فهرست مطالب
احتمالاً با نظریه استخر نقدینگی در اکوسیستم دیفای رو به رو شده‌اید. سوال این است که استخر نقدینگی چیست، چگونه کار می‌کند و چرا در امور مالی غیرمتمرکز به آن نیاز داریم؟ استخرهای نقدینگی، استاندارد جدیدی برای انجام ترید کارآمد را ارائه می‌دهند و در عین حال به بازگشت سرمایه سرمایه‌گذارها کمک می‌کنند. در ادامه، به بحث در مورد عملکرد، مزایای اولیه و جنبه‌های کلی آن خواهیم پرداخت.
نقدینگی چیست؟
ضروری است قبل از پرداختن به موضوع استخرها، درمورد نقدینگی شناخت داشته باشیم. به زبان ساده، نقدینگی به مقدار پول موجود برای توافق گفته می‌شود و در اصل به تبیین این مسئله می‌پردازد که تبدیل دارایی از صورتی به صورت دیگر تا چه حد آسان است. قبل از ظهور رمزارزها، فروش دارایی در قبال نقدینگی بسیار آسان بود. اکنون، در قالب ارزهای دیجیتال، این روند به سهولت تبادل دارایی رمزارز به یکدیگر اشاره دارد.
برای تبدیل آسان رمزارزها به یکدیگر، لازم است که مقدار کافی از توکن‌ها موجود باشد. این روند اطمینان می‌دهد که درخواست‌های کاربران بدون در نظر گرفتن حجم مورد تقاضا برآورده شود. علاوه بر این، اطمینان می‌دهد که حداقل تفاوت قیمت وجود خواهد داشت، زیرا همیشه تقاضا و عرضه حالتی متوازن دارند.
یکی دیگر از الزامات اصلی، زمان است. سیستم‌هایی که نقدینگی ضعیفی دارند، قادر به تامین نیازهای کاربران خود نخواهند بود. این بدان معناست که اگر حجم تقاضا بیشتر از نقدینگی موجود باشد، در تسویه تاخیر به وجود می‌آید. با توجه به موارد گفته شده، درمی‌یابیم که تبادل و ترید به نقدینگی خوبی نیاز دارد. اگر این امر محقق نشود، کاربران تجربه تبادل بسیار ضعیفی را خواهند داشت.
استخر نقدینگی چیست؟
استخرهای نقدینگی، استخرهایی با توکن قفل شده در قراردادهای هوشمند هستند که نقدینگی را در صرافی‌های غیرمتمرکز ارائه می‌کنند تا مشکلات ایجاد شده به واسطه نقدینگی چنین سیستم‌هایی را کاهش دهند.
علاوه بر این، استخرهای نقدینگی نامی معین برای سفارش‌های مشترکی هستند که سطوح قیمتی را ایجاد می‌کنند که پس از رسیدن به آن، روند صعودی یا نزولی حرکت دارایی مشخص می‌شود. وجوه نگهداری شده در این استخرها از سوی سایر کاربران تامین می‌شود که درآمد غیرفعال از محل سپرده خود و از طریق هزینه‌های ترید مبتنی بر درصد استخر نقدینگی کسب می کنند.
استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟
در امور مالی غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند بر اتفاقات استخر نقدینگی تسلط دارند. بازارسازهای خودکار (AMM) بیشترین استفاده را از استخرهای نقدینگی داشته‌اند. استخر نقدینگی، بازاری را برای یک جفت دارایی خاص در بستر صرافی غیرمتمرکز -برای نمونه (DAI/ETH)- ایجاد می‌کنند. هنگامی که استخر نقدینگی ایجاد شد، تامین کنندگان نقدینگی، قیمت اولیه و عرضه برابر برای هر دو دارایی را تعیین می‌کنند.
مفهوم عرضه برابر برای هر دو دارایی، به مفهوم یکسانی برای تمام تامین کنندگان نقدینگی است که تمایل به عرضه نقدینگی در استخر دارند. تامین کنندگان نقدینگی متناسب با مقدار نقدینگی که برای استخرها تامین می‌کنند، تشویق میشوند. هنگامی که تبادل و ترید تسهیل می‌شود، هزینه (Fee) تراکنش به طور متناسب بین تمام تامین کنندگان نقدینگی توزیع می‌شود.
قراردادهای هوشمند مختلف، موارد گوناگونی از کاربرد استخرهای نقدینگی را امکان‌پذیر می‌کنند. برای نمونه، الگوریتم ثابت بازارساز، تامین منبع نقدینگی ثابت را تضمین می‌کند. نسبت توکن‌ها در استخر نقدینگی، قیمت دارایی‌ها را تعیین می‌کند. برای نمونه، هنگامی که ETH را از استخر DAI/ETH خریداری می‌کنید، مقدار اتریوم از استخر کاهش می‌یابد و متناسب با آن عرضه دای، افزایش می‌یابد. این روند می‌تواند موجب افزایش قیمت اتریوم و کاهش قیمت دای شود.
برای آشنایی بیشتر با بازارسازهای خودکار و نحوه کار آنها، پیشنهاد می‌شود این مطلب را مطالعه کنید.
اهمیت نقدینگی
در واقع نقدینگی به حدی اهمیت دارد که تا حد زیادی تغییرات قیمت دارایی‌ها را رقم می‌زند. تعداد نسبتاً محدودی از سفارش‌های باز برای طرفین دفتر سفارش (Order book) در بازار نقدینگی پایین و محدود، آزاد هستند. این روند نشان می‌دهد که یک تراکنش می‌تواند قیمت را به هر طرف به صورت چشمگیری تغییر دهد تا موجب غیرقابل پیش‌بینی بودن و جذابیت بازار سهام شود.
استخرهای نقدینگی، بخش مهمی در انقلاب بازارهای مالی غیرمتمرکز (DeFi) محسوب میشوند که از پتانسیل بالایی برخوردار هستند. به طور معمول، این استخرها موجب تسهیل مبادله (Swap) حجم بالایی از دارایی‌ها با دارایی‌های پشتیبانی‌شده دیگر میشوند.
اجزای تشکیل دهنده استخر نقدینگی
اجزای مختلفی در تشکیل استخرهای نقدینگی وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
تامین کننده نقدینگی
تامین کننده نقدینگی، فردی است که دارایی‌های خود را در بستر یک استخر نقدینگی خاص سپرده‌گذاری می‌کند. برای نمونه، فردی می‌تواند تامین کننده نقدینگی در یونی‌سواپ (Uniswap) باشد و دارایی‌های خود را در استخر این صرافی به صورت سپرده بگذارد. صرافی به صورت کلی، توکن مشتقه به عنوان رسید وجوه مالی سپرده شده از سوی فرد، صادر می‌کند.
در بستر یونی‌سوآپ، این توکن‌ها موسوم به توکن‌های LP (توکن‌های تامین کننده نقدینگی) هستند. این توکن‌های LP می‌توانند به ازای برداشتن نقدینگی از پلتفرم سوزانده شوند یا اینکه در بازار آزاد ترید شوند. اصطلاح تامین‌کننده نقدینگی، اصطلاحی کلی است و می‌تواند به صورت متفاوت در پلتفرم‌های گوناگون به کار رود.
برای نمونه در پلتفرم وام‌دهی، به آن وام دهنده گفته می‌شود. علاوه بر این، نوع پاداش‌های دریافت شده از سوی تامین‌کننده نقدینگی نیز در پلتفرم‌های مختلف، متفاوت است. برای نمونه، در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، تامین کننده نقدینگی می‌تواند سهمی از هزینه معاملات دریافت کند. با وجود این در پلتفرم وام‌دهی، آنها می‌توانند سهمی از سود دریافتی از وام‌گیرندگان داشته باشند.
استخر تامین بودجه
استخر نقدینگی، مجموعه‌ای از دارایی‌هایی است که تامین‌کننده بودجه می‌تواند دارایی‌های خود را برای استفاده در هر پلتفرمی سپرده‌گذاری کند. ساختار استخر نقدینگی می‌تواند در پلتفرم‌های مختلف، متفاوت باشد. برای نمونه:
- پلتفرم وام‌دهی از استخر دارایی واحد استفاده می‌کند که آن استخر فقط از یک دارایی تشکیل شده است.
- صرافی غیرمتمرکز به طور کلی از استخر دارایی دوگانه استفاده می‌کند تا بازار رقابتی برای جفت دارایی‌های خاص مانند تتر/بیت کوین، اتریوم/دای و غیره ایجاد کند.
برخی پلتفرم‌ها از استخرهایی با بیش از هشت دارایی استفاده می‌کنند. بنابراین، ساختار استخر همان ساختاری است که از سوی خود پلتفرم مشخص می‌شود.
استخرهای نقدینگی در صرافی‌ها چگونه کار می‌کنند؟
در حال حاضر، دو نوع صرافی غیرمتمرکز در فضای دیفای وجود دارد:
دفتر سفارش صرافی‌ها
دفتر سفارش (اوردر بوک) صرافی‌ها به طرح کلی پیشنهاد/درخواست برای تامین تراکنش‌ها وابسته است. سفارش‌ها هنگام خرید یا فروش جدید، به دفتر سفارش هدایت میشوند. سپس، موتور تطبیق صرافی، سفارش‌های منطبق را با همان قیمت اجرا می‌کند. به عبارتی دیگر اوردر بوک یا همان دفتر سفارش، به مجموعه‌ای از سفارشات باز در صرافی گفته می‌شود.
استخر نقدینگی صرافی‌ها
آنها تاکید دارند که دفتر سفارشات از صرافی حذف شود و مهم‌ترین نکته در استخرهای نقدینگی نبود دفتر سفارشات است. در واقع وجود استخرهای نقدینگی در صرافی‌های رمزارزی به این خاطر است که به وسیله قراردادهای هوشمند، وابسته بودن رمزارزها به حجم ترید از بین برود و مسئله نقدینگی رفع شود. برای نمونه: کایبر (Kyber)، یونی‌سوآپ و کرو فایننس (Curve Finance).
چگونه LP در قالب رمزارز تامین می‌شود؟
هرکسی می‌تواند نقدینگی ارائه دهد و خود را به تامین‌کننده نقدینگی (LP) برای کسب درآمد تبدیل کند. تامین نقدینگی، به معنای تامین جفت توکن‌های قابل ترید در استخر است. واژه اصلی در اینجا، جفت است. بنابراین، می‌توانیم بگوییم که دای/اتریوم، یک جفت دارایی رمزارزی هستند که لازم است به نسبت 50-50 از هر دوی آنها در استخر سپرده‌گذاری شود.
اگر می‌خواهید 5.000 دلار نقدینگی در استخر داشته باشید، به 2500 دلار دای و 2500 دلار اتریوم نیاز خواهید داشت. هر تامین کننده نقدینگی، باید این استاندارد را رعایت کند تا استخر نقدینگی همیشه ترکیب 50 به 50 از توکن‌های A و B داشته باشد.
هنگامی که شما تامین کننده نقدینگی در استخر هستید، به طور معمول، توکن LP را در صرافی دریافت می‌کنید. این توکن سهم شما را در استخر نقدینگی نشان می‌دهد. هر زمان که ترید و مبادله‌ای در استخر صورت گیرد، کاربران باید هزینه بپردازند، این هزینه‌ها جمع‌آوری شده و سپس میان تامین‌کنندگان نقدینگی براساس میزان توکن‌هایی که در اختیار دارند، توزیع می‌شود.
مزایا و معایب استخر نقدینگی
مزایای استخرهای نقدینگی
تضمین نقدینگی با هر سطح قیمت
تریدرها مجبور به ارتباط مستقیم با یکدیگر نیستند، زیرا نقدینگی مادامی که مشتریان دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده خود را در استخر دارند، ثابت است.
فعال کردن بازار غیرفعال به وسیله قیمت‌گذاری خودکار
تامین‌کنندگان نقدینگی به واقع وجوه خود را در استخر واریز کرده و قیمت‌گذاری توسط قرارداد هوشمند صورت می‌گیرد.
همه می‌تواند تامین کننده نقدینگی باشند و کسب درآمد کنند
استخرهای نقدینگی نیازی به هزینه لیست شدن، KYCها و سایر موانع مربوط به صرافی‌های متمرکز را ندارند. اگر سرمایه‌گذار بخواهد اقدام به تامین نقدینگی برای استخر کند، آنها باید ارزش معادل دارایی‌ها را در آن به سپرده بگذارند.
کارمزد گس (Gas) کمتر
هزینه‌های گس به واسطه وجود قرارداد هوشمند که از سوی صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی‌سوآپ ارائه می‌شود، کاهش خواهد یافت. محاسبات قیمتی و اختصاص کارمزد در استخر حاکی از نوسان کمتر بین تراکنش‌ها است.
معایب استخرهای نقدینگی
بازارسازهای خودکار ممکن است موجب کاهش ارزش دارایی شما شوند
بازارسازهای خودکار، نقدینگی اکوسیستم دیفای را از طریق استخرهای نقدینگی حفظ می‌کنند. این روند به ارزهای دیجیتال امکان تجارت بدون اجازه و با استفاده از یک فرمول ساده را خواهد داد:
توازن توکن X A توازن توکن B = توازن ثابت دارایی‌ها
هنگامی که A بالاتر رود، B کاهش می‌یابد. بنابراین، اگر قدرت خرید دارایی خیلی زیاد باشد، ممکن است در صورت مالکیت آن دچار زیان شوید. به این روند، ضرر ناپایدار و موقتی گفته می‌شود.
یک اشتباه ساده ممکن است باعث از دست رفتن سرمایه شود
از آنجا که هیچ شخص ثالثی در امور مالی غیرمتمرکز حضور ندارد، قراردادهای هوشمند، متولی دارایی‌های شما در استخرها هستند. اگر اتفاقی روی دهد، سرمایه شما نیز افت خواهد کرد. اما یک معامله بدون ریسک چیست؟ اگر واقعاً قصد کسب سود از ارز دیجیتال را دارید، باید از این فرصت‌ها استفاده کنید، در غیر این صورت، برای همیشه با پول‌های فیات درگیر خواهید بود.
منبع: coinmarketcap , blog.liquid , coinpedia