فهرست مطالب
بلاکچین‌هایی که می‌توانند قراردادهای هوشمند را اجرا کنند، پدیده جدیدی نیستند. این بلاکچین‌ها از سال 2015 همزمان با راه‌اندازی شبکه اصلی اتریوم وجود داشته و اکنون بیش از ده‌ها پلتفرم مشابه آن در حال فعالیت‌اند. اما علی‌رغم افزایش تقاضا و رشد روزافزون برنامه‌های غیرمتمرکز، چند مورد حساس و مهم وجود دارند که همچنان فراگیری آنها را محدود می‌کند.
نیر پروتکل عضوی تازه‌وارد است که از طریق پلتفرم بلاکچین شاردشده‌ی خود که تحت کنترل جامعه سهامداران بوده و تعامل‌پذیری و مقیاس‌پذیری از ویژگی‌های اصلی آن هستند، به دنبال رفع این محدودیت‌هاست. در این مقاله هر آنچه نیاز است درباره این بلاکچین آینده‌دار بدانید را به تفصیل شرح خواهیم داد.
نیر پروتکل چیست؟
NEAR یک شبکه غیرمتمرکز بر بستر بلاکچین نیر پروتکل است. سیستم بلاکچین نیر از یک مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) به نام اثبات سهام دارای سقف (TPOS) استفاده می‌کند و برای میزبانی از دیگر برنامه‌های غیرمتمرکز طراحی شده است. این پلتفرم که قصد دارد از اتریوم سبقت بگیرد (مخصوصا در امر مقیاس‌پذیری)، با توسعه‌دهندگی و کاربرپسندی‌اش نیز شناخته می‌شود.
پروتکل NEAR علاوه بر اتریوم در تلاش است تا با دیگر سیستم‌های بلاکچین مشهور نظیر ایاس (EOS) و پولکادات (Polkadot) که دارای قابلیت قرارداد هوشمند هستند، نیز رقابت کند. هر دوی این بلاکچین‌ها از مکانیزم اجماع PoS استفاده می‌کنند. نکته دیگر آنکه نیر پروتکل دارایی قابلیت‌هایی مانند نام کاربری قابل خواندن است که جایگزین آدرس‌های رمزنگاری شده کیف‌پول‌ها گردیده است.
این پروتکل همچنین به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به کیف‌پول با dAppها و قراردادهای هوشمند ارتباط برقرار کنند. نیر که مبتنی بر زیرساختی مشابه بیت‌کوین است، ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند اجماع جامعه سهامداران، شاردینگ پایگاه داده و مقیاس‌پذیری را با یکدیگر ترکیب می‌کند تا «در دسترس‌ترین شبکه جهان برای توسعهدهندگان و کاربران» را محقق سازد.
نیر پروتکل مانند دیگر سیستم‌های ذخیره داده متمرکز همچون سرویس وب آمازون (AWS)، که به عنوان لایه پایه ساخت برنامه‌ها عمل می‌نماید، کار می‌کند اما به جای یک نهاد واحد، توسط شبکه‌ای از کامپیوترها فعالیت می‌کند.
از جمله پروژه‌هایی که روی پروتکل NEAR ساخته شده‌اند، می‌توان به Mintbase (پلتفرم انتشار توکن غیرمثلی (NFT)) و Flux (پروتکلی که به توسعهدهندگان اجازه می‌دهد بر اساس دارایی‌ها، کالاها، رویدادهای دنیای واقعی و … بازار بسازند) اشاره کرد.
ارز دیجیتال NEAR
توکن چندکاره NEAR اقتصاد توکنی اکوسیستم بلاکچین نیر را تسهیل می‌کند. از ارز دیجیتال NEAR همچنین برای پرداخت‌های ارزی، کارمزدهای شبکه، حقوق حاکمیتی و پاداش‌های استیک نیز استفاده می‌شود. علت این امر این است که ارز دیجیتال NEAR در تمام سرویس‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز نیر استفاده می‌شود.
علاوه بر این، نیر پروتکل از یک مدل توکنی به نام «پاداش بلوک به همراه سوزاندن» استفاده می‌کند که هرچه کاربرد پلتفرم افزایش یابد، عرضه توکن را کم می‌کند. ارز دیجیتال NEAR دو کاربرد اساسی دارد. یک: کاربران برنامه نیر هنگام تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکزی که روی بلاکچین نیر ساخته شده‌اند، برای کارمزد تراکنش‌ها به NEAR احتیاج دارند. این کار با استفاده از کیف‌پول نیر پروتکل امکان‌پذیر شده است.
دو: نودهایی که امنیت بلاکچین نیر را تامین می‌کنند، ارز دیجیتال NEAR را به عنوان پاداش تورمی دریافت می‌کنند که حاصل کارمزد تراکنش‌ها هستند. همه افراد صرف نظر از مقدار توکنی که دارند، می‌توانند در تامین امنیت پروتکل NEAR مشارکت ورزند. این ویژگی در مقایسه با بسیاری از مکانیزم‌های اثبات سهام موانع ورود کاربران را کاهش می‌دهد. بعلاوه، تامین امنیت شبکه را نیز آسان‌تر می‌کند.
اقتصاد توکنی NEAR
در ابتدا 1 میلیارد توکن NEAR منتشر شد. مدل اقتصاد توکنی سالانه، اجازه انتشار حداکثر 5 درصد توکن جدید را می‌دهد. تعداد دقیق توکن‌های منتشر شده بر اساس مقدار کلی پادا‌ش‌ها برای راه‌اندازی یک نود اعتبارسنجی است. اعتبارسنج‌ها صلاحیت آن را دارند که 4.5 درصد توکن‌های صادرشده را دریافت کنند.
0.5 درصد باقیمانده نیز برای توسعه‌های آینده نیر پروتکل به خزانه تخصیص داده می‌شود. اعتبارسنج‌ها نمی‌توانند سهمی از کارمزد تراکنش‌ها ببرند. در عوض 30 درصد کارمزدها به توسعه‌دهنده قرارداد هوشمند مورداستفاده در تراکنش پاداش داده شده و 70 درصد کارمزدهای تراکنش سوزانده می‌شود.
تاریخچه نیر پروتکل
NEAR پیش از آنکه به یک پلتفرم توسعه بلاکچین بدل شود، یک پروژه یادگیری ماشینی (Machine Learning) بود. Illia Polosukhin و Alexander Skidanov در اوایل سال 2017 برای تحقیق درباره برنامه‌سازی (Program synthesis)، پروژه NEAR.ai (در زمینه اتوماسیون برنامه‌ها از منظر خصوصیات بشر) را آغاز کردند.
پروژه نیر که نام از رمان علمی-تخیلی “Singularity Is NEAR” اقتباس شده بود، برگرفته از کار Illia به عنوان شریک اصلی TensorFlow در گوگل و Alexander به عنوان مهندس ارشد در MemSQL بود. جست و جو درباره برنامه‌سازی در اواخر سال 2017 و اوایل 2018 این تیم را به سوی تحقیق درباره پلتفرم‌های قرارداد هوشمند قابل برنامه‌ریزی و پرداخت کریپتو هدایت کرد.
آنها حین جست و جو در حوزه راهکارها و امتحان پروتکل‌های بلاکچین مختلف دریافتند که فناوری فعلی پاسخگوی نیاز آنها نیست و شروع به طراحی بلاکچینی کردند که بتواند این نیازها را رفع کند. Illia و Alex در ماه آگوست 2018 تیمی از مهندسان تشکیل داده و شروع به ساخت پروتکل نیر کردند.
هدف این بنیاد این بود که مسیری ساده برای توسعهدهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز فراهم کند تا قادر به مقیاس‌پذیری تعداد بالا باشد. پلتفرم NEAR برای دست یافتن به این هدف، یک مکانیزم اثبات سهام برای پشتیبانی از تایید تراکشن‌ها و تولید بلوک را به کار گرفت.
این شبکه در ماه آوریل سال 2020 راه‌اندازی شد، در ماه سپتامبر همان سال تحت کنترل جامعه سهامداران قرار گرفت و ماه اکتبر رای موافق را برای امکان‌پذیر ساختن انتقال توکن دریافت کرد.
اجزاء و ویژگی‌های نیر پروتکل
پروتکل NEAR ویژگی‌های مختلفی دارد که برای پاسخ به نیاز انواع کاربرانش طراحی شده است: توسعهدهندگان، کاربران و اعتبارسنج‌ها. اصول طراحی این پلتفرم در همه موارد بر پایه‌های قابلیت کاربرد، مقیاس‌پذیری، سادگی و عدم تمرکز باثبات استوار است.
ویژگی‌های نیر پروتکل
ویژگی‌های توسعه‌دهنده
توسعهدهندگان می‌توانند به جای کاربران خود هزینه تراکنش را از پیش بپردازند؛ این کار به طور چشمگیری نیاز به آگاهی از اطلاعات فنی برای تعامل با برنامه‌ها را کاهش داده و آنها را برای کاربران بسیار جذاب‌تر می‌کند. نیر همچنین مجموعه‌ای از ابزار را برای توسعهدهندگان فراهم می‌آورد که آنان را قادر ساخته با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی موجود، برنامه‌ها و قراردادهای هوشمند را با یکدیگر ترکیب کنند.
از این رو پلتفرم نیر پتانسیل آن را دارد که برای طیف گسترده‌ای از برنامه‌نویسان که نمی‌خواهند Solidity یا دیگر زبان‌های مختص بلاکچین را یاد بگیرند، جذاب باشد. و در نهایت، توسعه‌دهندگانی که قرارداد هوشمند به کار رفته در برنامه‌های متعدد را نوشته‌اند، می‌توانند هر زمان که از آن قرارداد استفاده می‌شود، درصدی از کارمزد تراکنش را دریافت کنند. این مکانیزم توسعهدهندگان را تشویق می‌کند تا در زیرساخت کلی مشارکت ورزند.
ویژگی‌های کاربران
نیر پروتکل از یک UX پیشرفته استفاده می‌کند. این رابط کاربری به جهت آن طراحی شده تا اطمینان حاصل کند همه تازه‌واردها می‌توانند بدون تعامل با کیف‌پول‌ها یا توکن‌ها از این پلتفرم استفاده کنند. هرچه کاربر با مفاهیم بلاکچین پایه بیشتر آشنا شود، UX نیز به طور پیاپی پیچیده‌تر می‌شود. تنظیم حساب کلی، تجربه‌ای ساده طی چند مرحله را برای کاربر فراهم می‌کند.
ویژگی‌های اعتبارسنج
همانطور که بالاتر گفته شده، اجماع پروتکل NEAR «اثبات سهام دارای سقف» (TPOS) نام دارد که یکی از انواع اثبات سهام نمایندگی شده به‌شمار می‌آید. نمایندگان می‌توانند توکن‌های خود را به توسط اعتبارسنج مشخص در یک استخر که توسط قراردادها کنترل می‌شود، استیک کنند. بدین ترتیب اعتبارسنج‌ها می‌توانند خدمات خود را متنوع سازند. این ویژگی نیر را برای اعتبارسنج‌ها به گزینه‌ای جذاب بدل می‌کند.
اجزای نیر پروتکل
پلتفرم نیز لایه زیرساختی است که از نظر مفهومی مشابه بسیاری از پلتفرم‌های توسعه دیگر مانند اتریوم است. توسعهدهندگان، برنامه‌های غیرمتمرکز را اجرا کرده و فعالیت‌های عملیاتی پلتفرم نظیر ایجاد حساب یا انجام تراکنش توسط نودهای شبکه انجام می‌شوند. امکانات توسعه پروتکل NEAR مجموعه‌ای از ابزارها شامل کیت‌های توسعه نرم‌افزار (SDKها)، کیف‌پول و مرورگر است.
مرورگر NEAR Explorer
نیر پروتکل با استفاده از مرورگر بلاکچینی NEAR Explorer، دیدی کلی نسبت به داده‌های درون زنجیره‌ای می‌دهد. کاربران می‌توانند از مرورگر نیر (مانند Etherscan اتریوم) برای چک کردن تراکنش‌ها و فعالیت شبکه استفاده کنند. این کار از طریق جستجو ID حساب، هش تراکنش، طول بلوک و هش بلوک امکان‌پذیر است.
علاوه بر این کاربران قادر هستند فعالیت‌های مختلف بلاکچین نیر را مشاهده کنند. به عنوان مثال صفحه ورودی تعداد نودهای شبکه شامل تعداد اعتبارسنج‌ها را نشان می‌دهد. کاربران همچنین بروزرسانی‌های همزمان طول بلوک، متوسط زمان تراکنش‌ها و کارمزد تراکنش را در صفحه ابتدایی می‌بینند.
کیف‌پول نیر پروتکل
ایجاد یک کیف‌پول پروتکل NEAR ساده و آسان است. پس از طی کردن مراحل اولیه برای ساخت حساب کاربری و تایید اطلاعات شخصی بایستی به کیف‌پول حداقل 3 ارز دیجیتال NEAR واریز کنید. این مقدار توکن هزینه ایجاد کیف‌پول و ID حساب جدید را پوشش می‌دهد. نام حساب هر کیف‌پول با “.NEAR” خاتمه می‌یابد.
رابط کیف‌پول نیر پروتکل بسیار ساده طراحی شده است و کاربران برای استفاده از آن نیازی به تجربه استفاده از بلاکچین ندارند. صفحه اصلی خلاصه‌ای از جزئیات حساب شامل ID، حداقل/ مجموع بالانس و بالانس‌های در دسترس حساب را نشان می‌دهد.
در سمت راست صفحه روش ریکاوری انتخابی کاربر و روش‌های احرازهویت دوعاملی (که در مراحل ابتدایی انتخاب شده‌اند) نشان داده می‌شوند. در قسمت بالا بخش‌های مختلف کاربران را به صفحات ارسال، دریافت یا استیک ارز دیجیتال NEAR خود هدایت می‌کند.
نحوه کار نیر پروتکل
پروتکل NEAR از بخش‌های نوآورانه مختلفی تشکیل شده که با یکدیگر ترکیب می‌شوند تا سریع‌ترین مسیر ممکن به بازار را برای توسعهدهندگان بلاکچین ایجاد کنند. در ادامه برخی از بخش‌های مهم این پروتکل آورده شده است.
Dynamic Re-sharding
دو رویکرد نسبت به مقیاس‌پذیری وجود دارد: افقی و عمودی. پروتکل نیر استفاده از شاردینگ را انتخاب کرده که یک تکنیک مقیاس‌پذیری افقی است. شاردینگ رویکردی نسبت به مقیاس‌پذیر کردن پایگاه‌های داده است و توزیع ظرفیت ذخیره‌سازی و محاسبه میان سرورهای متعدد را شامل می‌شود.
شاردینگ در دنیای بلاکچین‌ها شامل بخش‌بندی یک بلاکچین میان گروه‌های نود و توزیع عمل محاسبه میان زنجیره‌های جانبی موازی (شاردها) است. شاردینگ در حال حاضر در نیر عملیاتی نشده است. شبکه قصد دارد به محض فعال شدن شاردینگ تعداد شاردهای تحت پشتیبانی خود را بسته به تقاضای کاربران به طور منظم تغییر دهد. پروژه این رویکرد مبتنی بر تقاضا را «ری‌شاردینگ پویا» می‌نامد.
این روش به شبکه اجازه می‌دهد که تنها هزینه زیرساخت را بپردازد و نیازهای خود را در هر زمان مقیاس کند. از آنجایی که نیاز به حافظه نود می‌تواند بر حسب تقاضا تغییر کند، ری-شاردینگ پویا رویکرد مقرون‌به‌صرفه‌تری نسبت به مقیاس‌پذیری و تامین امنیت یک شبکه شارد شده است.
Nightshade
نیر برای دستیابی به اجماع و تسویه تراکنش‌های برون شارد از یک رویکرد شاردینگ جدید به نام Nightshade استفاده می‌کند. اکثر شبکه‌های شارد شده از یک کمیته اعتبارسنج کوچک‌تر استفاده می‌کنند که هنگام تایید تراکنش‌ها در شاردها بر محور ارائه‌دهنده اصلی بلوک خود می‌چرخد.
چنین رویکردی موجب برخی مشکلات در فرایند اعتبارسنجی می‌شود. به عنوان مثال این گروه‌های اعتبارسنج بایستی یا کل state یک شارد را دانلود کنند و یا تنها بخش تغییریافته را دریافت کنند. فرایند اعتبارسنجی در هر دوی این روش‌ها ناکارآمد خواهد بود، زیرا روش اول نیازمند یک تایم‌فریم بزرگ‌تر و دومی نیازمند اندازه state بیشتر است.
Nightshade با اصلاح مفاهیم انتزاعی معمول شاردینگ، مدل متفاوتی را ارائه می‌کند. فرض بر آن است که هر شارد برای تولید مقدار قابل‌توجهی داده که مجموعا یک بلوک واحد را تشکیل می‌دهد، با بقیه شاردها کار می‌کند. بلوک‌ها صرف‌نظر از اینکه آیا هر شارد بخصوص مجموعه اطلاعات آن طول بلوک خاص را تولید کرده یا نه می‌توانند به طور منظم تولید شوند.
Nightshade یک سیستم مبتنی بر رهبر است، یعنی تولید هر بلوک را به یک اعتبارسنج واگذار می‌کند. این اعتبارسنج طی دوره رهبری خود بایستی داده‌های تولیدشده توسط هر شارد را در یک بلوک گردآوری کند. وظایف رهبری در میان اعتبارسنج‌های موجود در گردش خواهد بود. اعتبارسنج‌ها تراکنش‌ها را قبول نکرده و فقط مجموعه اطلاعات را می‌پذیرند.
Rainbow Bridge
نیر پروتکل شامل برنامه‌ای به نام “Rainbow Bridge” است که به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد به راحتی توکن‌های اتریوم را میان نیر و اتریوم عقب و جلو کنند. یک کاربر برای جابجایی توکن‌ها از اتریوم به پروتکل NEAR در ابتدا باید توکن‌ها را در یک قرارداد هوشمند اتریوم واریز کند. این توکن‌ها سپس قفل شده و توکن‌های جدیدی در پلتفرم نیر ساخته می‌شوند که نماینده ارزهای اصلی هستند.
از آنجایی که وجوه اصلی از طریق قراردادهای هوشمند در حافظه نگهداری می‌شوند، این فرایند زمانی که کاربر بخواهد توکن‌های اصلی خود را پس بگیرد، قابل برگشت است.
Aurora
Aurora یک راهکار مقیاس‌پذیر لایه دوم است که بر بستر نیر پروتکل ساخته شده و توسعهدهندگان را قادر می‌سازد برنامه‌های غیرمتمرکز اتریوم خود را روی شبکه NEAR راه‌اندازی کنند.
Aurora با استفاده از فناوری کدگذاری اتریوم – ماشین مجازی اتریوم (EVM) – و همچنین یک پل برون‌زنجیره‌ای ساخته شده که به توسعهدهندگان اجازه می‌دهد قراردادهای هوشمند اتریوم و دارایی‌های خود را به صورت یکپارچه به یکدیگر متصل کنند.
توسعهدهندگان با وجود آشنایی و شبکه برنامه‌های اتریوم می‌توانند از Aurora برای بهره‌مندی از مزیت‌های کارمزد پایین و بازده بالای پروتکل NEAR استفاده کنند.
Doomslug
Doomslug یک مکانیزم تولید بلوک است که در سال 2019 معرفی شد. این روش جدید و بهبودیافته تولید بلوک پس از تنها یک دور ارتباط میان نودهای یک شبکه، امکان نهایی‌سازی کاربردی یا نهایی‌سازی “Doomslug” را فراهم می‌آورد. این موضوع که «هر بلوک تولیدشده توسط Doomslug غیرقابل تغییر است مگر آنکه یکی از طرفین کنار رود» چنین امکانی را فراهم ساخته است.
Doomslug برای دستیابی به اجماع تحمل خطای بیزانسی (BFT) در شبکه طی دور دوم ارتباطات با یک پروتکل نهایی‌ساز تراکنش همکاری می‌کند. نودهای Doomslug مانند اکثر الگوریتم‌های اجماع BFT می‌توانند حتی اگر یکی از اجزای شبکه درست کار نکند، به فعالیت خود ادامه دهند. گرچه برخلاف الگوریتم BFT که برای تولید بلوک نیاز است دو سوم شبکه آنلاین و صادق باشند، در الگوریتم Doomslug آنلاین بودن بیش از نصف شبکه کافیست.
آیا نیر پروتکل ارزش سرمایه‌گذاری دارد؟
به گفته بسیاری از متخصصان بلاکچین و تحلیل‌گران کریپتو پروتکل NEAR گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری است. علت این امر آن است که این پروتکل یکی از نوآورانه‌ترین و پیشرفته‌ترین پروژه‌ها از لحاظ فناوری در اکوسیستم بلاکچین است. ارز دیجیتال NEAR یک دارایی بسیار کاربردیست که محرک اکوسیستم گسترده‌ای از dAppها و دیگر راهکارهای غیرمتمرکز است.
از ارز دیجیتال NEAR برای ذخیره اطلاعات، پردازش و تایید تراکنش‌ها و گردآوری منابع در شبکه استفاده می‌شود. همچنین این ارز را می‌توان برای حاکمیت غیرمتمرکز و استیک کردن استفاده کرد. درحالیکه بسیاری از کوین‌ها و توکن‌های بازار کاربردی نداشته و یا بسیار کم استفاده می‌شود، ارز دیجیتال NEAR متفاوت است. این ارز یک دارایی دیجیتال پیشرفته و چندکاره است. به همین دلیل نیز متخصصان بلاکچین معتقدند نیر سرمایه‌گذاری خوبی است.
نکته مهم دیگر اقتصاد توکنی بسیار سودده نیر پروتکل است. از میان تمام توکن‌هایی که سالانه منتشر می‌شوند، 90 درصد به اعتبارسنج‌ها پاداش داده می‌شود و 10 درصد به خزانه پروژه اختصاص می‌یابد. بعلاوه 70 درصد کل کارمزد تراکنش‌های نیر سوزانده می‌شوند. از آنجایی که مجموع عرضه ارز دیجیتال NEAR پایین است، پیش‌بینی می‌شود قیمت این ارز در آینده به رشد خود ادامه دهد.
نتیجه‌گیری
نیر پروتکل یکی از آینده‌دارترین پروژه‌های بلاکچینی است که هرچندوقت یکبار ظهور می‌کنند. این پروتکل مانند اتریوم 2.0 و پولکادات به حل مشکلات زیرساختی مانند حفظ امنیت عدم تمرکز و در عین حال افزایش بازده بواسطه شاردینگ می‌پردازد.
با این حال نیر پروتکل بر آن است با تمرکز روی اطمینان از آنکه این پلتفرم برای توسعهدهندگان، اعتبارسنج‌ها و کاربرانش کاربردیست، همه این موارد را در نظر گیرد. از این رو این پروتکل به عنوان رقیبی سخت برای پروژه‌های مطرحی که نام بردیم، پا به عرصه گذاشته است.
پروتکل NEAR با برخورداری از حمایت‌های مالی جدی برای فراگیری نسبت به رقبای کهنه‌کار خود تنها لازم است اطمینان حاصل کند که بازاریابی پروژه به خوبی انجام خواهد شد. اگر نیر بتواند این کار را انجام دهد، شانس خوبی برای سبقت گرفتن از دیگر پلتفرم‌ها خواهد داشت.
منبع: academy.moralis , blockonomi , messari