فهرست مطالب
شورت سلینگ، فروش استقراضی، پوزیشن شورت یا موقعیت فروش، همگی نوعی از معاملاتند که در جهت عکس معاملات خرید یا لانگ بوده و با هدف کسب سود از کاهش قیمت سهام، ارز دیجیتال و … مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در معاملات فروش با عواملی مانند حساب مارجین، وام گیری از شخص ثالث و اهرم رو به رو هستیم که کار با آنها نیازمند تجربه‌کافی از معامله‌گری، علی‌الخصوص معاملات شورت سلینگ است. این دست از معاملات باعث می‌شوند بازارهای مالی دو طرفه بوده و هر دو امکان خرید و فروش فراهم باشد. در ادامه با شورت سلینگ یا فروش استقراضی بیشتر آشنا خواهیم شد.
شورت سلینگ چیست؟
فروش استقراضی یا شورت سلینگ (Short Selling) یک استراتژی سرمایه‌گذاری و معامله‌گری است که در صورت وجود پیش‌بینی کاهش قیمت اوراق بهادار، ارزهای دیجیتال و سایر دارایی‌های مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از هر توضیحی، توصیه می‌شود این استراتژی تنها توسط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با تجربه مورد استفاده قرار گیرد.
معامله‌گران ممکن است از شورت سلینگ برای سفته بازی (Speculation) استفاده کنند و مدیران پورتفوی و سرمایه‌گذاران از فروش استقراضی برای محافظت و پوشش ریسک (Hedge) دارایی‌های خریداری شده، در برابر کاهش قیمت بازار استفاده می‌کنند. سفته بازی ریسک قابل توجهی را بدنبال دارد و روش معاملاتی پیشرفته‌ای است.
از آن‌طرف پوشش ریسک، روش معاملاتی رایج‌تری است که شامل باز کردن یک موقعیت معاملاتی فروش، در جهت کاهشِ ریسکِ دارایی‌های خریداری شده است. یک معامله‌ی فروش استقراضی با قرض گرفتن ارز دیجیتال یا دارایی دیگری که معامله‌گر معتقد است ارزش آن کاهش می‌یابد، باز می‌شود.
در ادامه معامله‌گر، سهام قرض گرفته شده را به قیمت بازار به خریدارانی که مایل هستند می‌فروشد. در واقع معامله‌گر معتقد است که ارزش دارایی در آینده کاهش پیدا خواهد کرد و می‌تواند با قیمت پایین‌تری دارایی مورد نظر را خریداری کرده و دارایی وام گرفته شده را پس دهد. از آن‌جایی که قیمت هر دارایی می‌تواند تا بی‌نهایت افزایش پیدا کند پس ریسک شورت سلینگ نامحدود است.
همیشه نسبت به فروشندگان استقراضی یا شورت‌کنندگان بازار حس بدی وجود دارد؛ چرا که وقتی اکثریت مردم در ضرر هستند آنها سود می‌برند. در ویدئو زیر نگاهی به نقش اساسی شورت‌کنندگان و ضرورت وجود آنها در بازار می‌اندازیم.
نحوه کار فروش استقراضی
در شورت سلینگ، فروشنده با قرض کردن دارایی از صرافی، یک موقعیت فروش باز می‌کند به این امید که در آینده بتواند در قیمت‌های پایین‌تری دارایی مورد نظر را بازخرید کند و از این اتفاق کسب سود کند. برای بستن یک موقعیت شورت سلینگ، معامله‌گر دارایی را دوباره در بازار خریداری می‌کند و به وام دهنده یا کارگزار پس می‌دهد.
معامله‌گران برای کسب سود از یک موقعیت فروش استقراضی، امیدوارند تا دارایی مورد نظر را با قیمتی کمتر از زمانی که دارایی را قرض گرفته‌اند، باز خرید کنند. معامله‌گران برای انجام این دست از معاملات، مقداری کارمزد و کمیسیون به صرافی یا شخص ثالث پرداخت می‌کنند.
برای محاسبه سود و ضرر معاملات شورت سلینگ، این دست از هزینه‌ها نیز باید محاسبه شوند و نیاز است قبل از انجام معامله، برای این هزینه‌ها آماده بود. معامله‌گر برای باز کردن یک موقعیت فروش استقراضی، نیاز به یک حساب مارجین یا فیوچرز دارد و تا زمانی که موقعیت معاملاتی باز دارد، باید با توجه به ارزش دارایی قرض گرفته شده، بهره (Interest) بپردازد.
سرمایه‌گذاران برای انجام این معاملات به مقداری سرمایه (با توجه به مقدار وام) بعنوان وجه تضمین در حساب معاملاتی خود نیاز دارند تا به صرافی ثابت کنند، توانایی پرداخت دارایی قرض گرفته شده را دارند. در صورتی که توانایی پرداخت دارایی قرض گرفته شده را نداشته باشد و ضرر موقعیت معاملاتی، بیش از دارایی موجود در حساب شود، صرافی معامله را بسته و سرمایه قرض داده شده را از حساب سرمایه‌گذار کسر کند.
تاریخچه فروش استقراضی
اختراع شورت سلینگ و اولین معامله آن، به دوره کمپانی هند شرقی هلند و سال ۱۶۰۹ برمی‌گردد. در آن زمان یکی از سهامداران قبلی این شرکت یعنی ایزاک لامار که به تازگی اخراج شده بود، متوجه شد که با افزایش تاجران فرانسوی، احتمالا قیمت کالاها کاهش یافته و این موضوع باعث کاهش قیمت کمپانی هند شرقی می‌شود. این فرد روش فروش استقراضی را اختراع کرد تا از این کاهش قیمت، سود دریافت کند.
سال‌ها بعد بازارهای دیگر نیز به فکر استفاده از شورت سلینگ و قانون‌گذاری بر روی آن افتادند. در سال ۱۹۳۸ قانونی به نام “UpTick Rule” توسط SEC برای اجرا در بورس اوراق بهادار آمریکا تصویب شد که معامله گران را ملزم می‌کرد تنها در صورتی بتوانند معامله فروش باز کنند که قیمت پیشنهادی برای فروش اولیه، بالاتر از قیمت تقاضای فعلی باشد.
این اتفاق باعث می‌شد تا قیمت ابتدا یک جهش به سمت بالا داشته باشد. دلیل تصویب این قانون، محدود کردن قدرت فروشندگان، در کاهش قیمت بی وقفه‌ی دارایی در طول یک دوره نزولی بود. این قانون در سال 2007 منقضی اعلام شد. تا به امروز فروش استقراضی دچار تغییراتی شده است و مواردی مانند مارجین، بهره مارجین، اهرم و… به آن اضافه شده و کار با آن را پیچیده‌تر کرده است.
شورت سلینگ در طول زمان موافقان و مخالفان خود را داشته است. عده‌ای باور دارند که وجود فروش استقراضی باعث جذب معامله‌گران به بازار، افزایش حجم، ورود پول و همینطور افزایش نقدشوندگی می‌شود. از طرفی برخی معتقدند که وجود معاملات فروش باعث سواستفاده افراد با نفوذ و ثروتمند می‌شود و ممکن است ریزش‌های بازار دستکاری شده و عمیق‌تر باشد و سرمایه‌گذاران معمولی دچار ضرر بیشتری شوند.
در هر صورت تا به امروز فروش استقراضی در بازارهای بزرگ و معروفی مثل بازار بورس آمریکا و بازار ارزهای دیجیتال راه اندازی شده است و باعث می‌شود تا معامله‌گران در زمانی، اعم از دوره صعودی یا نزولی بازار، بتوانند از نوسانات قیمتی کسب سود کنند.
چرا از شورت سلینگ استفاده کنیم؟
با فروش استقراضی می‌توان از کاهش قیمت‌های دارایی سود کسب کرد. از شورت سلینگ برای سفته‌بازی و پوشش ریسک استفاده می‌شود، در واقع این دو مورد اصلی‌ترین کاربردهای آن هستند. یک سفته‌باز در واقع مشغول شرط‌‌بندی بر روی قیمت آینده یک دارایی است و در صورتی که اشتباه کند، دچار ضرر سنگینی خواهد شد.
از آن‌جایی که شورت سلینگ با ریسک‌های دیگری از جمله مارجین، دست و پنجه نرم می‌کند پس نگهداری طولانی این موقعیت‌ها سخت است و بهتر است که برای مواردی مانند سفته‌بازی، در تایم زمانی کمتری پوزیشن‌های معاملاتی را نگهداری کرد.
همچنین ممکن است افراد برای محافظت از یک موقعیت خرید، یک پوزیشن فروش باز کنند. برای مثال اگر قرارداد اختیار خرید دارید می‌توانید برعکس آن، یک پوزیشن شورت سلینگ باز کنید یا برای پوشش ریسک دارایی که خریداری کرده‌اید، می‌توانید بر روی دارایی که با آن همبستگی دارد، پوزیشن شورت بگیرید.
مثال از فروش استقراضی
تصور کنید بیت کوین در نزدیکی محدوده حمایتی کلیدی 30 هزار دلار قرار دارد، پیش‌بینی این است که اگر این سطح شکسته شود بیت کوین تا 15 هزار دلار ریزش خواهد داشت. بنابراین معامله‌گر تصمیم می‌گیرد که 1 عدد بیت کوین بر روی 30 هزار دلار از صرافی قرض گرفته و بفروش برساند. قیمت تا 20 هزار دلار ریزش پیدا کرده و معامله‌گر ترجیح می‌دهد سریع‌تر سود خود را ذخیره کند.
بنابراین او 1 عدد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار خریداری می‌کند. از آن‌جایی که تنها یک عدد بیت کوین فروخته شده و 10 هزار دلار پایین‌تر خریداری شده (10,000 = 20,000 – 30,000) است، بدین ترتیب بدون احتساب کارمزد و مارجین معامله، معامله‌گر 10 هزار دلار سود در این معامله کسب کرده است.
شرایط ایده‌آل برای شورت سلینگ
زمان‌بندی برای ورود به معاملات فروش استقراضی بسیار مهم است، زیرا دارایی‌های مالی سریع‌تر از آنکه افزایش قیمت را تجربه کنند، دچار ریزش می‌شوند؛ پس در صورتی که پیش‌بینی بر کاهش قیمت دارایی است، باید در انجام پوزیشن عجله کرد. از طرفی ورود سریع به معامله‌ی فروش استقراضی، باعث می‌شود که هزینه‌های مارجین و ضرر معامله بالا رفته و نگهداری آن بسیار سخت شود.
در ادامه چند مورد از شرایط ایده آل برای ورود به معاملات شورت سلینگ را مطالعه می‌کنیم:
در طول بازار نزولی
روند نزولی یا بازار خرسی زمانی است که بازار در حال تشکیل کف و سقف‌های متوالی و پایین‌تر از قبلی است و در واقع قیمت مدام در حال کاهش است. یکی از مهم‌ترین اصول معامله‌گران این است که “روند بهترین دوست شماست”. از این رو، گرفتن معاملات شورت در طول یک روند نزولی، به مراتب کم ریسک‌تر و پر سودتر، نسبت به شورت سلینگ در طول یک بازار صعودی است.
مواقعی که بازارها دچار بحران‌های مالی شدیدی می‌شوند، معامله‌گرانِ فروش استقراضی، با سودهای هنگفتی رو به رو می‌شوند . بازار ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۱۸ به همین شکل بود.
دوره بحرانی یک پروژه یا بازار
یک پروژه به دلایل مختلفی ممکن است از لحاظ فاندامنتالی دچار مشکل شود. برای مثال، هک شدن پروژه، آزادسازی توکن، فروش سنگین توسط سرمایه‌گذاران پروژه، جدایی اعضای تیم، عدم آپدیت پروژه و … عواملی هستند که ممکن است باعث تاثیرگذاری منفی روی قیمت یک ارز دیجیتال شوند.
برای بوجود آمدن بحران در شرایط فاندامنتال یک بازار، نیاز به اتفاقات بزرگ‌تری است. فروش سنگین چندین نهنگ، تغییر نرخ بهره، به وجود آمدن مشکلات اقتصادی از جمله تورم یا اتفاقاتی ناگوار مانند جنگ یا بیماری‌های همه گیر، عواملی هستند که می‌توانند در شروع یک روند نزولی و کاهش ارزش یک بازار مالی تاثیرگذار باشند.
ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا داده‌های فاندامنتال، بر روی نمودار و داده‌های قیمتی نیز مشاهده شوند؛ به همین دلیل معامله‌گرانِ شورت سلینگ ترجیح می‌دهند با شروع روند نزولی و تایید آن، به سراغ معاملات فروش خود بروند نه آنکه از قبل وارد معامله شوند.
تایید شروع روند نزولی از اندیکاتورهای تکنیکال
زمانی که چندین اندیکاتور، سیگنال روند نزولی صادر می‌کنند، احتمال کاهش قیمت بسیار بالا می‌رود. برای مثال از این سیگنال‌ها، می‌توان از شکست یک حمایت کلیدی و همینطور تقاطع نزولی دو میانگین متحرک مانند تقاطع مرگ نام برد. تقاطع مرگ یکی از مهم‌ترین نشانه‌های روند نزولی است که زمانی این سیگنال صادر می‌شود که میانگین متحرک ۵۰، میانگین متحرک ۲۰۰ را به سمت پایین قطع کند.
مزایا و معایب فروش استقراضی
استفاده از شورت سلینگ می‌تواند بسیار پرهزینه باشد، در صورتی که معامله‌گر حدس اشتباهی در مورد حرکت قیمتی آینده‌ی دارایی مورد نظر داشته باشد. از طرفی معامله‌گری که یک دارایی مالی خریداری کرده است، تنها در صورتی صددرصد سرمایه‌اش را از دست می‌دهد، که قیمت دارایی به صفر برسد.
اما معامله‌گری که یک پوزیشن فروش استقراضی باز کرده است ممکن است بیش از ۱۰۰٪ درصد از سرمایه‌اش را از دست بدهد، زیرا هیچ سقفی برای قیمت یک دارایی و افزایش آن وجود ندارد. زمانی که پوزیشن شورت سلینگ نگهداری می‌شود، معامله‌گر باید حساب مارجین و مارجین نگهداری (Maintenance Margin) را تامین کند تا معامله بسته نشود.
برای آشنایی بیشتر با مارجین نگهداری و مارجین تریدینگ، پیشنهاد می‌شود مقاله مارجین تریدینگ را مطالعه کنید.
مزایای شورت سلینگ
- احتمال سودهای بیشتر
- سرمایه اولیه مورد نیازِ پایین
- امکان سرمایه‌گذاری اهرمی
- پوشش ریسک دارایی‌ها
معایب شورت سلینگ
- احتمال ضرر نامحدود
- نیاز به حساب مارجین
- بهره مارجین ایجاد شده (کارمزدی که وام‌دهنده دریافت می‌کند)
- نوسان مثبت قیمت
ریسک‌های فروش استقراضی
شورت سلینگ علاوه بر ریسک افزایش قیمت دارایی که خطر از دست دادن سرمایه را به‌همراه دارد، ریسک‌های دیگری را هم شامل می‌شود.
خطر کال مارجین
معاملات شورت سلینگ، عموما بر روی حساب‌های مارجین انجام می‌شود که با وام گرفتن از صرافی، می‌توان به معاملات با پوزیشن فروش پرداخت. در این دست از معاملات باید مقداری سرمایه را بعنوان تضمین، در حساب مارجین صرافی نگهداری کرد تا صرافی معامله را باز نگه دارد.
در صورتی که مقدار ضرر معامله بیشتر از سرمایه موجود در حساب باشد، صرافی برای جلوگیری از ضرر خود، معامله را بسته و معامله‌گر کال مارجین می‌شود و ۱۰۰٪ سرمایه وارد شده به معامله را از دست می‌دهد.
زمان‌بندی اشتباه
ممکن است یک پروژه یا یک ارز دیجیتال، Overvalue یا با ارزشی بیش از اندازه باشد ولی مدت‌ها زمان ببرد تا کاهش قیمت و ریزش را تجربه کند. در این مدت ممکن است کارمزدهای معامله بالا رفته یا معامله دچار ضرر شود که کار را برای معامله‌گر سخت می‌کند.
ریسک قانون‌گذاری
بازار ارزهای دیجیتال بازار نوپایی است و با توجه به مارکت کپ نسبتا پایینی که در مقایسه با سایر بازارها دارد، افراد قدرتمند با حرکت‌های هماهنگ شده می‌توانند نوسانات قیمتی شدیدی را در آن ایجاد کنند.
این اتفاقات باعث می‌شوند تا قانون‌گذاران برای جلوگیری از فشار فروش، معاملات را به حالت معوق در آورند. این دست از اتفاقات باعث افزایش قیمت شده و فروشندگان را دچار ضرر می‌کند.
شورت اسکوییز
شورت اسکوییز (Short Squeeze) در واقع به افزایش ناگهانی قیمت گفته می‌شود. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد معامله‌گرانِ فروش استقراضی، دچار ضرر می‌شوند و از معاملات فروش خود خارج می‌شوند که این اتفاق نیز باعث افزایش قیمت بیشتر دارایی می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با پدیده شورت اسکوییز، این مطلب را بخوانید.
جمع‌بندی
وجود معاملات شورت سلینگ برای بازارهای مالی بسیار مفید است، چرا که باعث افزایش نقدشوندگی در بازار می‌شود. بازارهای سهامی که از این معاملات استفاده نمی‌کنند، عمدتا با مشکلاتی از جمله عدم نقدشوندگی و روندهای نزولی فرسایشی و طولانی مدت رو به رو هستند.
در نتیجه، وجود این دست از معاملات برای بازار ارزهای دیجیتال مفید است و بسته به زمان و نوع استفاده معامله‌گر، می‌تواند بسیار پر ریسک یا پر سود باشد. استفاده از این معاملات نیازمند تجربه‌ی بالا در معامله‌گری و مدیریت ریسک است تا با محدود کردن ریسک‌های معامله، بتوان از کسب سود حداکثری بهره‌مند شد.
منبع: Investopedia , Bybit , SpeedTrader