است پلن معاملاتی شما شامل ضعف‌هایی بوده و نیازمند اصلاح باشد، اما نکته مهم آن است که شما در مسیر توسعه و بهبود و تبدیل آن به یک برنامه معاملاتی موفق هستید. تحقیق، تلاش، مستندسازی معاملات و بررسی آنها به شما در توسعه پلن معاملاتی کمک کرده و بهبود مرحله به مرحله‌ی آن معامله‌گر را به موفقیت نزدیک‌تر می‌کند.
با اینکه موفقیت تضمینی نبوده و ممکن است با یک برنامه معاملاتی موفق نیز معامله‌گران دچار مشکلاتی شوند ولی احتمالا تا الان متوجه شده‌اید وجود آن چقدر می‌تواند در عملکرد معامله‌گر تاثیرگذار باشد. در ادامه مواردی را بررسی می‌کنیم که اضافه کردن یا وجود آنها در یک برنامه معاملاتی می‌تواند مسیر همواری برای موفقیت معامله‌گر ایجاد کند.
ویژگی‌های یک پلن معاملاتی موفق
هیچ دو معامله‌گر موفقی را پیدا نمی‌کنید که پلن معاملاتی شبیه به هم داشته باشند. اصلی‌ترین ویژگی یک برنامه معاملاتی موفق این است که متفاوت با سایر پلن‌ها بوده و شخصی سازی شده است. هر فردی نیاز دارد تا یک برنامه با توجه به سبک معامله و شخصیت خود طراحی کرده و از آن تبعیت کند. در اینجا 10 ویژگی که بین پلن‌های معاملاتی تریدرهای موفق مشترک بوده را باهم بررسی می‌کنیم:
1) ارزیابی مهارت
آیا مهارت کافی برای شروع معامله‌گری را دارید؟ در ابتدا با حساب دمو و با پول غیر واقعی تمرین کرده‌اید؟ نتایجی که ثبت کرده‌اید به شما اطمینان می‌دهند که آماده ورود به شرایط واقعی هستید؟ آیا اعتماد به نفسِ معامله بر طبق تحلیل‌های خود را دارید؟
بازار مالی یک صحنه‌ی نبرد بین معامله‌گران آماتور و حرفه‌ای از سراسر جهان است. بازار با انسان‌ها طبق دانش و تجربه‌ی آنها از معامله‌گری رفتار می‌کند، در نتیجه با معامله‌گران آماتور و ریسک پذیر ممکن است رفتار بی‌رحمانه‌ای داشته باشد. نیاز است تا در ابتدا سوالاتی از این دست را از خود مطرح کرده تا مطمئن شوید آماده ورود به بازار هستید یا خیر.
در صورتی که هنوز برای ورود به بازار آماده نیستید، برگردید و خودتان را آماده کنید. هیچ عجله‌ای نیست و همیشه فرصت در بازار موجود است. ارزیابی مهارت‌ها برای ورود به بازار اولین موردی است که باید قبل از نوشتن یک پلن معاملاتی در نظر گرفت. در صورتی که برای ورود به بازار آمادگی دارید به سراغ قدم دوم بروید.
2) آمادگی روانی
چه حسی دارید؟ آیا خواب کافی داشتهاید؟ آیا انرژی مواجهه با شرایط استرس‌زا در حین معامله را دارید؟ این سوالات را از خود بپرسید. اگر روزی از نظر احساسی و ذهنی آمادگی انجام معاملات را نداشتید هیچ مشکلی نیست، می‌توانید استراحت کنید. در غیر این صورت ممکن است معاملات اشتباه و متوالی داشته باشید و ضررهای سنگینی را متقبل شوید.
این اتفاق تقریبا قطعی است، اگر در حالت عصبانیت، خستگی یا عدم تمرکز، سعی در انجام معامله داشته باشید. بسیاری از معامله‌گران از یک عبارت به عنوان شعار استفاده می‌کنند تا با تکرار آن برای شروع معاملات خود و روز کاری آماده شوند. یک عبارت را انتخاب کنید و قبل از شروع معاملات از آن استفاده کنید.
این مورد را در برنامه معاملاتی خود ذکر کنید تا همیشه به یاد داشته باشید. فراموش نکنید محیطی که در آن معاملات خود را انجام می‌دهید، عاری از عوامل حواس پرتی باشد. مهم نیست در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنید یا فارکس، معامله‌گری یک تجارت است و حواس‌پرتی هزینه‌بر می‌باشد.
3) تنظیم ریسک
یکی از مهم‌ترین موارد در تنظیم یک برنامه معاملاتی تنظیم ریسک است. حاضرید چند درصد از سبد دارایی‌های خود را در یک معامله ریسک کنید؟ پاسخ این سوال بسیار مهم است و بستگی به سبک معاملاتی و میزان پذیرش ریسک شما دارد. عموما این مقدار بین یک تا پنج درصد، به عنوان مقدار قابل قبول ریسک در یک معامله انتخاب می‌شود.
در صورتی که درصد بیشتری برای ریسک قابل قبول در یک معامله در نظر گرفته شود، چند معامله اشتباه متوالی می‌تواند خیلی سریع سرمایه را به نصف رسانده و کار برای دوباره رسیدن به سرمایه اولیه سخت می‌شود.
اگر چندین معامله‌ی متوالی را با ضرر پشت سر گذاشتید و احساس کردید که اوضاع بر وفق مراد شما نیست، بهتر است دست نگه دارید و روز دیگری به سراغ مبارزه با بازار بیایید. در چنین شرایطی ممکن است ضررها و معاملات اشتباه بیشتری را تجربه کنید. بهتر است در این مدت استراحت کرده و انرژی خود را بازیابی کنید.
4) تعیین اهداف
قبل از اینکه وارد معامله شوید، اهداف واقع گرایانه برای کشف سود و “ریسک به ریوارد” معامله مشخص کنید. حداقل ریسک به ریواردی که برای هر معامله می‌پذیرید چقدر است؟ این مقدار به تایم فریم معاملاتی شما بستگی دارد اما برای مثال، بسیاری از معامله‌گران موقعیت‌های معاملاتی با ریسک به ریوارد زیر 2 را نمی‌پذیرند.
یعنی اگر معامله‌ی شما اشتباه باشد و قیمت با حد ضرر برخورد کرده و 10 دلار ضرر کنید، در صورتی که معامله درست پیش برود و به اهداف خود برسد، 20 دلار سود می‌کنید. اهداف هفتگی، ماهانه و سالانه برای پورتفوی خود در نظر بگیرید و بصورت مداوم آنها را با نتایج به دست آمده چک کرده و آپدیت کنید. اهداف معامله‌گری، بررسی و بروزرسانی آنها مواردی هستند که باید در پلن معاملاتی ذکر شوند.
5) بررسی شرایط اقتصاد کلان
قبل از باز شدن بازارها اخبار را چک می‌کنید؟ آیا قبل از انجام معاملات خود بازارهای مالی موازی مانند بورس آمریکا را بررسی می‌کنید؟ آمارهای اقتصادی از جمله نرخ بهره در جدیدترین آمار منتشر شده رشد یا کاهش را تجربه کرده‌اند؟
مهم است که بدانید داده‌های اقتصادی مهم و تاثیرگذار جهان چه زمانی منتشر می‌شوند. فهرستی از شاخص‌های اقتصادی مهم آماده کرده و مقابل خود قرار دهید تا در دیدرس شما باشد و تصمیم بگیرید که آیا قبل از انتشار یک داده اقتصادی معامله انجام دهید یا خیر.
بسیاری از معامله‌گران ترجیح می‌دهند معاملات خود را پس از انتشار گزارش‌های اقتصادی مهم انجام دهند تا درگیر نوسانات غیرمنطقی در زمان انتشار داده‌ها نشوند. حرفه‌ای‌ها بر اساس احتمالات معامله می‌کنند نه شانس. معامله قبل از اتفاقات مهم اقتصادی به نوعی قمار است، چون واکنش بازار به آن نامشخص و غیرقابل پیش‌بینی است.
معامله‌گرانی که در پلن معاملاتی خود چنین شرایطی را پیش‌بینی نکردند، احتمالا در چنین موقعیتی دچار ضرر و معامله‌ی اشتباه می‌شوند. بنابراین بهتر است از قبل، برنامه‌ای برای رویارویی با این شرایط تنظیم شود.
6) آمادگی برای معامله
از هر سیستم یا پلن معاملاتی که استفاده می‌کنید، نقاط حمایت و مقاومت کلیدی و غیر کلیدی را مشخص کرده، هشدا‌رهایی برای ورود یا خروج از یک شرایط معاملاتی تنظیم کنید و مطمئن شوید که از تمامی سیگنال‌های موجود در نمودار حین رخداد آن، آگاه خواهید شد.
7) تنظیم قوانین خروج از معامله
بیشتر معامله‌گران دچار اشتباه می‌شوند و تمام تمرکز و تلاش خود را بر روی پیدا کردن شرایط ایده‌آل برای ورود به معامله یا همان سیگنال خرید می‌کنند، در صورتی که به زمان و نحوه خروج از معامله فکر نکرده‌اند. اما باید بدانید که ذکر قوانین برای خروج از معامله، برنامه‌ی شما را یک قدم به پلن معاملاتی موفق نزدیک‌تر می‌کند.
اگر معامله وارد ضرر شده باشد، بسیاری از معامله‌گران توانایی قبول ضرر و خروج به موقع از معامله را ندارند. یاد بگیرید ضرر را بپذیرید و بر روی معاملات خود حد ضرر بگذارید تا بتوانید در مجموع معاملات، به سوددهی قابل قبولی برسید. اگر حد ضرر معامله شما فعال شود به این معنی است که تحلیل شما غلط بوده است نه به اینکه شما معامله‌گر موفقی نخواهید شد.
معامله‌گران حرفه‌ای بیش از اینکه برنده معامله شوند، بازنده خواهند بود اما با مدیریت سرمایه و ریسک، ضررهای خود را کنترل کرده و در مجموع به سود می‌رسند. قبل از اینکه وارد معامله شوید بدانید که کجا قرار است از آن خارج شوید. هر معامله حداقل به دو نقطه خروج نیاز دارد.
یک: اگر معامله بر خلاف پیش بینی شما حرکت کرد، ضرر شما کجا قطع خواهد شد؟ محاسبات ذهنی قبول نیست، عدد مربوط به حد ضرر باید در برنامه معاملاتی نوشته و ثبت شود.
دو: معامله باید یک هدف و نقطه ذخیره‌ی سود داشته باشد. زمانی که معامله به آنجا رسید، بخشی از معامله خود را نقد کنید و در صورت تمایل برای توقف ضرر، حد ضرر بقیه معامله خود را به نقطه‌ی ورود معامله منتقل کنید.
برای آشنایی کامل با نحوه تعیین حد ضرر، این مطلب را حتما بخوانید.
8) تنظیم قوانین ورود به معامله
دلیل اینکه نکات ورود به معامله پس از خروج از معامله ذکر می‌شود این است که “خروج از یک معامله، به مراتب سخت‌تر از ورود به آن است.” یک مثالِ قانون ورود به معامله معمولی و محبوب به این شکل است: اگر سیگنال خرید صادر می‌شود و هدف معامله حداقل دو برابر حد ضرر معامله است و ما بر روی حمایت هستیم، پس به این معامله وارد شو.
یک برنامه معاملاتی موفق نیاز دارد به اندازه کافی پیچیده باشد تا واقعا موثر واقع شود، اما در عین حال نیازمند سادگی است تا بتوان به سرعت برای ورود به معامله تصمیم‌گیری کرد. اگر بیش از 20 شرط برای ورود به معامله دارید که اکثر آنها نیز ذهنی هستند و مکتوب نشده‌اند، شما کار سختی برای ورود به معاملات دارید و حجم زیادی از آنها را نیز از دست می‌دهید.
از آنجا که کامپیوترها برای انجام معاملات و تصمیم‌گیری درگیر احساسات نمی‌شوند و فقط کافیست شروط لازم برای ورود به معامله و پلن معاملاتی بصورت کدنویسی به آنها ارائه گردد، می‌تواند گزینه بهتری از یک سری جهات، برای انجام معاملات باشند.
اگر شرایط برای ورود به معامله مهیا باشد، ربات وارد معامله شده و در صورتی که حد ضرر فعال شود یا معامله به هدف برسد از آن خارج می‌شود. آنها در صورت شکست عصبانی نمی‌شوند و پس از پیروزی متوالی در معاملات مغرور نخواهند شد و هر تصمیم آنها بر اساس احتمالات است نه احساسات.
9) ثبت معاملات انجام شده
هر معامله‌گر موفق، توانایی بالایی در ثبت و نگهداری سوابق معاملاتی خود دارد و مشخصه مهم یک برنامه معاملاتی موفق نیز ثبت معاملاتی که در گذشته رخ داده، است. ثبت معاملات باعث می‌شود که اگر بازنده معامله می‌شوید، بدانید چرا و چگونه این اتفاق رخ داده است و مهم‌تر از آن، همین موارد را در مورد باخت‌های خود بدانید تا دیگر با تکرار اشتباهات گذشته موجب از دست رفتن معاملات نشوید.
مواردی از جمله اهداف، ورود و خروج از معامله، زمان، سطوح حمایت و مقاومت، محدوده قیمتی بازگشایی روزانه و باز و بسته شدن بازار را یادداشت کرده و نظرات خود در مورد دلیل انجام معامله و نکاتی که فرا گرفته‌اید را بنویسید. اینها مواردی هستند که در برنامه‌های معاملاتی موفق ذکر می‌شوند.
پس از ثبت تمامی این موارد نیاز است تا آنها را ذخیره و نگهداری کرده تا در آینده بتوانید به عقب برگشته و سود و ضررهای یک سیستم معاملاتی، افت سرمایه (Draw down)، تایم مورد نیاز برای هر معامله و سایر عوامل مهم را بررسی کنید.
در ادامه نتایج سیستم خود را با دیگر استراتژی‌ها مانند هولد کردن مقایسه کنید تا در نهایت بهترین استراتژی را برای معاملات خود در نظر بگیرید. فراموش نکنید معامله‌گری یک تجارت است و شما به نوعی حسابدار کار خود هستید و تلاشتان این است، تا جایی که امکان دارد پر سود و موفق باشد.
10) تحلیل عملکرد
در پایان یک روز معاملاتی، محاسبه سود و ضرر معاملات، کاری است که باید پس از دانستن دلیل و چگونگی انجام معاملات، انجام دهید. نتیجه‌گیری‌های خود را در دفتر معاملاتی (Trading Journal) ثبت کرده تا بتوانید در آینده به آن مراجعه کنید. به یاد داشته باشید معاملات اشتباه همیشه وجود دارد. چیزی که یک معامله‌گر نیاز دارد، یک برنامه معاملاتی است که در بلندمدت موفق باشد.
جمع‌بندی
تمرین معامله‌گری حتی اگر موفق هم باشد، به شما تضمینی نمی‌دهد که در معامله واقعی هم موفق باشید، چرا که احساسات وارد معادله می‌شوند. اما زمانی که تمرینات معامله‌گری با موفقیت سپری شوند، به معامله‌گر اعتماد به نفس داده تا از برنامه معاملاتی خود استفاده کند. (البته اگر در دوره تمرینی معامله‌گری نتایج مثبتی را کسب کرده باشد)
تصمیم گیری برای انتخاب سیستم معاملاتی امر مهمی است اما نه به اندازه افزایش مهارت در انجام معاملات بدون آنکه در هنگام تصمیم‌گیری دچار شک و تردید شوید. در این رابطه اعتمادبه‌نفس کلیدی‌ترین نقش را به عهده دارد. هیچ راهی برای تضمین سوددهی یک معامله نیست.
همه چیز بستگی به مهارت‌های معامله‌گر و سیستم برد و باختی که از آن استفاده می‌کند، دارد. هیچ سودی بدون ضرر ممکن نیست. معامله‌گران حرفه‌ای قبل ورود به معامله، می‌دانند که شرایط به نفع آن‌هاست و گرنه استراتژیای که استفاده می‌کنند، به آنها سیگنال ورود نمی‌داد. آنها با ذخیره سود و قطع ضرر، ممکن است چندین معامله را از دست بدهند اما در نهایت برنده خواهند شد.
البته اکثر معامله‌گران و سرمایه‌گذاران متفاوت عمل کرده و به همین دلیل مداوم سود نمی‌کنند. معامله‌گرانی که به صورت مداوم سود منطقی کسب می‌نمایند، به آن مثل یک تجارت برخورد می‌کنند. باید بدانید هیچ تضمینی برای رسیدن به سود قطعی نیست! با این حال، داشتن یک پلن و برنامه معاملاتی به شما برای موفقیت و سوددهی کمک می‌کند.
منبع: Investopedia