حوزه دیفای برای پیشرفت و رسیدن به هدف نهایی خود، یعنی جایگزینی اقتصاد سنتی فعلی، نیاز به تکنولوژی‌های بخصوصی دارد تا به این هدف نزدیک‌تر شود. بازارساز خودکار یا Automated Market Maker که به اختصار با عنوان AMM نیز شناخته می‌شود، یکی از مهمترین ابداعات حوزه دیفای است که در موارد مهمی مانند صرافی‌های غیرمتمرکز و ییلد فارمینگ [1]، ابزاری کاربردی به حساب می‌رود. بازارساز خودکار به نوعی یاری کننده‌ صرافی‌های غیرمتمرکز [2] است تا به‌عنوان جایگزین برای دفتر ثبت سفارشات یا (Order Book) در صرافی‌های متمرکز استفاده شود و کاربران را به سمت پلتفرم‌های غیرمتمرکز جذب کند. (پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با دفتر ثبت سفارشات، مقاله راهنمای جامع معاملات اسپات [3] را مطالعه کنید.) در این مقاله تصمیم داریم ابتدا بازارساز را توضیح داده و سپس بازارساز خودکار و نحوه عملکرد آن به طور کامل بررسی کنیم. بازارساز (Market Maker) چیست؟ برای درک عمیق‌تر از بازارساز خودکار، بهتر است در ابتدا به صورت کوتاه با مفهوم بازارسازی آشنا شویم. بازارسازی به ترکیبی از فرآیندهایی گفته می‌شود که حاصل آن، تامین نقدینگی و تعیین قیمت یک دارایی مالی است. برای مثال دفتر ثبت سفارشات و سیستم تطبیق معاملات بین خریدار و فروشنده، تسویه حساب و تحویل ارز به کیف پول معامله‌گر، همگی سیستم‌هایی هستند که صرافی‌های غیرمتمرکز را در تامین نقدینگی مورد نیاز برای معاملات ارزهای‌ دیجیتال و تعیین قیمت آن‌ها همراهی می‌کند. عدم وجود خریدار و فروشنده‌ی کافی و در نتیجه عدم تامین نقدینگی مناسب موجب می‌شود که بعضی از صرافی‌های ارز دیجیتال، برای تامین نقدینگی دائمی و جلوگیری از نوسانات قیمتی شدید، با نهادهای مالی بزرگ و بانک‌ها وارد همکاری شوند تا نقدینگی مورد نیاز صرافی‌ها را تامین کنند. این عمل بازارسازی نامیده می‌شود و سازمان‌های تامین‌ کننده نقدینگی بازارساز نامیده می‌شوند. لازم به ذکر است که نوع بازارسازی در صرافی‌های متمرکز بعضی مواقع، باعث رخ دادن نوسانات عمدی توسط تامین کنندگان نقدینگی و دستکاری بازار می‌شود. پس از آشنایی با بازارسازی و بازارسازها در صرافی‌های متمرکز و بررسی ایراد اصلی آن، حال با بازارساز خودکار آشنا می‌شویم.‍ بازارساز خودکار چیست؟ بازارساز خودکار یا AMM نیز در واقع نوعی بازارساز است که برای صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی‌سواپ (Uniswap) [4]، پنکیک سواپ (Pancake Swap) [5] و سوشی‌سواپ (Sushiswap [6]) به‌ صورت هوشمند و در قالب قرارداد هوشمند، نقدینگی و قیمت دارایی را تعیین می‌کند. در این روش دیگر خبری از دفتر ثبت سفارشات، سیستم‌های گوناگون تطبیق سفارشات و تسویه حساب نیست. بازارساز خودکار با استفاده از استخر نقدینگی (Liquidity Pool) و تامین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Provider)، به کاربران عادی نیز اجازه‎‌ی بازارسازی داده و باعث انجام فرآیند بازارسازی بصورت غیرمتمرکز و خودکار می‌شود. این عوامل سبب می‌شوند تا اشخاص ثالث از این فرآیندها حذف شده و معامله‌گران با استفاده از کیف پول شخصی خود به صورت مستقیم معاملات خود را انجام دهند. بدین صورت امنیت نگهداری ارزها نسبت به استفاده از صرافی‌های متمرکز، بالاتر رفته و از طرفی احتمال دستکاری در بازار، توسط تامین کنندگان نقدینگی قدرتمند پایین می‌آید. بازارساز خودکار با استفاده از فرمول‌های ریاضی، قیمت‌گذاری جفت ارزهای مختلف را انجام می‌دهد که در ادامه به صورت کامل نحوه کار بازارساز خودکار را بررسی می‌کنیم. بازارساز خودکار چگونه کار می‌کند؟ صرافی‌های غیرمتمرکز وابستگی به سازمان خاصی ندارند و صرفا قراردادهای هوشمندی هستند که روی بلاک‌چین ثبت شده‌اند. از این رو صرافی‌های غیرمتمرکز برای تامین نقدینگی و تعیین قیمت دارایی‌ها به بازارساز خودکار نیازمند هستند. با استفاده از بازارساز خودکار، شما در صرافی‌های غیرمتمرکز در واقع با قرارداد هوشمند معامله می‌کنید نه یک شخص! همانطور که قبل‌تر نیز ذکر شد، شما می‌توانید تنها با اتصال کیف پول خود به صرافی، ارزهای مورد نظر خود را به قرارداد هوشمند فروخته یا از آن خرید کنید. بازارساز خودکار در واقع مانند رباتی است که با الگوریتم‌هایی از پیش تعیین شده در تلاش است تا قیمت لحظه‌ای یک ارز در برابر ارز دیگر را محاسبه کرده و به شما پیشنهاد دهد. پلتفرم‌های مختلف، بازارساز خودکار مخصوص به خود را دارند و از فرمول‌های متفاوتی برای تعیین قیمت استفاده می‌کنند که برخی از آن‌ها مانند یونی سواپ فرمول ساده‌ای دارند و برخی مانند بالانسر از فرمول‌های پیچیده‌ای برای محاسبه قیمت استفاده می‌کنند. یونی سواپ از فرمول ساده‌ی X * Y = K استفاده می‌کند که X و Y نشان‌دهنده تعداد واحد موجودی دو ارز دیجیتال متفاوت در استخر نقدینگی و K همیشه یک عدد ثابت است که نشان‌دهنده‌ی حجم کل استخر نقدینگی است. بازارساز خودکار همیشه به گونه‌ای قیمت دو ارز X و Y را تعیین می‌کند که K ثابت بماند. محاسبه قیمت در بازارساز خودکار برای مثال، فرض می‌کنیم استخر نقدینگی BTC/USDT را با موجودی 100BTC و 2,000,000USDT داریم در این حالت X را تعداد موجودی BTC و Y را تعداد موجودی USDT در نظر می‌گیریم. K = X*Y = 100*2,000,000 = 200,000,000 X/Y = 2,000,000 / 100 = 20,000 با توجه به ثابت بودن قیمت تتر، قیمت بیت کوین در این استخر نقدینگی 20 هزار تتر است. حال فرض می‌کنیم که فردی مقدار 2 بیت کوین از این استخر نقدینگی خرید می‌کند. با استفاده از ثابت بودن K، می‌توان تعداد موجودی تتر و بیت کوین را پس از انجام معامله حساب کرد. (برای سادگی محاسبات در این مثال کارمزد معامله محاسبه نمی‌شود) BTC = 100 – 2 = 98 USDT = K / BTC = 200,000,000 / 98 ~ 2,040,816 شاهدیم که پس از خرید بیت کوین از استخر نقدینگی، تعداد بیت کوین‌ها کاهش پیدا کرده و در مقابل تعداد تترهای استخر افزایش پیدا کرده. بازارساز خودکار در این مرحله، محاسبه قیمت را برای بیت کوین انجام می‌دهد که نحوه محاسبه آن را در مثال زیر می‌بینید. BTC/USDT = 2,040,816 / 98 ~ 20,824 با توجه به قانون عرضه و تقاضا طبیعتا پس از کاهش تعداد بیت کوین، قیمت آن افزایش پیدا خواهد کرد که در محاسبه بالا شاهد رخ دادن این اتفاق هستید. نوسانات قیمتی به هنگام خرید و فروش در صرافی‌های غیرمتمرکز امری طبیعی است و اصطلاحا با عنوان لغزش قیمت (Price Slippage) شناخته می‌شود. هر چقدر حجم نقدینگی استخر بالاتر باشد لغزش قیمتی هم کمتر می‌شود و بعضی مواقع صرافی‌های غیرمتمرکز با ثبت سفارشات خرید و فروش سنگین لغزش قیمتی شدیدی را تجربه می‌کند که این عامل سبب می‌شود تا آربیتراژگران از این فرصت استفاده کنند. آربیتراژگران کسانی هستند که از اختلاف قیمت بین دو بازار برای کسب سود استفاده می‌کنند. برای مثال آربیتراژگران از استخر نقدینگی که در آن لغزش قیمتی منفی برای اتریوم رخ داده، مقدار قابل توجهی از این ارز خرید کرده و در صرافی دیگری با قیمت بالاتر می‌فروشند. برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم، مقاله آربیتراژ ارز دیجیتال [7] را مطالعه کنید. استخر نقدینگی چیست؟ همانطور که گفته شد در صرافی‌های غیرمتمرکز معاملات بصورت شخص به شخص نیستند و در واقع بصورت شخص به قرارداد انجام می‌شوند. بازارساز خودکار در واقع قرارداد هوشمندی است که برای حذف شخص ثالث از معاملات و استفاده از کاربران پلتفرم به عنوان بازارساز، از استخر نقدینگی و تامین کننده نقدینگی بهره می‌گیرد. برای مثال، شما برای اینکه بخواهید ارز بیت کوین خود را بفروشید و تتر دریافت کنید، نیاز است تا قرارداد هوشمندی که با آن در حال معامله هستید به مقدار کافی ارز تتر در استخر نقدینگی خود داشته باشد. استخرهای نقدینگی در واقع توسط تامین کنندگان نقدینگی (LP) تامین می‌شوند. اتفاقاتی مثل لغزش قیمت، اگرچه برای عده‌ای از افراد فعال در بازار مانند آربیتراژگران خوش یُمن است اما برای کاربران عادی یک صرافی غیرمتمرکز اتفاق خوبی نیست. از این رو صرافی‌های غیرمتمرکز به دنبال جذب نقدینگی بیشتر به استخرهای خود، برای کاهش احتمال رخداد عواملی مانند لغزش قیمتی هستند. صرافی‌های غیرمتمرکز تامین کنندگان نقدینگی را در کارمزد بدست آمده از استخرهای نقدینگی شریک می‌کنند و همین عامل سبب می‌شود تا تامین کنندگان نقدینگی برای انجام این کار انگیزه داشته باشند. برای مثال، وقتی شما قصد تامین نقدینگی در استخر جفت ارز BNB/USDT دارید در ابتدا باید از هر دو ارز به میزانی مساوی در استخر واریز کنید. اگر ۱۰۰۰ دلار BNB به استخر واریز می‌کنید، باید به اندازه ۱۰۰۰ دلار تتر نیز به استخر واریز کنید. در ادامه به همان اندازه که در این استخر تامین نقدینگی کردید، به شما توکن BNB-USDT LP پرداخت می شود که نشان‌دهنده‌ی میزان سهم شما از آن استخر نقدینگی است. کارمزدهای معاملات بصورت اتوماتیک به استخرها منتقل شده و شما براساس میزان سهمی که از استخر دارید، کارمزد دریافت خواهید کرد. در ادامه هر موقع که خواستید می‌توانید توکن‌های LP خود را به استخر برگردانده و توکن‌های اصلی خود را پس بگیرید. لازم به ذکر است که درصد سود استخرهای نقدینگی و درصد کارمزد معاملات صرافی‌های غیرمتمرکز با یکدیگر متفاوت بوده و برای شرکت در فرآیند تامین نقدینگی، نیاز به تحقیق و بررسی صرافی‌ها و استخرهای مختلف است. ضرر ناپایدار چیست؟ ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) در صرافی‌های غیرمتمرکز زمانی رخ می‌دهد که شما ارزی که نقدینگی آن را در استخر تامین کردید دچار نوسان قیمتی شود. هرچقدر فاصله قیمت فعلی، از قیمتِ زمانی که شما نقدینگی ارز را تامین کرده‌اید بیشتر باشد، ضرر ناپایدار شما نیز بیشتر است. از آنجایی که استیبل کوین‌ها نوسانات قیمتی بسیار پایینی دارند، گزینه‌ی بسیار خوبی برای تامین نقدینگی در استخرها و کسب سود از کارمزدهای معاملات پلتفرم محسوب می‌شوند. برای مثال اگر شما بیت‌کوین را در قیمت ۴۰ هزار به استخر BTC/USDT برای تامین نقدینگی وارد کنید، پس از افزایش قیمت بیت کوین به ۶۰ هزار، آربیتراژگران از این استخر نقدینگی بیت کوین ارزان قیمت خریداری کرده و در سایر صرافی‌ها با قیمت بالاتر می‌فروشند.  این کار تا حدی ادامه پیدا می‌کند که قیمت بیت کوین در این استخر نقدینگی با قیمت بیت کوین در صرافی‌های دیگر یکی شود. در پایان معاملات مداوم آربیتراژگران، موجودی بیت کوین‌های استخر کاهش و موجودی تترها افزایش یافته‌اند. پس، از بیت کوین ها سپرده‌گذاری شما در استخر کم شده و به تترهای شما افزوده می‌شود. در این صورت بنظر می‌رسد اگر شما بیت کوین و تترهای خود را به جای تامین نقدینگی در این استخر در کیف پول خود نگه می‌داشتید سود بیشتری می‌کردید. البته فراموش نکنید که ممکن است کارمزدهای جمع آوری شده، ضرر ناپایدار را پوشش دهد اما در کل تامین نقدینگی برای استخرهای صرافی‌های غیرمتمرکز کاری پر ریسک است و نیازمند علم و تجربه بالا در این زمینه است. جمع‌بندی بازارساز خودکار یکی از مهمترین اجزای کاربردی حوزه دیفای است. صرافی‌های غیرمتمرکز با AMMهای خود در حال رقابت با صرافی‌های متمرکز و سیستم قدیمی Order Book هستند و نکته‌ی مهم این است که در مدت زمان کم توانسته‌اند پیشرفت چشمگیری از لحاظ سرمایه در گردش داخل پلتفرم و همینطور رفع نقص‌های مربوط به بازارساز خودکار داشته باشند. بازارسازهای خودکار از لحاظ تکنولوژی نیز پیشرفت کرده‌اند. صرافی‌های غیرمتمرکزی مانند بالانسر و کرو فاینن [8]س [9] از بازارسازهای خودکار با الگوریتم‌های پیچیده‌ای استفاده می‌کنند که به آنها اجازه داشتن استخرهای نقدینگی شامل چندین رمزارز را می‌دهد. اما در نظر داشته باشید به دلیل نوظهور بودن، این تکنولوژی در حال حاضر بی نقص نیست. عواملی مانند کارمزد بالا، نقدینگی کم و لغزش قیمتی‌های شدید باعث می‌شوند تا اعتماد کاربران به‌صورت کامل جلب نشود. اما در مجموع بازارساز خودکار یکی از مهمترین ابزارهای حوزه دیفای و صرافی‌های غیرمتمرکز است و ما را یک قدم دیگر به حذف عوامل متمرکز در معاملات، نزدیک خواهد کرد. منبع: Coinmarketcap [10], Binance Academy [11], Coin98 [12] [1] https://blog.valmart.net/%db%8c%db%8c%d9%84%d8%af-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d9%85%db%8c%d9%86%da%af-%db%8c%d8%a7-%da%a9%d8%b4%d8%aa-%d8%b3%d9%88%d8%af-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [2] https://blog.valmart.net/%d8%af%da%a9%d8%b3-%db%8c%d8%a7-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d8%ba%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%aa%d9%85%d8%b1%da%a9%d8%b2-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b3%d9%be%d8%a7%d8%aa-%d8%aa%d8%b1%db%8c%d8%af%db%8c%d9%86%da%af-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%db%8c%d9%88%d9%86%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d9%be%d9%86%da%a9%db%8c%da%a9-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be/ [6] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%b4%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be/ [7] https://blog.valmart.net/%d8%a2%d8%b1%d8%a8%db%8c%d8%aa%d8%b1%d8%a7%da%98-%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [8] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%da%a9%d8%b1%d9%88-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%86%d9%86%d8%b3/ [9] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%da%a9%d8%b1%d9%88-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%86%d9%86%d8%b3/ [10] https://coinmarketcap.com/alexandria/article/what-are-automated-market-makers [11] https://academy.binance.com/en/articles/what-is-an-automated-market-maker-amm [12] https://coin98insights.com/what-is-amm

با پذیرش هرچه بیشتر ایده‌ی اینترنت غیرمتمرکز (Web3.0) [1]، بسترهای بلاک‌چین روزبه‌روز بیشتر مورد پذیرش و استقبال مردم، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ قرار می‌گیرند. بلاک‌چین در حال حاضر در حوزه‌های مختلف و بزرگی مانند: صنعت، درمان، بازی‌سازی، گردشگری و ... در حال استفاده است. اما بلاک‌چین برای حیات و ادامه‌ی کار خود به ابزارهای دیگری نیز احتیاج دارند که به اندازه آن حائز اهمیت می‌باشد. اوراکل‌ یکی از ابزارهایی است که برای رشد دنیای غیرمتمرکز بلاکچین‌، اهمیت فراوانی دارد. شاید برای شما هم سوال شده باشد که «اوراکل چیست و چه کاربردی دارد؟» امروز در این مقاله قرار است به صورت جامع به این سوالات پاسخ دهیم. اوراکل چیست ؟ اگر بخواهیم این سوال را به زبان ساده و خلاصه پاسخ دهیم: «اوراکل در واقع یک پل ارتباطی است بین دنیای بیرونی و فضای بلاک‌چین، برای انتقال داده‌ها». اوراکل، اطلاعاتی مانند دمای هوا یا تعداد آرای کاندیداهای سیاسی در انتخابات را از دنیای بیرونی به بلاک‌چین‌هایی مثل اتریوم [2] وارد می‌کند. قراردادهای هوشمند روی بلاک‌چین هم از این اطلاعات در حوزه‌های مختلف مثل دیفای استفاده می‌کنند. یکی از استفاده‌های مهم قراردادهای هوشمند از اوراکل‌ها، مربوط به حوزه دیفای می‌شود که برای تصمیم‌گیری در مورد مقدار و نحوه‌ی توزیع پول از اطلاعات اوراکل‌ها استفاده می‌کنند. برای مثال، تصور کنید با یکی از دوستان خود در یک مسابقه ورزشی، مبلغ 10 دلار بر روی تیم موردعلاقه‌ی خود شرط‌بندی می‌کنید و در مجموع مبلغ 20 دلار داخل یک قرارداد هوشمند قفل می‌کنید. پس از پایان مسابقه، قرارداد هوشمند نیاز دارد تا نتیجه‌ی بازی را از دنیای بیرونی دریافت کرده و کل مبلغ را به فرد برنده پرداخت نماید. اینجاست که کاربرد اوراکل‌ها نمایان می‌شود. اوراکل نتایج دقیق برون زنجیره‌ای (Off-Chain) را به شکلی قابل اعتماد و ایمن به بلاک‌چین انتقال می‌دهد. یک اوراکل در واقع به قراردادهای هوشمند بلاک‌چین کمک می‌کند تا وظایف خود را به صورت اتوماتیک با دریافت اطلاعات مورد نیاز، انجام دهد. دسته‌بندی‌های اوراکل چیست ؟ با توجه به دامنه‌ی وسیع اطلاعات برون زنجیره‌ای، اوراکل‌ها نیز در انواع، اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارند. بسته به نوع کاربرد و بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند به انواع مختلفی از اطلاعات بیرونی، محاسبات، مکانیسم‌ها و سطوح مختلف امنیتی نیاز دارند. بطور کلی هر اوراکل شامل فرآیندهایی از جمله اعتبارسنجی، محاسبه و تحویل داده‌ها به مقصد می‌شود. هر نوع از اوراکل‌ها برای یک سری از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه انواع مختلف اوراکل‌ها را بررسی می‌کنیم.  اوراکل‌های ورودی (Input Oracles) اوراکل‌های ورودی، شناخته شده ترین نوع از اوراکل‌ها هستند که اطلاعات را از دنیای بیرونی استخراج کرده و به سمت بلاک‌چین، برای تغذیه قراردادهای هوشمند هدایت می‌کنند. این نوع از اوراکل‌ها معمولا برای حوزه دیفای و بخش‌های مختلف آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و دسترسی قراردادهای هوشمند دیفای را به شکل درون زنجیره‌ای (On-Chain) به داده‌های بازا‌رهای مالی برقرار می‌کنند. اوراکل‌های خروجی (Output Oracles) اوراکل‌های خروجی، نقطه‌ی مقابل نوع اول هستند که به قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهند تا دستوراتی را به سیستم‌های برون زنجیره‌ای ارسال کنند، تا اقداماتی را در جهت پیشبرد اهداف بلاک‌چین انجام دهند. از جمله این اقدامات می‌توان به: اطلاع‌رسانی به شبکه بانکی برای پرداخت، پیشنهاد به یک ذخیره‌ساز اطلاعات برای ذخیره‌سازی داده‌ها و ارسال دستور به یک سیستم اینترنت اشیا (IoT) برای بازکردن درب خودرو پس از پرداخت اجاره، اشاره کرد. نحوه فعالیت اوراکل‌های ورودی و خروجی اوراکل‌های میان زنجیره‌ای (Cross-Chain Oracles) نوع دیگری از اوراکل‌ها، اوراکل‌های میان زنجیره‌ای هستند که توانایی خوانش و نوشتن داده‌ها، بین چند بلاک‌چین را دارند. اوراکل‌های میان زنجیره‌ای توانایی انتقال دارایی‌ها و اطلاعات را بین چند زنجیره فراهم می‌کنند. برای مثال استفاده از اطلاعات در یک بلاک‌چین، به منظور ارسال دستور برای انجام یک تراکنش در بلاک‌چینی متفاوت یا در مثالی دیگر، انتقال دارایی‌ها میان چند بلاک‌چین تا بتوان از این دارایی‌ها در جایی خارج از بلاک‌چین بومی که در آن صادر شده‌اند، استفاده کرد. اوراکل‌های متمرکز (Centralized Oracles) اوراکل‌های متمرکز توسط یک نهاد واحد اداره می‌شوند و تنها ارائه‌دهنده اطلاعات به قراردادهای هوشمند هستند ولی استفاده از یک منبع برای نگهداری و انتقال اطلاعات می‌تواند خطرناک باشد. خروجی و نتایج مربوط به قراردادهای هوشمند کاملا وابسته به نهاد کنترل‌کننده اوراکل است و ممکن است دخالت‌ها و دستکاری‌های خرابکارانه، عملکرد قرارداد هوشمند را بطور کلی زیر سوال ببرد. اوراکل‌های غیرمتمرکز (Decentralized Oracles) در قسمت "اوراکل چیست؟" به صورت کلی به این نوع از اوراکل‌ها نیز پرداختیم. اوراکل‌های غیرمتمرکز، قابلیت اطمینان به اطلاعات ارائه شده خود را با استفاده از چندین منبع برای ذخیره اطلاعات، بالاتر می‌برند. در استفاده از این نوع اوراکل‌ها، قراردادهای هوشمند برای تعیین اعتبار و صحت داده‌ها، از چندین اوراکل پرس‌وجو می‌کنند تا احتمال دریافت اطلاعات غلط را به کمترین حالت برسانند. اوراکل‌های محاسباتی فعال (Compute-Enabled Oracles) نوع جدیدی از اوراکل‌ها که بطور گسترده توسط برنامه‌های کاربردی قراردادهای هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند، "اوراکل‌های محاسباتی فعال" هستند. این اوراکل‌ها از محاسبات برون زنجیره‌ای بصورت امن استفاده می‌کنند تا خدمات غیرمتمرکز ارائه دهند که به دلیل محدودیت‌های فنی، قانونی و یا مالی، انجام آن‌ها به شکل درون زنجیره‌ای غیرعملی است. از فعالیت‌های این نوع از اوراکل می‌توان به محاسبات اثبات‌های دانش صفر (Zero-Knowledge Proof) برای حفظ حریم خصوصی داده‌ها و یا اجرای یک تابع تصادفی قابل تایید (Verifiable Randomness Function) برای ارائه یک منبع ضد دستکاری و قابل اثبات برای قراردادهای هوشمند، اشاره کرد. اوراکل‌های انسانی (Human Oracles) گاهی اوقات افراد با دانش تخصصی در یک حوزه خاص می‌توانند به عنوان اوراکل فعالیت کنند. آنها می‌توانند با تحقیق و تایید اطلاعات و با بررسی منابع مختلف، اطلاعات را به زبان قراردادهای هوشمند ترجمه کنند. به این نوع اوراکل‌ها، اوراکل‌های انسانی گفته می‌شود. از آنجایی که برای تایید هویت اوراکل‌های انسانی از رمزنگاری (Cryptography) استفاده می‌شود، امکان جعل هویت و ارائه داده‌های غلط نسبتا پایین است. برای آشنایی کامل با مفهوم رمزنگاری و سیر تکامل آن، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب [3] را مطالعه کنید. کاربردهای اوراکل چیست ؟ توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند با توجه به طیف وسیع اپ‌های قابل ساخت بر روی بلاک‌چین، از اوراکل‌ها برای ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و پیشرفته‌تر استفاده می‌کنند. در حالی که این صنعت روزبه‌روز در حال رشد است و در حوزه‌های مختلفی از اوراکل‌ها استفاده می‌شود، در ادامه با هم چند کاربرد مهم و جدید اوراکل‌ها در میان پروژه‌های بازار ارزهای‌دیجیتال را بررسی می‌کنیم. اوراکل، پل ارتباطی بلاک‌چین با دنیای واقعی اقتصاد غیرمتمرکز یا دیفای (Defi) بخش بزرگی از اکوسیستم دیفای برای دسترسی به داده‌های بازارهای مالی و همینطور دارایی‌ها، نیاز به استفاده از اوراکل‌ها دارند. برای مثال در حوزه ییلد فارمینگ، پلتفرم‌های فعال در این زمینه، نیاز به اطلاعات لحظه‌ای از حجم پول قفل شده در استخرهای نقدینگی [4] دارند تا بتوانند سودی که به کاربر تعلق می‌گیرد را محاسبه کنند، درصد سود را به صورت شفاف و لحظه‌ای به کاربر نشان داده و پس از سررسید وام، با قراردادهای هوشمند به‌ صورت اتوماتیک با کاربر تسویه حساب کنند. بیمه (Insurance) به تازگی شرکت‌های بیمه‌ای هم به سمت غیرمتمرکزسازی و استفاده از بلاک‌چین رفته‌اند و این عوامل باعث استفاده از اوراکل‌ها نیز می‌شود. قراردادهای هوشمند بیمه‌ای از "اوراکل‌های ورودی" برای تایید وقوع رویدادهای بیمه‌پذیر، بازکردن دسترسی به حسگرهای فیزیکی، Api‌های وب، تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعات قانونی استفاده می‌کنند. شرکت‌ها (Enterprises) اوراکل‌های میان زنجیره‌ای (Cross-Chain) به شرکت‌ها پیشنهاد یک میان‌افزار امن بلاک‌چینی می‌دهند که به آن‌ها اجازه‌ی اتصال سیستم‌های Back-end خود به هر شبکه بلاک‌چین را می‌دهد. نتیجه این است که موسسات می‌توانند سریعا به بلاک‌چین‌های مورد تقاضای طرف مقابل خود بپیوندند و یک پشتیبانی برای خدمات قراردادهای هوشمند ایجاد کنند، بدون اینکه نیاز به صرف‌ زمان و منابع توسعه برای ادغام با هر بلاک‌چینی باشد. مشکلات اوراکل چیست ؟ قدرت یک بلاک‌چین مانند سولانا [5] با توان آن در اجرای قراردادهای هوشمند اندازه‌گیری می‌شود. زمانی که قراردادهای هوشمند کدنویسی شوند، توسط بلاک‌چین کنترل می‌شوند بدون این که نیاز به اعتماد به واسطه داشته باشند یا شخص سومی بتواند جلوی انجام تراکنشی را بگیرد. اما از طرفی اوراکل‌ها یک منبع داده هستند که بلاک‌چین‌ها برای اجرای قراردادهای هوشمند خود نیاز دارند تا با آنها در ارتباط باشند. اوراکل در اینجا مانند یک واسطه عمل می‌کند و این موضوع باعث می‌شود که خطراتی، غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین را تهدید کند. برای مثال صاحب یک اوراکل می‌تواند اطلاعات غلطی را به جای اطلاعات درست برای رسیدن به اهداف خود جای‌گذاری کند یا در حالتی دیگر یک منبع داده اوراکل می‌تواند توسط هکرها برای رسیدن به اهداف خود مورد حمله قرار بگیرد. از آنجایی که قراردادهای هوشمند بصورت اتوماتیک کار می‌کنند، اگر اطلاعات غلطی از سمت اوراکل به سمت بلاک‌چین هدایت شود، خروجی قرارداد هوشمند قابل بازگشت نیست و ممکن است ضررهای جبران ناپذیری به کاربران وارد کند، علی‌الخصوص در حوزه‌های مختلف دیفای از جمله ییلد فارمینگ [6]. لازم به‌ ذکر است قراردادهای هوشمندی که نیاز به اوراکل یا داده‌های دنیای واقعی ندارند با این مشکلات روبرو نمی‌شوند. راه‌حل‌های اوراکل چیست ؟ در حال حاضر محققان مشغول به بررسی راه‌های مختلف برای کاهش خطرات امنیتی و ساخت اوراکل‌های غیرمتمرکزتر هستند تا دسترسی افرادی که توانایی دستکاری در اطلاعات را دارند، قطع شود. یکی از حوزه‌های تحقیقاتی، محیط‌های اجرایی مورد اعتماد (Trusted Execution Environments) است که با بخش‌های ویژه و با امنیت بالا برای سخت‌افزارها، امکان دستکاری و حمله از سوی هکرها به آن‌ها را سخت می‌کند. یکی از راه‌های دیگر برای مقابله با این مشکلات، استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز است که چین لینک [7] یکی از پروژه‌های فعال بازار در این حوزه است. چین لینک از چندین گره (Node) مستقل و چندین منبع داده قابل اعتماد برای تمرکززدایی استفاده می‌کند. در نتیجه احتمال دستکاری و خرابکاری در اطلاعات ارسالی بسیار پایین‌تر آمده و امنیت قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را بالاتر می‌برد. هرچند غیرمتمرکزسازی اوراکل‌ها نیز بصورت صد درصدی از حملات هکرها جلوگیری نمی‌کند. تفاوت اوراکل‌های متمرکز و غیرمتمرکز در تعداد نودهایی است که برای انتفال اطلاعات استفاده می‌کنند. جمع‌بندی غیرمتمرکزسازی خدمات، مدت‌هاست که مورد توجه شرکت‌های بزرگ قرارگرفته و این توجه روزبه‌روز در حال افزایش است. بلاک‌چین‌ها یکی از عوامل خیلی مهم برای محقق کردن اهداف غیرمتمرکز است اما آن‌ها نیز به عوامل مهم دیگری برای انجام فعالیت‌های خود نیاز دارند که یکی از مهمترین این عوامل، اوراکل‌ها هستند. تحقیقات و تکنولوژی مربوط به اوراکل‌ها نیز در حال توسعه است و در حال حاضر نیز انواع و اقسام اوراکل‌ها با توجه به نوع فعالیت قراردادهای هوشمند، برای استفاده در دسترس هستند و اخیرا آپدیت‌های اوراکل‌های غیرمتمرکز و همینطور ابداع اوراکل‌های محاسباتی فعال، امنیت و سرعت بلاک‌چین‌ها را بالاتر برده‌اند.  بنظر می‌رسد اوراکل‌ها تا زمانی که توجه‌ها به سمت غیرمتمرکزسازی و بلاک‌چین‌ها است، جزو شاخه‌هایی از بازار ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند که مورد استقبال قرار خواهند گرفت و با تحقیق و بررسی فاندامنتال عمیق‌تر بر روی پروژه‌های مختلف فعال در انواع دسته‌های حوزه اوراکل‌ها، میتوان سرمایه گذاری بلندمدت موفقی بر روی این حوزه با قبول ریسک‌های موجود انجام داد. منبع: chain.link [8], academy.binance [9], coindesk [10] [1] https://blog.valmart.net/%d9%88%d8%a8-3-%d9%88-%d9%be%d8%b1%d9%88%da%98%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a2%d9%86/ [2] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%88%d9%85-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d9%85%d8%b2%d9%86%da%af%d8%a7%d8%b1%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%ae%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%af%db%8c%d9%86%da%af%db%8c-%db%8c%d8%a7-%d9%84%db%8c%da%a9%d9%88%db%8c%db%8c%d8%af%db%8c%d8%aa%db%8c-%d9%be%d9%88%d9%84-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%b3%d9%88%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%a7-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [6] https://blog.valmart.net/%db%8c%db%8c%d9%84%d8%af-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d9%85%db%8c%d9%86%da%af-%db%8c%d8%a7-%da%a9%d8%b4%d8%aa-%d8%b3%d9%88%d8%af-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [7] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%da%86%db%8c%d9%86-%d9%84%db%8c%d9%86%da%a9-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [8] https://chain.link/education/blockchain-oracles#decentralized-oracles [9] https://academy.binance.com/en/articles/blockchain-oracles-explained [10] https://www.coindesk.com/tech/2020/12/22/what-is-an-oracle/

آربیتراژ ارز دیجیتال (Crypto Arbitrage) روشی است که کاربران برای کسب سریع سود، از اختلاف قیمت میان صرافی‌های گوناگون استفاده می‌کنند. ممکن است قیمت یک ارز در یک صرافی بالاتر و در دیگری پایین‌تر باشد. معامله‌گران می‌توانند به سرعت یک ارز را در قیمت پایین خریداری کرده و با قیمت بیشتری بفروشند و بدین شکل با آربیتراژ کردن اختلاف قیمت‌ها کسب سود کنند. این کار به همین راحتی که به نظر می‌آید نیست. انجام معامله آربیتراژ، روش‌ها و ریسک‌های زیادی دارد. در این مطلب به تمام جنبه‌های آربیتراژ ارز دیجیتال می‌پردازیم، از خطرهایی که باید نسبت به آن‌ها آگاه باشید گرفته تا نحوه بهره‌مندی از فرصت‌های آربیتراژی که برایتان پیش می‌آید! برای آشنایی با بازی‌های بلاکچینی و نحوه کسب درآمد از آنها، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب [1] را مطالعه کنید. آربیتراژ ارز دیجیتال چیست؟ آربیتراژ مدت‌ها پیش از ظهور بازار ارزهای دیجیتال، تکیه‌گاه بازارهای مالی سنتی بوده است، اما اکنون به نظر می‌رسد حرف و حدیث‌ها درباره پتانسیل آربیتراژ در دنیای کریپتو بیشتر است. این موضوع احتمالا به علت معروف بودن بازار کریپتو به داشتن نوسانات زیاد نسبت به دیگر بازارهای مالی باشد. یعنی قیمت دارایی‌های کریپتو در یک بازه زمانی مشخص تمایل به انحرافات قابل‌توجهی دارند. از آنجایی که رمزارزها 24 ساعته در صدها صرافی معامله می‌شوند، معامله‌گران آربیتراژ فرصت‌های بسیار بیشتری برای یافتن اختلاف قیمت‌های سودده دارند. تمام کاری که یک معامله‌گر بایستی انجام دهد این است که اختلاف قیمت یک ارز دیجیتال را در دو یا چند صرافی شناسایی کرده و چند تراکنش انجام دهد تا سود این اختلاف را از آن خود کند. به عنوان مثال، فرض کنید قیمت بیت‌کوین [2] در صرافی کوین‌بیس (Coinbase) 60,000 دلار و در صرافی کراکن (Kraken) 60,200 دلار است. در این سناریو معامله‌گران آربیتراژ ارز دیجیتال این اختلاف قیمت را رصد کرده و با خرید بیت‌کوین در کوین‌بیس و فروش در کراکن 200 دلار به جیب می‌زنند. این یک نمونه ساده از معامله آربیتراژ ارز دیجیتال است. انواع آربیتراژ ارز دیجیتال آربیتراژ فاصله‌ای (Spatial Arbitrage) آربیتراژ فاصله‌ای روش استاندارد و معمول است که در آن معامله‌گران فرصت آربیتراژ را در صرافی‌های گوناگون شناسایی می‌کنند. در این موقعیت قیمت ارز در یک صرافی بالاتر و در یک صرافی پایین‎تر است. معامله‌گران می‌توانند ارز را از صرافی "الف" خریداری کرده، به صرافی "ب" فرستاده، بفروشند و همان لحظه سود کسب کنند. فرض کنید صرافی "الف" بیت‌کوین را 9700 دلار می‌فروشد و صرافی "ب" بیت‌کوین را 10,000 دلار خریداری می‌کند. در این سناریو به طور واضح فرصت آربیتراژ برای اختلاف قیمت 300 دلاری وجود دارد. اگر کسی بخواهد از صرافی "الف" بیت‌کوین زیادی بخرد، سود خوبی به دست خواهد آورد. این سود برای هر بیت‌کوین خریداری شده معادل 300 دلار خواهد بود. این یک روش‌ ایمن است که افراد می‌توانند از آن سودهای بزرگ کسب کنند. فاکتورهای بسیار زیاد دیگری نیز در این میان وجود دارند که در ادامه بدان می‌پردازیم. آربیتراژ مثلثی (Triangular Arbitrage) این نوع آربیتراژ ارز دیجیتال به فرایند انتقال سرمایه به سه دارایی دیجیتال – یا بیشتر – در یک صرافی واحد برای کسب سود از اختلاف قیمت یک یا دو ارز گفته می‌شود. به عنوان مثال یک معامله‌گر می‌تواند یک لوپ معامله ایجاد کند که با بیت‌کوین شروع و به بیت‌کوین ختم می‌شود. معامله‌گر می‌تواند ابتدا بیت‌کوین را به اتر و سپس اتر را به لایت‌کوین [3] تبدیل کرده و در نهایت لایت‌کوین را مجددا به بیت‌کوین تبدیل کند. در این مثال معامله‌گر سرمایه خود را میان سه جفت معاملاتی تقسیم کرده است: BTC/ETH -> ETH/LTC -> LTC/BTC. در صورتی که میان هر یک از قیمت‌های این سه جفت اختلافی وجود داشته باشد معامله‌گر در نهایت بیت‌کوین بیشتری نسبت به زمان شروع معامله خواهد داشت. در این روش تمام تراکنش‌ها در یک صرافی صورت می‌گیرد. به همین دلیل نیاز نیست معامله‌گر سرمایه خود را در صرافی‌های متعدد واریز و برداشت کند. آربیتراژ فرامرزی (Cross-border Arbitrage) به علت وجود قوانین مختلف، فاکتورهای اقتصادی و اختلاف قیمت‌ها وجود فرصت‌های آربیتراژ در جفت‌های معاملاتی مختلف از شانس خوبی برخوردار است. به عنوان مثال BTC/USD و BTC/BRL (دلار برزیل). همچنین صرافی‌های برخی کشورها ممکن است مختص همان کشور بوده و خارجی‌ها قادر به معامله در آن‌ها نباشند. از این رو چون دیگر سرمایه‌گذاران نمی‌توانند خودشان به نرخ‌های بازار دسترسی داشته باشند قیمت در این صرافی‌ها ممکن است بالاتر باشد. آربیتراژ غیرمتمرکز (Decentralized Arbitrage) این نوع آربیتراژ ارز دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز [4] رواج دارد. این صرافی‌ها، قیمت جفت ‌ارزهای معاملاتی را با کمک برنامه‌های غیرمتمرکز و خودکاری به نام قراردادهای هوشمند بدست می‌آورند. در صورتی که قیمت جفت ‌ارزهای معاملاتی نسبت به قیمت‌ اسپات آن‌ها تفاوت بسیاری داشته باشد، معامله‌گران آربیتراژ ارز دیجیتال می‌توانند به سرعت وارد شده و معامله کراس انجام دهند. چرا آربیتراژ ارز دیجیتال کم ریسک است؟ ممکن است متوجه شده باشید که معامله‌گران آربیتراژ ارز دیجیتال، برخلاف معامله‌گران روزانه نیازی به پیش‌بینی قیمت آینده بیت‌کوین ندارند و برای کسب سود وارد معاملات طولانی‌مدت نمی‌شوند. معامله‌گران با شناسایی فرصت‌های آربیتراژ و سرمایه‌گذاری روی آن‌ها برای کسب سود ثابت، لزوما نیازی به تحلیل احساسات بازار یا اتکا به دیگر استراتژی‌های پیش‌بینی قیمت ندارند. همچنین معامله‌گران بسته به منابع در دسترس، امکان ورود و خروج از یک معامله آربیتراژ را ظرف چند ثانیه یا دقیقه خواهند داشت. با در نظر گرفتن مواردی که گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که: ریسک معاملات آربیتراژ ارز دیجیتال در مقایسه با دیگر استراتژی‌های معاملاتی نسبتا پایین‌تر است، زیرا این استراتژی عموما نیازی به تحلیل‌های پیش‌بینی قیمت ندارد.معاملات معامله‌گران آربیتراژ نهایتا چند دقیقه به طول می‌انجامد، از این رو ریسک معامله به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. گرچه این بدان معنا نیست که معامله‌گران آربیتراژ ارز دیجیتال در معرض هیچگونه ریسکی نیستند. ریسک‌های آربیتراژ ارز دیجیتال امکان سوددهی یک آربیتراژ را فاکتورهای مشخصی تعیین می‌کنند. ماهیت کم‌خطر بودن فرصت‌های آربیتراژ ارز دیجیتال بر سوددهی آن‌ها تاثیرگذار است؛ ریسک کمتر به سود کمتر متمایل است. به همین دلیل است که معامله‌گران آربیتراژ برای کسب سودهای بزرگ بایستی حجم معاملات خود را بالا ببرند. به علاوه معاملات آربیتراژ ارز دیجیتال رایگان نیستند. کارمزدها به خاطر داشته باشید که معامله در دو صرافی می‌تواند مشمول کارمزدهای برداشت، واریز و معامله شود. مجموع این کارمزدها ممکن است سود شما را ببلعد. بیایید فرض کنیم کارمزد برداشت صرافی کوین‌بیس، کارمزد واریز صرافی کراکن و کارمزد معاملاتی کراکن 2 درصد به هزینه‌ها اضافه می‌کنند. مجموع هزینه انجام این معامله به صورت زیر محاسبه می‌شود:  $45,000+ (2%* $45,000) = $45,900 به بیان دیگر این معامله‌گر باید ضرر کرده باشد، زیرا سود بالقوه آن فقط 200 دلار است. معامله‌گران برای آنکه ریسک ضرر بخاطر کارمزدهای گزاف را کم کنند، می‌توانند فعالیت خود را به صرافی‌هایی که کارمزد رقابتی دارند، محدود کنند. آنها همچنین می‌توانند سرمایه خود را در صرافی‌های متعدد واریز کرده و برای بهره‌مندی از اختلاف قیمت‌های بازار سبدهای خود را مجددا سازماندهی کنند. به عنوان مثال فرض کنید شخصی متوجه اختلاف قیمت بیت‌کوین در صرافی کوین‌بیس و کراکن شده و تصمیم می‌گیرد تمام پول خود را وارد کند. این شخص از پیش در کوین‌بیس، تتر و در کراکن 1 بیت‌کوین دارد. بنابراین تمام کاری که باید انجام دهد این است که 1 بیت‌کوین خود را در کراکن 45,200 دلار فروخته و در کوین‌بیس 1 بیت‌کوین به قیمت 45,000 دلار خریداری کند. او در انتهای این معامله همچنان 200 دلار سود خود را کرده، اما کارمزدی بابت واریز و برداشت نپرداخته است. در این روش تنها کارمزدی که شخص بایستی بدان فکر کند، کارمزد معاملات است. البته بهتر است توجه داشته باشید که کارمزد معاملات برای معاملات با حجم بالا نسبتا کم است. زمان‌بندی آربیتراژ ارز دیجیتال یک استراتژی حساس به زمان است. از آنجایی که معامله‌گران زیادی روی یک فرصت آربیتراژ سرمایه‌گذاری می‌کنند، اختلاف قیمت میان دو صرافی کم‌کم از میان می‌رود. بیاید برای نمونه تفاوت سودآوری علی و رضا را که در نتیجه اختلاف در زمان معامله حاصل شده بررسی کنیم. در این سناریو علی اولین نفریست که فرصت آربیتراژ را شناسایی و روی آن سرمایه‌گذاری کرده است. پس از او رضا نیز همین کار را کرده است. زمانی که علی بیت‌کوین را در کوین‌بیس 45,000 دلار می‌خرد و در کراکن 45,020 دلار می‌فروشد، رضا ممکن است نتواند دقیقا روی همین قیمت معامله کند. رضا به دلیل ماهیت رقابتی بازار ممکن است بیت‌کوین را در کوین‌بیس 45,005 دلار خریده و در کراکن 45,015 دلار به فروش برساند. همگرایی قیمت بیت‌کوین در صرافی کوین‌بیس و کراکن تا زمانی که هیچ اختلاف قیمتی میان این دو وجود نداشته باشد ادامه خواهد یافت. در ادامه به بیان فاکتورهایی می‌پردازیم که می‌توانند بر زمان انجام معاملات آربیتراژ ارز دیجیتال تاثیر نامطلوب بگذارند: سرعت تراکنش بلاکچین از آنجایی که ممکن است شما بخواهید معاملات خارج از صرافی انجام دهید، زمان تایید این انتقالات در بلاکچین می‌تواند بر بازده استراتژی معامله آربیتراژتان تاثیر بگذارد. برای مثال تایید تراکنش‌ها در بلاکچین بیت‌کوین 10 دقیقه تا 1 ساعت زمان می‌برد. در این زمان بازار ممکن است کاملا تغییر مسیر دهد. به همین دلیل معامله‌گران آربیتراژ ارز دیجیتال بایستی به بلاکچین‌هایی با سرعت بالا و یا آن‌هایی که احتمال تراکم شبکه ندارند، روی آورند. بررسی‌های مربوط به ضدپولشویی در صرافی‌ها صرافی‌ها معمولا جابجایی مبالغ بالا را مورد بررسی قانون مبارزه با پولشویی (AML) قرار می‌دهند. این بررسی‌ها در برخی موارد ممکن است هفته‌ها طول بکشد. از این رو پیش از آنکه معاملات خارج صرافی انجام دهید، در نظر داشته باشید که صرافی‌ها مایل به انجام بررسی‌های اضافه نیز هستند. آفلاین شدن سرورهای صرافی‌ از دسترس خارج شدن (آفلاین شدن) صرافی‌ها مورد عجیبی نیست. در برخی موارد صرافی‌ها ممکن است حتی برداشت و واریز برخی ارزهای دیجیتال بخصوص را به هر دلیلی محدود کنند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، احتمال حساب کردن روی فرصت‌های آربیتراژ ارز دیجیتال بلافاصله از بین می‌رود. امنیت از آنجایی که معامله‌گران آربیتراژ باید سرمایه زیادی را در کیف‌پول صرافی‌ها واریز کنند، ممکن است در معرض ریسک‌های امنیتی مانند هک صرافی و اگزیت اسکم (Exit scam) قرار بگیرند. اگزیت اسکم‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که یک شرکت فعالیت خود را به طور ناگهانی متوقف کرده و با پول کاربران خود فرار می‌کند. از این رو توصیه می‌شود سریعا از آن‌ها خارج شده و با صرافی‌های شناخته شده کار کنید. نتیجه‌گیری آربیتراژ در تمام بازارهای سرمایه، از سهام گرفته تا اوراق قرضه و به طور کلی، هر جایی که یک کالای مشابه به قیمت‌های مختلف در مکان‌های متفاوت معامله می‌شود، وجود دارد. از آنجایی که رمزارزها، دارایی دیجیتال بوده و به دارایی پشتیبان دیگری متکی نیستند، ارزش‌گذاری آن‌ها سخت‌تر است. قیمت‌گذاری ارزهای دیجیتال، مشابه قیمت‌گذاری‌های معمول سهام و اوراق قرضه را که به عملکرد شرکت، شهر یا کشور بستگی دارند، نیست. رمزارزها پیچیده هستند و استراتژی آربیتراژ می‌تواند حتی پیچیده‌تر از آن هم باشد. اما تمرین کردن آن هیچ ایرادی ندارد و می‌تواند در عین داشتن ریسک بالا، پاداش بیشتر نیز به ارمغان آورد. در این استراتژی نیز مانند هر استراتژی سرمایه‌گذاری دیگر، سرمایه‌گذاران بایستی هنگام بررسی آربیتراژ ارز دیجیتال، خودشان نیز تحقیق‌های لازم را انجام دهند؛ از جمله آنکه به دنبال رمزارزهای مختلف، کمتر شناخته‌شده و نرم‌افزارهای در دسترس برای دنبال کردن قیمت لحظه‌ای در صرافی‌ها بگردند. منبع: coindesk [5] , coincompanion [6] [1] https://blog.valmart.net/%da%a9%d8%b3%d8%a8-%d8%af%d8%b1%d8%a7%d9%85%d8%af-%d8%a7%d8%b2-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%db%8c%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%da%a9%d8%b1%db%8c%d9%be%d8%aa%d9%88%db%8c%db%8c/ [2] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a8%db%8c%d8%aa-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d9%84%d8%a7%db%8c%d8%aa-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%af%da%a9%d8%b3-%db%8c%d8%a7-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d8%ba%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%aa%d9%85%d8%b1%da%a9%d8%b2-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://www.coindesk.com/learn/crypto-arbitrage-trading-how-to-make-low-risk-gains/ [6] https://coincompanion.io/learn/crypto-arbitrage/

 صنعت دیفای در سال‌های اخیر، به خوبی توجه سرمایه گذاران را به خودش جلب کرده و با سرعت در مسیر رشد و پیشرفت در حال حرکت است. طبق اخرین آمار از سایت معتبر DefiPulse [1]، میزان سرمایه قفل شده (TVL) پلتفرم‌های فعال در حوزه دیفای در اواخر ماه اکتبر سال 2020، مبلغی در حدود 20 میلیارد دلار بوده و در حال حاضر به 100 میلیارد دلار رسیده که نشان ‌دهنده‌ی رشد 5 برابری حوزه دیفای در یکسال اخیر است. فضای دیفای در حال حاضر قابل مقایسه با اقتصاد سنتی دنیا نیست اما این سرعت رشد و پیشرفت خبر از افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران می‌دهد که ما را به تعویض قدرت در اقتصاد، از متمرکز به غیرمتمرکز امیدوار می‌کند. دیفای، برای ادامه‌ی مسیر رشد و پیشرفت خود نیاز به ایده‌های نو و جدید دارد که ییلد فارمینگ (Yield Farming) یکی از آن ایده‌هاست که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. ییلد فارمینگ چیست؟ ییلد فارمینگ یا همان کشت سود در واقع پیشنهادی جذاب برای سرمایه گذارانی‌ست که می‌خواهند رمز ارزهای خودشان را برای بلند مدت نگهداری کرده و در این بین نیز به جای کنار گذاشتن رمزارزهای خود، از آنها نیز سود کسب کنند. کشت سود از جهاتی شبیه به عملیات استیکینگ (Staking) است، اما به مراتب پیچیده‌تر از آن. در مبحث ییلد فارمینگ ما با مواردی از جمله بازارساز خودکار (AMM)، استخر نقدینگی [2]، استخراج نقدینگی، تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) و درصد سود سالیانه (APY) سروکار داریم. اگر تصور می‌کنید که با مبحث پیچیده ای روبرو هستید، درست حدس می‌زنید اما تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا بصورت کامل با مفهوم ییلد فارمینگ و مفاهیم وابسته به آن آشنایی پیدا کنیم. برای آشنایی کامل با بازارساز خودکار و نحوه کار آن، پیشنهاد می‌شود این مطلب [3] را مطالعه کنید. در ابتدا برای آشنایی با موضوع با یک مثال شروع می‌کنیم: صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ [4] برای انجام معاملات رمزارزها بصورت غیرمتمرکز بین دو طرف معامله، نیازهمیشگی به نقدینگی آماده از ارزهای قابل معامله در پلتفرم خودش دارد که برای انجام این پروسه در حوزه دیفای راه حلی به نام استخر نقدینگی شکل گرفت. در این روش، نقدینگی مورد نیاز برای معاملات از قبل در قراردادی‌ هوشمند نگهداری شده و هنگام انجام معاملات از آنها استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که استخرهای‌ نقدینگی برای بقیه حوزه‌های دیفای از جمله وام‌دهی (Lending) نیاز هستند. حالا برای جمع‌ آوری نقدینگی در استخرهای از پیش تعیین شده، به تامین‌کنندگان نقدینگی نیاز است تا با قرض دادن رمزارزهای خود به قراردادهای هوشمند، در جهت کارکرد بهتر پلتفرم پیش قدم شوند. روش‌های متفاوتی تا به امروز برای تامین نقدینگی استخرها و دعوت سرمایه‌گذاران به مشارکت در این عملیات در نظرگرفته شده است. تعدادی از پروژه‌ها در ابتدای شروع به کار در سند توکنومیک، مقداری از توکن‌ها را به تامین نقدینگی استخرها اختصاص می‌دهند که این یکی از روش‌های جمع آوری نقدینگی به شمار می‌رود. این راه حل به اندازه کافی کاربردی نیست و نیاز به تعامل بیشتر با کاربران به عنوان تامین‌کنندگان نقدینگی است تا آن‌ها نیز بتوانند در رشد پروژه‌های مورد اعتمادشان پیش قدم شوند ولی برای تشویق سرمایه‌گذاران به حضور در این پروژه به یک مشوق نیاز است. این عوامل باعث شد تا راه‌حلی در حوزه دیفای شکل بگیرد که به سبب آن، تامین‌‌کنندگان نقدینگی برای قرض دادن رمزارزهایشان سود (Yield) دریافت کنند که با روش‌های مختلفی اندازه‌گیری می‌شود. در اینجا مفهوم ییلد فارمینگ در دیفای بوجود آمد. سرمایه‌گذاران بسته به مقدار نقدینگی که در اختیار پلتفرم قرارمی‌دهند، سود دریافت می‌کنند. این مقدار سود در طول زمان و با توجه به نوع و مقدار رمزارز قرض داده شده متفاوت و متغیرند و براساس مکانیسم‌های پیچیده ای از جمله AMM یا بازارساز خودکار محاسبه می‌شوند که در ادامه با آن آشنا خواهیم شد. لازم به ذکر است که کشت سود یکی از روش‌های پیچیده در بازار رمزارزها برای کسب سود است که نیازمند تجربه بالا و حرفه ای بودن دراین بازار است. استراتژی‌های کسب سود در ییلد فارمینگ معمولا پیچیده بوده و نیازمند گردش پول مداوم در پلتفرم‌های مختلف و تغییر متداومِ استراتژی سرمایه‌گذاری‌ست و اکثرا در صورتی سود‌ ده است که شما بعنوان سرمایه‌گذار بلندمدت یا هودلر در بازار رمزارزها فعال باشید. ییلد فارمینگ چگونه انجام می‌شود؟ تامین‌کنندگان نقدینگی با قفل رمزارزهای خود در قراردادهای هوشمندِ مربوط به استخرهای نقدینگی درواقع سرمایه خود را به پلتفرم‌های دیفای قرض داده‌اند تا این پروژه ها بتوانند عملیات هایی از جمله وام‌دهی، وام‌گیری و معاوضه (Swap) توکن‌ها را انجام دهند. در ادامه از کارمزد معاملات انجام شده در پلتفرم به تامین‌کنندگان نقدینگی مقداری سود اختصاص می‌یابد. در پشت این عملیات به ظاهر ساده ولی پیچیده، AMM یا بازارساز خودکار حضور دارد. برای درک بهتر این پروسه، مطلب را با یک مثال ادامه می‌دهیم: فرض کنید در صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ مقداری از نقدینگی خود را برای کشت کردن سود قفل کرده‌اید. معامله گران مختلف با توجه به رمزارزهای موجود در استخر نقدینگی، معاملات خودشان را با موفقیت به سرانجام می‌رسانند و در نهایت شما بسته به مقدار معاملات و کارمزد به وجود آمده (که ثابت نیست) درصدی سود بر روی سرمایه خود بدست می‌آورید. برای تشویق بیشتر سرمایه‌گذاران  و مشارکت در عملیات تامین نقدینگی، روش‌های دیگری از جمله اعطای توکن جدید یا حتی توکن جایگزین نیز استفاده می‌شود که اصطلاحا به آن استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) گفته می‌شود. استخراج نقدینگی در ییلد فارمینگ به چه معناست؟ برای توضیح این مطلب از یک مثال شروع می‌کنیم:  تصور کنید مقداری از USDTهای خودتان را درپلتفرم Compound قفل می‌کنید. این پلتفرم به شما با سود 2%، توکن حاکمیتیCOMP جایزه می‌دهد که با آن می‌توانید در تصمیم‌گیریهای مربوط به ادامه‌ی راه پروژه حق رای داشته باشید. در واقع شما با تترهای خودتان توانستید توکن کامپوند استخراج کنید و درعملیات استخراج نقدینگی حضور داشته باشید. حالا برای آشنایی با توکن‌های جایگزین به مثال دیگری رجوع می‌کنیم: تصور کنید 10 اتریوم (ETH) را در بستر پلتفرم یرن فایننس (Yearn Finance) برای شرکت درعملیات کشت سود قفل می‌کنید. یرن فایننس در مقابل به شما 10 توکن yETH قرض می‌دهد که این توکن‌ها با توکن اصلی (یعنی ETH) ارزش برابری دارند ولی فقط در بعضی پلتفرم‌ها معتبرند یعنی شما می‌توانید توکن‌های yETH خودتان را در پلتفرم یرن فایننس یا باقی پلتفرم‌های حوزه دیفای دوباره به کار بگیرید و از آن‌ها نیز سود کسب کنید! اگر در پلتفرم‌های فعال حوزه ییلد فارمینگ رمزارزهایی مانند اتریوم، بیت کوین و... را قفل کنید، توکنی با همان ارزش به جای توکن اصلی به شما وام داده می‌شود. برای مثال در پلتفرم Compound شما در ازای بیت کوین یا اتریوم‌های خودتان توکن‌هایcBTC  و cETH دریافت می‌کنید. سود‌های موجود در دیفای به مراتب بیشتر از فضای اقتصاد سنتی و بانک‌ها است. سودی در حدود 2% بر روی استیبل‌کوین‌ها در مقابله با سود 0.1% بانک‌ها بر روی ارزهای فیات قابل مقایسه نبوده اما با این حال این درصد سود هم به اندازه کافی برای سرمایه‌گذار جذاب به نظر نمی‌رسد. نکته مهم این است که سرمایه‌گذاران ییلد فارمینگ به کسب سود از یک پلتفرم قانع نیستند و استراتژی‌های پیچیده‌ای را بر روی سرمایه خود پیاده می‌کنند. همان طور که ابتدای مقاله ذکر کردیم استراتژی‌های کسب سود مربوط به ییلد فارمینگ پیچیده هستند و نیاز به گردش پول در پلتفرم‌های متفاوتی دارند و روش ییلد فارمینگ بیشتر از همه برای سرمایه‌گذاران بلند‌‌مدت سود ده است. برای درک کامل این مطلب به یک مثال دیگر رجوع می‌کنیم: تصور کنید که شما مقداری بیت کوین هودل کرده‌اید و تصمیم ندارید تا رسیدن به قیمت 100 هزاردلار آن را به فروش برسانید. حالا بجای کنار گذاشتن بیت کوین های خودتان و صرفا هودل کردن، بیت کوین های خود را به کار می‌گیرید و به پلتفرم کامپوند و استخرهای نقدینگی‌ آن قرض می‌دهید. این پلتفرم در عوض به شما توکن cBTC وام می‌دهد درادامه شما cBTC های‌ خودتان را درپلتفرم Maker قفل کرده و با درصد سود سالیانه (APY) 2.4% استیبل کوین DAI جایزه می‌گیرید. حالا می‌توانید DAIهای خودتان رو در پلتفرم Aave قفل کرده و از آن نیز سود سالیانه 1.5% دریافت کنید. پس از رسیدن قیمت بیت کوین به 100 هزار دلار شما تمامی مراحل را به عقب برگشته و در کنار سودی که از بیتکوین‌های خود به جهت بالا رفتن قیمت کسب می‌کنید از ییلد فارمینگ نیز سود کسب کرده اید. در نظر داشته باشید عددهای استفاده شده در این مطلب کاملا احتمالی بوده و صرفا برای فهم مطلب استفاده شده اند. همچنین، درصد سودهای ییلد فارمینگ در طول زمان تغییر می‌کنند. همان طور که ملاحظه می‌کنید، استراتژی پشت این عملیات می‌تواند چقدر پیچیده باشد و درعوض سرمایه‌گذاران ماهر می‌توانند سود خوبی از آن کسب کنند.  ریسک‌های ییلد فارمینگ چیست؟ فضای دیفای ریسک‌های بیشتری نسبت به بانک‌ها دارد و این یکی ازدلایل بیشتر بودن سود آن نسبت به بانک‌ها نیز هست. ییلد فارمینگ با ریسک‌های زیادی روبروست که در ادامه به چند مورد از آن اشاره می‌کنیم. یکی از این ریسک ها مربوط به نوسانات بالای بازار ارزهای دیجیتال است. در کشت سود با مفهوم دیگری به اسم وثیقه یا Collateral نیز برخورد می‌کنیم که عبارت است از مبلغی که برای دریافت سود حاصل از کارمزدها ، در ابتدای کار در پلتفرم قفل می‌کنید. این مبلغ همیشه از مقدار وامی که از پلتفرم دریافت می‌کنید بیشتر است! (برای مثال اگه 1 بیت کوین در اختیار پلتفرم کامپوند قرار دهید، 0.5 cBTC دریافت می‌کنید) دلیل اینکار محافظت از نقدینگی موجود در پلتفرم، در صورت بروز نوسان‌های شدید است. در نظر داشته باشید درصورت بروز نوسانات منفی شدید، ارزش مبلغ وثیقه‌گذاری شما نباید از ارزش مبلغ وام گرفته شده پایین تر بیاید. در غیر این صورت دارایی‌های شما بصورت خودکار توسط پلتفرم فروخته می‌شود و در اصطلاح شما لیکوئید (Liquid) می‌شوید که این اتفاق شبیه به لیکویید شدن معاملات فیوچرز در صرافی‌ها می‌باشد (در ادامه مثال قبل: درصورتی که ارزش بیت کوین بیشتر از 50% ریزش کند دارایی‌های شما به صورت خودکار توسط پلتفرم فروخته می‌شود) که یکی از راه حل‌های جلوگیری از این اتفاق اضافه کردن به مبلغ وثیقه‌گذاری شده است. دومین ریسک در حوزه کشت سود مربوط به امنیت پلتفرم و احتمال هک شدن یا وجود باگ در قراردادهای‌ هوشمند است. در سال‌های اخیر تعداد زیادی از حملات سایبری کوچک و بزرگ به پلتفرم‌های دیفای (که اکثرا پلتفرم‌های کوچکی بودند) انجام شده که مبلغ دزدیده شده هیچوقت به صاحب پول برنگشته است! این یکی از ریسک‌هایی‌ است که حوزه دیفای همیشه با آن درگیر بوده و راه‌ حل آن شناسایی بهترین پلتفرم‌ها از نظر امنیت، اعتماد وهمکاری پلتفرم مربوطه با پروژه‌های امنیتی و بیمه‌ای است. آشنایی با پلتفرم‌های فعال دیفای در زمینه ییلد فارمینگ در حال حاضر پلتفرم‌های بسیار زیادی در حوزه دیفای و عملیات ییلد فارمینگ مشغول به کار هستند و هرروز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. اما در این جا قصد داریم تنها چند پلتفرم‌ معتبر، بزرگ و قدیمی بازار را با هم دیگه مورد بررسی قراردهیم. کامپوند (Compound) کامپوند یکی از اولین پلتفرم‌های فعال در صنعت دیفای و حوزه Lending است که کاربران می‌توانند برای وام‌گیری و وام‌دهی و کشت سود به آن مراجعه کنند. برای استفاده از آن تنها نیاز به یک کیف پول اتریومی مانند متامسک (Metamask) است و پس از اتصال کیف پول به پلتفرم می‌توانید با قرض دادن رمزارزهای خود به استخرهای نقدینگی سود دریافت کنید و از توکن‌های جایگزینی که دریافت می‌کنید در پلتفرم‌های دیگر نیز استفاده نمایید. میکردائو (MakerDAO) میکردائو پلتفرمی فعال در حوزه دیفای است که مبدع استیبل کوین DAI می‌باشد. سرمایه‌گذاران با داشتن کیف پول میکر(Maker Wallet) می‌توانند دارایی‌های خود از جمله بیت کوین [5]، اتریوم [6]، تتر [7] و... را در این بستر قفل کنند و بعنوان جایزه DAI دریافت کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند از ارز DAI خود در پلتفرم‌های دیگر برای افزایش سود ییلد فارمینگ خود استفاده نمایند. یونی‌سواپ (Uniswap) یونی‌سواپ در حال حاضر بزرگترین صرافی غیرمتمرکز (DEX) فعال در بازار کریپتو کارنسی‌هاست. سرمایه‌گذاران با قفل کردن سرمایه خود در استخرهای نقدینگی به معامله‌گران این صرافی امکان انجام معاملات بصورت غیرمتمرکز برروی رمز ارزها را می‌دهند. قراردادهای هوشمند بصورت اتوماتیک از کارمزد حاصل شده از معاملات بر روی این پلتفرم به تامین‌کنندگان نقدینگی سود اهدا می‌کند. آوه (Aave) آوه در کنار کامپوند یکی دیگراز پلتفرم‌های فعال در حوزه وام‌دهی و وام‌گیری است. این پلتفرم از تکنیک توکن جایگزین برای تشویق سرمایه‌گذاران به کشت سود استفاده می‌کند. شما با قفل کردن سرمایه‌تان در استخرهای نقدینگی آوه توکن جایگزین "aTOKEN" دریافت می‌کنید. پس از آن شما می‌توانید از این توکن‌ها در بسترهای مختلف برای افزایش سود ییلد فارمینگ خودتان استفاده نمایید. یرن فایننس (Yearn Finance) یرن فایننس یکی از خلاقانه ترین پروژه‌های فعال در حوزه دیفای است. یرن فایننس پلتفرمی ست برای جمع آوری تمامی پلتفرم‌های فعال در دیفای مانند کامپوند و میکردائو و... در یک بستر تا بتوانید عملیات وام‌دهی، وام‌گیری و ییلد فارمینگ را راحت تر و با بیشترین سود ممکن انجام دهید. این پلتفرم به نوعی سرمایه‌گذاران را از استراتژی‌های پیچیده برای کسب سود در ییلد فارمینگ نجات داده است. یرن فایننس نیز از تکنیک توکن‌های جایگزین برای اهدای سود استفاده کرده و توکن‌های جایگزین آن با نام اختصاری "yTOKEN" ضرب می‌شوند. جمع‌بندی حوزه دیفای روز‌ به‌ روز در حال پیشرفت است. ممکن است زمانی که این مقاله به انتشار می‌رسد، پول قفل شده (TVL) در این حوزه به مراتب بیشتر از زمان نگارش آن باشد. این حوزه با خلق ایده‌های نو و جدید، هر روز بیشتر به ساختارشکنی اقتصاد سنتی فعلی نزدیک می‌شود و یکی از این ایده‌ها همانطور که به صورت کامل بررسی شد ییلد فارمینگ یا کشت سود است. کشت سود می‌تواند مانند یک شمشیر دو لبه برای سرمایه‌گذاران عمل کند. در صورتی که علم و تجربه‌ی بالایی در بازار کریپتوکارنسی‌ها دارید و قبلا با مقدار سرمایه کم استراتژی‌های کشت سود را در پلتفرم‌های مختلف امتحان کرده‌اید و سرمایه‌گذار بلندمدت بازار کریپتوکارنسی نیز هستید، می‌توانید برای افزایش سود خود و به کارگرفتن ارزهای دیجیتال هودل شده‌ی خودتان از ییلد فارمینگ استفاده کنید. منبع: academy.binance [8] , forbes [9] , coinmarketcap [10] [1] https://defipulse.com/ [2] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%ae%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%af%db%8c%d9%86%da%af%db%8c-%db%8c%d8%a7-%d9%84%db%8c%da%a9%d9%88%db%8c%db%8c%d8%af%db%8c%d8%aa%db%8c-%d9%be%d9%88%d9%84-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%b3%d8%a7%d8%b2-%d8%ae%d9%88%d8%af%da%a9%d8%a7%d8%b1-%db%8c%d8%a7-amm-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%db%8c%d9%88%d9%86%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a8%db%8c%d8%aa-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [6] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%88%d9%85-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [7] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%d9%8a%d8%ac%d9%8a%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%aa%d8%aa%d8%b1-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [8] https://academy.binance.com/en/articles/what-is-yield-farming-in-decentralized-finance-defi [9] https://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2021/06/06/defi-yield-farming-what-is-it-how-should-you-invest-in-it/?sh=319baf9b2193 [10] https://coinmarketcap.com/alexandria/article/what-is-yield-farming

اگر جزو علاقه‌مندان به تکنولوژی هستید یا زمان زیادی را صرف بازی آنلاین می‌کنید، احتمالا تاکنون به عبارت متاورس (Metaverse) برخورد کرده‌اید. این واژه جدید اخیرا در میان کاربران و شرکت‌‎های بزرگ، دهان به دهان می‌چرخد. مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک (Facebook)، اخیرا طی اطلاعیه‌ای از برنامه‌های خود برای گسترش فعالیت شرکت خود به حوزه متاورس خبر داد. او در گام نخست، از برنامه واقعیت مجازیِ Horizons Workrooms رونمایی کرده است که به کاربران اجازه می‌دهد جلسات دیجیتالی برگزار کرده و از یک آواتار به نمایندگی از خود استفاده کنند. این آواتارها در جلسه‌ای مجازی با میز و صندلی‌های کنفرانس گرد هم می‌آیند. اما متاورس چیست و چگونه کار می‌کند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. متاورس چیست ؟ متاورس شبکه‌ای‌ است که جنبه‌هایی از شبکه اجتماعی، بازی آنلاین، واقعیت افزوده (Augmented Reality) یا AR، واقعیت مجازی (Virtual Reality) یا VR و رمزارزها را با یکدیگر ترکیب می‌کند تا کاربران را قادر سازد به‌طور مجازی با یکدیگر تعامل داشته باشند. عبارت متاورس از ترکیب دو واژه “meta” و “verse” تشکیل شده است. meta پیشوند و به معنای ماورا و “verse” به جهان (universe) اشاره دارد. متاورس از جهان‌های سه‌بعدی (3D) متعددی تشکیل شده است که در آن نسخه‌های دیجیتالی افراد می‌توانند با یکدیگر در تعامل بوده و از محلی به محلی دیگر جابجا شوند. متاورس که توسط بسیاری به عنوان «آینده اینترنت» از آن یاد می‌شود، می‌تواند سرگرمی فراتر از بازی آنلاین ارائه کند. این شبکه به کاربران اجازه می‌دهد روی پروژه‌های خود کار کنند، در مسابقات به رقابت با یکدیگر بپردازند و حتی در کنسرت‌ها شرکت کنند. شاید آسان‌ترین راه توضیح نحوه کار متاورس تماشای فیلم‌های Ready Player One، The Matrix یا Minority Report باشد. در هر سه این فیلم‌ها شخصیت‌ها معمولا با استفاده از ابزار بسیار جدید مانند هدست‌های VR یا عینک‌های خاص در دنیایی مجازی به جستجو می‌پردازند. تاریخچه متاورس چیست ؟ عبارت متاورس برای اولین بار در سال 1992 توسط نیل استیونسن (Neal Stephenson)، نویسنده داستان‌های علمی تخیلی، در رمان Snow Crash ابداع شد. در این رمان انسان‌ها در جهانی سه‌بعدی که استعاره‌ای از جهان واقعی‌ست، به صورت آواتار با یکدیگر در تعامل هستند. در سال‌های بعد برخی از موسسان شرکت سیلیکون ولی (Silicon Valley) کم کم به ایده ترکیب جهان مجازی با جهان فیزیکی علاقمند شدند. عبارت «واقعیت مجازی» اولین‌بار در سال 1932 در مقاله‌ا‌‌ی از Antonin Artuad تحت عنوان “The Theatre of Cruelty” دیده شد. از سال 1992 تا 2004 برخی سازمان‌ها مانند There Inc.، Blaxxun Interactive، Linden Labs و IMVU جهان‌های مجازی، بازی‌ها، برنامه‌ها و وبسایت‌های شبکه مجازی آنلاین مختلفی توسعه دادند که سه‌بعدی بوده و آواتارهای مختلفی برای بازی، تعامل و خرید با ارزهای دیجیتال و پاداش ارائه می‌کردند. متاورس در طی این سال‌ها به چیزی فراتر از یک تجربه جذاب کاربری در دنیای بازی‌‌های آنلاین تبدیل شده است. بازی‌هایی مانند Unreal Engine و Fortnite نشان داده‌اند که این شبکه چقدر می‌تواند کاربردی باشد: به همین دلیل است که سازمانی مثل فیسبوک می‌خواهد بخش زیادی از منابع خود را روی متاورس سرمایه‌گذاری کند و شرکتی مثل Great Galaxy Initiative 325 میلیون دلار سرمایه از 70 سرمایه‌گذار برای متاورس و بازی‌های نسل بعد جمع‌آوری کرده است. ویژگی‌های متاورس چیست ؟ مفهوم متاورس در میان شرکت‌های بزرگ فناوری نیز در حال محبوب شدن است. شناخت ساختار متاورس به طور کلی کار دشواری‌ست اما می‌توان آن را با همه یا برخی از این ویژگی‌ها تعریف کرد: ثبات (Persistence): در متاورس یک فضای ثابت، مدام در حال ساخته شدن است و محیط‌ها صرف‌نظر از اینکه کاربران به آن‌ها متصل بوده و تعامل داشته باشند به رشد و توسعه خود ادامه‌ می‌دهند. زمان واقعی (Real time): اتفاقات متاورس در زمان واقعی رخ می‌دهند. این ویژگی لزوما به معنای زنده بودن اتفاقات نیست. گرچه به عنوان مثال می‌توان عملکردهایی را از پیش آماده کرد، اما کاربران آن‌ها را در زمان واقعی تجربه می‌کنند. اقتصاد (Economy): متاورس یک اقتصاد کاملا کاربردی دارد. این جهان سه‌بعدی برای خرید، فروش یا معامله محصولات و خدمات از یک ارز بومی مبتنی بر بلاکچین استفاده می‌کند. پل فیزیکی (Physical bridge): در واقعیت افزوده متاورس می‌تواند در کنار جهان فیزیکی وجود داشته یا حتی به آن متصل شود. به عنوان مثال یک لایه دیجیتال اضافه را بر بستر مختصات‌های جغرافیایی واقعی یا متصل به آن‌ها تصور کنید. این ویژگی در مقابل متاورس‌های واقعیت مجازی که تنها در حوزه مجازی وجود دارند قرار دارد. محتوای آزاد (Open content): یکی از ویژگی‌های جذاب متاورس‌ها این است که محتوا و اتفاقات آن‌ها برخلاف نسخه‌ قبلی جهان‌های دیجیتال می‌تواند به طور مشترک توسط شرکت‌ها و کاربران تولید شود. در حقیقت نهایتا این کاربران هستند که بخش زیادی از محتوای متاورس را فراهم می‌کنند. قابلیت‌های متاورس چیست ؟ تعامل اجتماعی: ارتباط با دوستان، همکاران یا آشنایان در متاورس بسیار آسان‌تر است. کاربران علاوه بر تماس تصویری می‌توانند صرف نظر از اینکه در چه نقطه‌‎‍‍‌‌ای از از دنیا سکونت دارند میزبان رویدادهای آنلاین یا جشن‌هایی مانند جشن ازدواج، تولد یا بازنشستگی بوده و یا در آن‌ها شرکت کنند. خرید: کاربران در متاورس می‌توانند به خرید کالای مجازی و فیزیکی بپردازند. دستگاه‌های VR و نرم‌افزارهای مرتبط با خرید به کاربران این امکان را می‌دهند که لباس یا زیورآلات را پوشیده و ابزار و وسایل را پیش از خرید آزمایش کنند. کسب و کار: با آنکه صاحبان کسب و کارها و کارمندان می‌توانند با استفاده از برنامه‌هایی مانند Zoom  و Google Meet از هرجایی با یکدیگر روی پروژه‌ها کار کنند، متاورس با طبیعی‌تر کردن این تعاملات کیفیتشان را بالا می‌برد. سرگرمی: متاورس با افزایش سطح مشارکت کاربران تجربه جذابی را برای جامعه بازی‌های آنلاین به ارمغان می‌آورد. همچنین پلتفرم‌های مجازی می‌توانند میزبان رویدادهای ورزشی، نخستین اکران فیلم‌ها یا جشن‌های موسیقی برای تعداد نامحدودی از کاربران باشند. متاورس به کسانی که می‌خواهند سفر کنند اما به علت مشغولیت یا طی کردن دوران نقاهت بیماری نمی‌توانند جابجا شوند، این فرصت را می‌دهد تا بدون ترک کردن خانه خود از کشورهای مختلف بازدید کنند. کریپتو و متاورس در پس مفهوم متاورس برای احراز هویت بدون نیاز به مجوز، خدمات مالی و معاملات پرسرعت تقاضا وجود خواهد داشت. این اطلاعات توسط میلیون‌ها شخص حقیقی ذخیره و ارائه می‌شوند. از همین رو تکنولوژی رمزارزها کلید حل این مشکلات به‌شمار می‌آید. شرکت‌هایی مانند Decentraland و Sandbox جهان‌های مجازی‌ای ساخته‌اند که با ادغام رمزارزها به گیمرها این امکان را می‌دهند تا سازه‌هایی مانند کازینوها و پارک‌های تم دار مجازی طراحی کرده و از آن‌ها پول دربیاورند. توکن‌های غیرمثلی [1]، نقش اصلی را در متاورس بازی می‌کنند. این توکن‌ها به بازیکنان اجازه می‌دهند تا به طور کامل و دائم مالک شخصیت، دارایی‌های درون بازی و حتی سرزمین‌های مجازی خود باشند. بزرگ‌ترین خرید تا به امروز متعلق به یک NFT با 259 تکه ملک مجازی در Decentraland است که با قیمت بیش از 900 هزار دلار فروخته شد. بدین ترتیب خرید و فروش کالاهای مجازی از بازی‌های کریپتویی [2] و قلمروهای مختلف در صنعتی تعامل‌پذیر امکان‌پذیر است. به بیان ساده، تصور کنید شخصی می‌خواهد املاک مجازی خود را در جهان Decentraland فروخته و از سود آن برای خرید نمایه‌های Fortnite استفاده کند (در اینجا تمام اقلام مجازی، NFT تلقی شده و کریپتو، ارز رسمی متاورس به‌شمار می‌آید)؛ به همین علت هیچ‌کس نمی‌تواند شکل بصری متاورس و زمان تغییر شکل نهایی آن را پیش‌بینی کند. از این رو نمی‌توان اهمیت کریپتوها را در تحول متاورس انکار کرد. تکنولوژی موردنیاز برای دسترسی به متاورس چیست ؟ کاربران برای اتصال به متاورس بهتر است به تکنولوژی‌های زیر دسترسی داشته باشند:دسترسی به اینترنت پرسرعت و استریم محتوا و برنامه‌ها در زمان واقعیدستگاه‌هایی که از محیط‌های VR، AR یا MR (واقعیت ترکیبی) پشتیبانی می‌کنندکیف‌پول رمزارز برای تسهیل تراکنش‌ها در سراسر دنیای مجازی توسعه‌دهندگان نیز در عین حال باید بر تکنولوژی‌های زیر تمرکز کند تا از ارائه تجربه‌ای بی‌نقص و جذاب برای کاربران متاورس اطمینان حاصل کنند: پروتکل‌های به‌روز و زبان‌های برنامه‌نویسی که سیستم متاورس را پشتیبانی کرده و آن را هدایت می‌کنندتکنینک‌های مدیریت پایگاه داده مانند شاردینگ (sharding) برای مدیریت کاربران متعدد و منع از کار افتادن سرورها تفاوت AR و VR واقعیت افزوده (Argumented Reality) یا AR برای بهبود تجربه کاربری عناصر بصری، صداها و دیگر محرک‌های حسی را که با یکدیگر هم‌پوشانی دارند، در محیط دنیای واقعی شرکت می‌دهد. دسترسی به AR از طریق تلفن هوشمند امکان‌پذیر بوده و کاربران می‌توانند حضور خود را در دنیای واقعی کنترل کنند. واقعیت مجازی (Virtual Reality) یا VR در مقایسه با AR کاملا مجازی بوده و واقعیت‌های تخیلی را قوت می‌بخشد. VR نیازمند یک دستگاه هدست بوده و کاربران توسط سیستم کنترل می‌شوند. ورود فیسبوک به دنیای متاورس مارک زاکربرگ اعلام کرده است که فیسبوک در حال حاضر از یک شرکت شبکه اجتماعی به شرکت متاورس تغییر یافته که متا (Meta) نام دارد. این شرکت برای ساخت متاورس 10 هزار کارمند در اروپا استخدام کرده است. فیسبوک بخش زیادی از منابع خود را روی واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، توسعه سخت‌افزارهایی نظیر هدست‌های Oculus VR، عینک‌های AR و تکنولوژی‌های مچ بند سرمایه‌گذاری کرده است. همچنین این شرکت قصد دارد 50 میلیون دلار برای همکاری با سازمان‌هایی که به ساخت متاورس کمک می‌کنند، سرمایه‌گذاری ‌کند. علیرغم همه این‌ موارد، فیسبوک با انتقادهایی جدی روبرو شده که آن را برای نوجوانان مخرب می‌دانند و برخی منتقدان استدلال می‌کنند که این تغییر نام برای منحرف کردن توجهات از حمله‌های اخلاقی به برند فیسبوک است. با این حال فیسبوک در حال حاضر روی توسعه خود تمرکز کرده است: متاورس احتمالا گام بزرگ بعدیست. چند پروژه‌ معروف متاورس Decentraland دیسنترالند، یک پلتفرم بازی‌ است که با استفاده از توکن‌های غیرمثلی و قراردادهای هوشمند کار می‌کند. این پلتفرم در سال 2016 در آرژانتین منتشر شد. Decentraland از تکنولوژی واقعیت مجازی که دنیای واقعی را با دنیای دیجیتالی دیگری می‌آمیزد، استفاده می‌کند. این پلتفرم مانند تمام بازی‌های NFT به شما فضایی آزاد برای معامله جمع‌کردنی‌های بازی (collectible) می‌دهد. بازیکنان می‌توانند به‌طور همزمان بازی و کسب درامد کنند. دفتر توزیع آن‌ها غیرمتمرکز است. این دفتر شامل مالکیت زمین‌ها با اصول مشابه زندگی واقعی است. ارز MANA ابزار معامله اقلام داخل بازی در صرافی Coinbase است. هر کسی بخواهد می‌تواند به انجام این معامله بپردازد. مالکیت زمین در واقع مالکیت یک دارایی محسوب می‌شود. Sandbox سندباکس پلتفرمی مجازی روی اتریوم [3] است که در سال 2012 عرضه شد. سندباکس به عنوان یک پلتفرم بازی به گیمرها و سرمایه‌گذاران امکان آن را می‌دهد که به بازی و معامله بپردازند. این پلتفرم مانند اکوسیستمی‌ است که به همه فرصت ایجاد، اشتراک و معامله دارایی‌های دیجیتال را می‌دهد. بسیاری از این دارایی‌ها، جمع‌کردنی‌های بازی‌های آنلاین هستند. بازیکن می‌تواند با یک شخصیت در بیش از یک بازی شرکت کند. برای بازی تنها به دو آواتار و زمین نیاز است که بخشی از دارایی‌ها به‌شمار می‌آید. سندباکس پلتفرمی بسیار هیجان‌انگیز است چرا که به گیمر این امکان را می‌دهد تا به روش‌های مختلف کسب درامد کند. Axie Infinity اکسی اینفینیتی یک بازی متاورس مبتنی بر NFT است که با پرورش حیوانات خانگی مجازی سروکار دارد. برای رفتن به مرحله بعد در این بازی باید حیوانات مجازی جمع کرد. این حیوانات در پلتفرم اکسی اینفینیتی دارایی دیجیتال مورد معامله آن محسوب می‌شوند. بسیاری از بازیکنان (که شاید حتی در ابتدا معامله‌گر کریپتو نبوده باشند) ترغیب شده‌اند که به بازی‌های کریپتویی که می‌توان از آن‌ها کسب درامد کرد بپیوندند. حدود 60 درصد ساکنان کشور فیلیپین به طور فعال در بازی اکسی اینفینیتی مشارکت دارند. این بازی از سوی دولت نیز درامد کسب می‌کند. Aavegotchi Aavegotchi یک پروژه بازی NFT است که مبتنی بر اتریوم بوده و از آن به عنوان Litepaper متاورس نیز یاد می‌شود. این پروژه همچنین دارای یک مکانیزم وام‌دهی به نام Aave است. عمده‌ترین علت رضایت از پلتفرم Aavegotchi معرفی یک توکن ERC-20 به نام Gotchus Alchemica توسط آن است. با وارد کردن NFTهای بیشتر به بازی روی این توکن‌ها سود دریافت می‌کنید. این پروژه روی مکانیزمی کار می‌کند که به واسطه آن هرچه یک نفر دارایی بیشتری روی پلتفرم داشته باشد، ارزش NFT بیشتر افزایش می‌یابد و بالعکس. Aavegotchi از جمله پروژه‌هایی است که چرایی رشد متاورس را توضیح می‌دهد. اینکه بگوییم چه زمانی در این جهان زندگی خواهیم کرد کار دشواری است اما یک چیز قطعی‌ست: زمان آن نزدیک است. Enjin Coin انجین کوین یک پلتفرم مبتنی بر اتریوم است که در سال 2009 برای پشتیبانی از توسعه و معامله NFTها و کل بازار ساخته شد. این پلتفرم برخلاف دیگر پروژه‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، پروژه‌ بازی نبوده و یک جامعه پشتیبانی آنلاین مبتنی بر بلاکچین است. انجین کوین دارای دارایی‌هایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار است. برای آشنایی با پروژه‌های مهم دیگر، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله [4] را مطالعه کنید. آینده متاورس چیست ؟ متاورس واقعیتی‌ است که‌ از احتمالات بسیاری تشکیل شده است. تصور کنید شما می‌توانید در دنیای دیجیتال که در حقیقت افزونه و ترکیبی از دنیای فیزیکی‌ست، به فعالیت‌های مختلفی مانند مطالعه، کار، تعامل، بازی، شرکت در رویدادها و کسب درامد بپردازید. احتمال بسیار زیادی وجود دارد که در آینده نزدیک جلسات کاری، سرگرمی‌های آنلاین، کاراموزی‌ها و حتی آموزش آنلاین در اینترنت با متاورس انجام شود. به همین دلیل است که سازمان‌های زیادی در حال سرمایه‌گذاری روی متاورس هستند. پر واضح است که این شبکه پتانسیل بالایی برای متحول کردن جهان دارد. البته سوال‌های زیادی درخصوص اینکه "راهکار متاورس برای حریم خصوصی افراد چیست"، "ایا فراگیر خواهد بود یا نه" و "چگونه می‌توان از تولید محتوا و محیط‌های آسیب‌آور جلوگیری کرد"، وجود دارد. از آنجایی که متاورس در مراحل ابتدایی توسعه است، اکنون فرصت آن وجود دارد که به این جنبه‌ها با طراحی رسیدگی کرد. ایده متاورس به نظر امیدوارکننده می‌آید؛ به همین دلیل است که بسیاری از شرکت‌های تکنولوژی پیشگام، در حال سرمایه‌گذاری روی توسعه آن هستند. اگر این ایده به ثمر نشیند، جهان متحول خواهد شد. منبع: influencermarketinghub [5] , cryptopolitan [6] , hackernoon [7] [1] https://blog.valmart.net/nft-%db%8c%d8%a7-%d8%aa%d9%88%da%a9%d9%86-%d8%ba%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%ab%d9%84%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [2] https://blog.valmart.net/%da%a9%d8%b3%d8%a8-%d8%af%d8%b1%d8%a7%d9%85%d8%af-%d8%a7%d8%b2-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%db%8c%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%da%a9%d8%b1%db%8c%d9%be%d8%aa%d9%88%db%8c%db%8c/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%88%d9%85-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%a8%d9%87%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86-%d9%be%d8%b1%d9%88%da%98%d9%87-%d9%87%d8%a7-%d9%88-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%85%d8%aa%d8%a7%d9%88%d8%b1%d8%b3/ [5] https://influencermarketinghub.com/what-is-the-metaverse/ [6] https://www.cryptopolitan.com/metaverse-projects-you-should-watch-out/ [7] https://hackernoon.com/gaming-101-what-is-the-metaverse

افزایش علاقه نسبت به رمزارزها و تکنولوژی بلاکچین [1] ابعاد گسترده‌ای دارد که حتی می‌تواند از بحث استفاده از ارز دیجیتال و نحوه استخراج [2] آن فراتر رود. متاسفانه هکرها از طریق نوعی حمله جدید به نام کریپتوجکینگ (cryptojacking) به حوزه استخراج غیرقانونی رمزارز نیز وارد شد‌ه‌اند. در این مقاله قصد داریم این پدیده را با هم بررسی کرده و به مسائل مربوط به آن پاسخ دهیم، از جمله آنکه هکرها چگونه راه‌های نفوذ به سخت‌افزار شما را پیدا می‌کنند، چگونه می‌توانید کریپتوجکینگ را تشخیص دهید و همچنین چگونه مشکلاتی را که ممکن است با آنها مواجه شوید، حل نمایید. کریپتوجکینگ چیست؟ کریپتوجکینگ یا همان رمزارزربایی یکی از انواع جرایم سایبری‌ست که شامل استفاده غیرقانونی مجرمان رایانه‌ای از دستگاه‌های افراد (کامپیوترها، گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها یا حتی سرورها) برای استخراج رمزارز می‌شود. انگیزه اصلی در این کار مانند بسیاری از جرایم سایبری دیگر سود آن است، اما برخلاف دیگر تهدیدات طوری طراحی شده که کاملا از قربانی مخفی باشد. نحوه کار کریپتوجکینگ درک فرایند رمزارزربایی ساده است: شما از یک وبسایت بازدید می‌کنید و در حین این کار اسکریپت یک بدافزار در بک‌گراند اجرا می‌شود. این بدافزار معمولا چند خط ساده از یک کد اسکریپت جاواست که بعدا از کامپیوتر یا گوشی هوشمند شما برای استخراج یک رمزارز غیرقابل ردیابی مانند مونرو [3] که نیازمند پردازنده قوی است، استفاده می‌کند. وقتی مورد حمله قرار می‌گیرید، کامپیوتر شما برای هکرهایی که با منابع شما و بدون اطلاعتان رمزارز استخراج می‌کنند، مخفیانه توان و انرژی پردازش فراهم می‌کند. گزارش‌هایی وجود دارد که برخی افزونه‌های مرورگر کروم (Chrome) نیز مورد حمله قرار گرفته‌اند که در حال حاضر از فروشگاه کروم حذف شده‌اند. روش‌های کریپتوجکینگ‌ برای استخراج رمزارز با استفاده از کریپتوجکینگ سه روش اصلی وجود دارد: اجرای اسکریپت استخراج کریپتو از طریق بدافزار، حمله به سرویس‌های ابری (Cloud services) و نفوذ به زیرساخت‌های IT. کریپتوجکینگ مبتنی بر فایل کریپتوجکینگ مبتنی بر فایل از ایمیل‌های مخرب برای دسترسی به زیرساخت یک کامپیوتر استفاده می‌کند. این ایمیل‌ها شامل فایل‌های اجراشدنی هستند که کاربران برای دانلود روی آن‌ها کلیک می‌کنند. هکرها برای باورپذیر کردن این ایمیل‌ها ممکن است خود را جای یک نهاد رسمی مانند بانک جا زده و از مشتری بخواهند فایل ضمیمه را برای دریافت بروزرسانی یا اطلاعیه بانک دانلود کنند. پس از دانلود، اسکریپت‌ها در بک‌گراند اجرا شده و بدون آنکه کسی متوجه شود به استخراج رمزارز می‌پردازند. کریپتوجکینگ مبتنی بر مرورگر این نوع کریپتوجکینگ در مرورگرهای رایجی مانند گوگل کروم، موزیلا (Mozilla)، سافاری (Safari) و ... رخ می‌دهد. هکرها با کمک زبان برنامه‌نویسی یک اسکریپت استخراج کریپتو می‌سازند. آن‌ها  اسکریپت را مستقیما در وبسایت‌های قابل دسترسی از طریق مرورگر قدیمی، پلاگین‌های به روز نشده وردپرس (WordPress) و تبلیغات جایگذاری می‌کنند. کریپتوجکینگ ابری حمله به سرویس‌های ابری بسیار پیچیده‌تر است اما این سرویس‌ها همچنان می‌توانند یکی از اهداف هکرها باشند. هکرها عموما در کد یا فایل‌های یک سازمان جستجو کرده و به دنبال کلیدهای API می‌گردند تا به سرویس ابری دسترسی یابند. آن‌ها پس از این مرحله می‌توانند از منابع پردازنده برای استخراج رمزارز استفاده کنند که منجر به افزایش چشمگیر برق و توان مصرفی کامپیوتر می‌شود. چطور بفهمیم دستگاهمان مورد حمله قرار گرفته است؟ از آنجایی که کریپتوجکینگ برای استخراج رمزارز به سخت‌افزار شما وابسته است، آسان‌ترین راه برای تشخیص نشانه‌های فیزیکی روی دستگاه است. مصرف انرژی و توان مصرفی کل دو نشانه مهم به‌شمار می‌آیند اما در ادامه به موارد دیگری نیز اشاره می‌کنیم که بایستی آن‌ها را جدی بگیرید. 1. کاهش عملکرد دستگاه در حالت عادی استفاده از کامپیوترها برای استخراج رمزارز به توان پردازش بالایی نیاز دارد. حجم کار پردازنده در این حالت زیاد است، این یعنی اگر کامپیوتر شما مشغول پردازش برنامه دیگری‌ست برای استخراج رمزارز به مشکل خواهد خورد. به همین دلیل است که استخراج قانونی اغلب به سخت‌افزار مختص خود وابسته است تا دستگاهی که برای کار روزانه یا بازی استفاده می‌کنید. شما بایستی عملکرد پایین یا نامنظم دستگاهتان را زیر نظر داشته باشید، به خصوص هنگامی که از نرم‌افزارهای کم حجم استفاده می‌کنید. چک کردن ایمیل یا گشتن در یک صفحه برای اخلال در عملکرد کامپیوترهای شخصی کافی نیستند، بنابراین اگر با کندی جدی در دستگاه خود مواجهید احتمالا باید درباره‌اش بیشتر تحقیق کنید. 2. داغ کردن و فعالیت بیش از حد خنک‌کننده دستگاه تنظیم دما برای دستگاه‌هایی که مورد حمله قرار گرفته‌اند چالش بزرگی‌ست. دستگاه شما علاوه بر کند کار کردن ممکن است داغ شود، بخصوص در نواحی تهویه و قسمت‌های مهم؛ اگر کامپیوترتان قدیمی‌ بوده یا تجهیزات خنک‌کننده جداگانه دارید ممکن است متوجه صدای زیاد فن یا فعالیت سیستم شوید. این مشکل می‌تواند پیامدهای کوتاه‌مدت زیادی ازجمله خرابی سخت‌افزار داخلی و رفتار نامنظم (خطا، کندی و ...) داشته باشد. علاوه بر آن می‌تواند سبب کندی اجزای دستگاه شود که اغلب در طول زمان سبب کاهش عملکرد می‌شود. چه کریپتوجکینگی در کار باشد و چه نباشد، داغی بیش از حد دستگاه نشان می‌دهد که مشکلی وجود دارد، بنابراین بهتر است هرچه زودتر به دنبال علت آن باشید. 3. کاهش عمر باتری و ظرفیت شارژ کامپیوتر شما با تقسیم انرژی ناشی از کریپتوجکینگ، فشار بیشتری بر منبع انرژی خود وارد می‌کند. اگر کامپیوترتان به پریز برق متصل است یعنی انرژی بیشتری استفاده خواهید کرد و اگر از لپ‌تاپ یا نوت‌بوک استفاده می‌کنید باتری دستگاهتان بدون منبع تغذیه زیاد دوام نخواهد آورد. اگر از دستگاه جدیدی استفاده می‌کنید و باتری آن سریع‌تر از مقداری که باید شارژ خود را از دست می‌دهد، ممکن است مورد نفوذ قرار گرفته باشد. همچنین ممکن است وقتی بخواهید باتری را مجددا شارژ کنید متوجه تاخیر شوید؛ زیرا برخی کدهای کریپتوجکینگ می‌توانند وقتی شما از کامپیوترتان استفاده نمی‌کنید، اجرا شده و خودشان را مخفی کنند. استخراج رمزارز از طریق بدافزار می‌تواند وقتی که شما وارد دستگاه نشده‌اید هم انجام شود. 4. فعالیت غیرعادی هکرها و بدافزارهای استخراجشان به طور فزاینده‌ای در حال پیچیده شدن هستند. یکی از موارد اخیر که شناسایی آن سخت بوده است مخفی کردن فعالیت مخرب در هنگام استفاده شما از دستگاهتان است. اسکریپت نفوذی ممکن است تنها زمانی فعال شود که شما همه صفحات و برنامه‌هایتان را می‌بندید یا طوری برنامه‌ریزی شود که درصد مشخصی از پردازنده شما را استفاده کند. این موضوع تشخیص آنکه آیا شما قربانی حمله هکرها شده‌اید یا خیر را سخت می‌کند، زیرا فرصت‌های کمتری برای شناسایی مورد نفوذی وجود دارد. اگر کامپیوترتان قبل از استفاده یا بعد از استراحتی کوتاه گرم است، احتمالا با رمزارزربایی یا بدافزار دیگری طرف هستید. چطور کریپتوجکینگ را متوقف کنیم؟ 1. از یک برنامه امنیت سایبری خوب استفاده کنید یک برنامه امنیت سایبری مناسب به شما کمک می‌کند خطرات مختلف را شناسایی کرده در برابر بدافزارهای رمزارزربایی از شما مراقبت کند. بهتر است مانند تمام احتیاط‌های بدافزاری پیش از آنکه قربانی شوید، اقدامات امنیتی را انجام دهید. همچنین نصب جدیدترین بروزرسانی‌های نرم‌افزاری و پچ‌ها (Patch) برای سیستم عامل و همه برنامه‌ها (بخصوص آنهایی که با مرورگرهای وب در ارتباطند) نیز اقدام خوبی‌ست. 2. گوش به زنگ جدیدترین روشهای کریپتوجکینگ باشید مجرمان سایبری مدام در حال اصلاح کد و روش‌های ورود جدید هستند تا در اسکریپت‌های بروز جایگذاری کرده و وارد سیستم شما شوند. کنشگر بودن و پیگیری جدیدترین خطرات سایبری می‌تواند در تشخیص رمزارزربایی روی دستگاه یا شبکه و جلوگیری از آن‌ها به شما کمک کند. 3. از افزونه‌هایی استفاده کنید که برای مسدود کردن کریپتوجکینگ طراحی شده‌اند اسکریپت‌های رمزارزربایی اغلب در مرورگرهای وب اجرا می‌شوند. شما می‌توانید برای مسدود کردن رمزارزربایی در سراسر وب از افزونه‌های مرورگر مخصوص مانند minerBlock، No Coin و Anti Miner استفاده کنید. این‌ها به عنوان افزونه در برخی از مرورگرهای رایج نصب می‌شوند. 4. از مسدودکننده‌های تبلیغات استفاده کنید از آنجایی که رمزارزربایی اغلب از طریق تبلیغات آنلاین وارد می‌شود نصب یک مسدودکننده تبلیغات می‌تواند روشی موثر برای متوقف کردن آن باشد. استفاده از مسدودکننده‌ای مانند Ad Blocker Plus می‌تواند کار شناسایی و انسداد کدهای مخرب رمزارزربایی را با هم انجام دهد. 5. جاوا اسکریپت را غیرفعال کنید غیرفعال کردن جاوا اسکریپت هنگام کار آنلاین می‌تواند از نفوذ کدهای رمزارزربایی به کامپیوتر شما جلوگیری کند. گرچه با آنکه این کار در جلوگیری از رمزارزربایی موثر است، اما می‌تواند دسترسی شما به برخی قابلیت‌های موردنیازتان را هم مسدود کند. 6. صفحه‌هایی که اسکریپت کریپتوجکینگ دارند را مسدود کنید برای جلوگیری از رمزارزربایی هنگام بازدید از وبسایت‌ها از سلامت سایت مطمئن شوید. همچنین می‌توانید سایت‌هایی که به رمزارزربایی شناخته می‌شوند را مسدود کنید اما ممکن است شبکه یا دستگاهتان همچنان در معرض صفحات جدید قرار گیرد. نمونه‌های معروف کریپتوجکینگ بدافزار استخراج کریپتو حداقل از حدود سال 2011 وجود داشته است اما رمزارزربایی از اواخر سال 2017 که افراد بیشتری درباره رمزارزها جستجو می‌کردند پیدا شد. رمزارزربایی آنقدر شایع شد که گوگل در ماه آوریل سال 2018 اعلام کرد که دیگر افزونه‌هایی که رمزارز استخراج می‌کنند را برای مرورگر کروم خود لیست نخواهد کرد. این شرکت متوجه شد که 90 درصد این دست نرم‌افزارها در فروشگاه آن قوانین را نقش کرده‌اند. چندین گزارش منتشر شد که تعدادی از شرکت‌ها و سازمان‌ها قربانی رمزارزربایی شده‌اند. شرکت امنیتی Redlock در ماه فوریه سال 2018 متوجه شد که ابر شرکت تسلا (Tesla)، سازنده ماشین‌های الکتریکی، مورد نفوذ بدافزار کریپتوجکینگ قرار گرفته است. شرکت Coinhive، که نرم‌افزارهایی می‌ساخت که به وبسایت‌ها اجازه می‌داد از کامپیوتر بازدیدکنندگان برای استخراج رمزارزهای ناشناس استفاده کنند در سال 2019 بسته شد. با آنکه برخی کاربران درباره استفاده از Coinhive به بازدیدکنندگان خود آشکارا و قانونی اطلاع می‌دادند، نرم‌افزار آن میان هکرها نیز محبوب بود. کاهش چشمگیر قیمت مونرو سرعت بسته شدن Coinhive را بیشتر کرد. گرچه گزارش تهدیدهای سایبری که در ژوئیه سال 2020 منتشر شد نشان می‌داد که حتی بعد از اتمام فعالیت Coinhive نرم‌افزار آن کار می‌کند. در همین حین نیز برخی از فعالیت‌های کریپتوجکینگ به دیگر تامین‌کنندگان استخراج منتقل شد. آیا استخراج کریپتو در مرورگر همیشه بد است؟ خیر، این گونه نیست. در حقیقت برخی افراد استخراج داوطلبانه و قانونی رمزارز در یک مرورگر را یک مدل پول‌سازی جایگزین به‌شمار می‌آورند که می‌تواند جایگزین بالقوه تبلیغ در وبسایت‌ها باشد. برای مثال کاربران می‌توانند انتخاب کنند تبلیغ ببینند یا به جای آن بخش کوچکی از انرژی پردازنده خود را برای استخراج یک رمزارز بخصوص به اشتراک بگذارند. همین مورد برای سازمان‌های خیریه‌ نیز صادق است. مثلا می‌توانند برای جمع‌آوری کمک از بازدیدکنندگان بخواهند برنامه‌ای را نصب کرده یا در وبسایتشان فعالیت داشته باشند. چه کسانی بیشتر در معرض حملات کریپتوجکینگ قرار دارند؟ خطر رمزارزربایی برای همه کاربران، بخصوص افراد حرفه‌ای که مراقبت‌های کافی برای IT مختص سازمان یا دپارتمان امنیت را ندارند، زیاد است. گیمرها نیز در خطر بیشتری هستند، زیرا ممکن است عملکرد پایین کامپیوتر و داغ کردن آن را با ضعف سخت‌افزاری اشتباه بگیرند. منبع: kaspersky [4] ,  bitpanda [5] , clario [6] [1] https://blog.valmart.net/%d8%a8%d9%84%d8%a7%da%a9-%da%86%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [2] https://blog.valmart.net/%d9%85%d8%a7%db%8c%d9%86%db%8c%d9%86%da%af-%db%8c%d8%a7-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%ae%d8%b1%d8%a7%d8%ac-%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d9%85%d9%88%d9%86%d8%b1%d9%88-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://www.kaspersky.com/resource-center/definitions/what-is-cryptojacking [5] https://www.bitpanda.com/academy/en/lessons/what-is-cryptojacking-and-how-can-i-prevent-it/ [6] https://clario.co/blog/what-is-cryptojacking/

امروزه برندهای بسیاری از صنایع مختلف برای تعامل با طرفداران خود به سوی نوآوری‌های دیجیتال و خلاقیت روی آورده‌اند. برندها، بخصوص باشگاه‌های ورزشی، شروع به بررسی ایده‌ها و پیشنهادات منحصربه‌فرد برای هواداران مختلف خود کرده‌اند تا آن‌ها بتوانند با طرفداران خود تعامل بیشتری داشته باشند. توکن‌ هواداری یا فن توکن (Fan token) یک نمونه از همین ایده‌ها است که هواداران را به اسطوره‌هایشان نزدیک‌تر کرده‌ است. توکن هواداری چیست؟ توکن‌های هواداری رمزارزهایی هستند که به هولدرها این امکان را می‌دهند تا به مزایای مختلف مربوط به عضویت هواداران دسترسی داشته باشند. ازجمله این مزایا می‌توان به رای در تصمیمات باشگاهی، دریافت پاداش، خرید و فروش کالاهای تبلیغاتی باشگاه، طراحی اکسسوری و دیگر تجربه‌های منحصربه‌فرد اشاره کرد. فن توکن‌ها عموما توسط باشگاه‌های ورزشی و موسیقی برای سازماندهی تجربه‌های خاص برای هواداران، ایجاد جایگاه رهبری باشگاه و ... استفاده می‌شوند. توکن‌های هواداری هم مانند بیت‌کوین [1] و دیگر رمزارزها در صرافی‌ها قابل‌معامله بوده و ارزششان می‌توانند یک شبه تغییر کند. این توکن‌ها توسط یک پلتفرم کریپتو به نام Socios منتشر می‌شوند که به هواداران اجازه می‌دهند به محتوای مختص باشگاه دسترسی داشه باشند. توکن‌های هواداری را می‌توان با ارز رایج کشورها نیز خریداری کرد. فن توکن‌ها برخلاف توکن‌های غیرمثلی (NFT) [2] کاملا قابل تعویض یا عوض کردنی هستند. این یعنی توکن‌ها را می‌توان مانند ارز رایج کشورها یا پول نقد در ازای کالاهای باشگاه ورزشی، خدمات VIP و ... مبادله کرد. بعلاوه، این توکن‌ها نقش مهمی در محکم کردن ارتباط جامعه باشگاهی با طرفداران یک تیم دیگر دارند. توکن چیلیز (Chiliz) یکی از اولین توکن‌های هواداری مشهور است که سبب رشد ناگهانی تعداد فن توکن‌ها، مانند توکن منچستر سیتی (Manchester City)، آس میلان (AC Milan)، یوونتوس (Juventus) و بسیاری دیگر شد. نحوه کار فن توکن‌ها به چه صورت است؟ هواداران می‌توانند توکن‌های دیجیتال را مانند دیگر رمزارزها خریداری و معامله کنند. قیمت یک توکن هواداری در زمان معامله توسط فروشنده تعیین می‌شود. قیمت همچنین طبق حرکت‌های بازار و محبوبیت توکن در آن زمان ممکن است دستخوش تغییر شود. کاربران به محض آنکه مقدار مشخصی فن توکن داشته باشند حق رای در بسیاری از مسائل مربوط به باشگاه موردعلاقه خود را خواهند داشت. بخش بزرگی از مسائلی که هواداران می‌توانند در آن رای بدهند به باشگاه بستگی دارد اما می‌تواند موارد زیر را شامل شود: طرح کالای تبلیغاتی باشگاهطرح اتوبوس تورمسائل مربوط به بلیطمحل بازی‌هاموضوعات مربوط به کمینه محصول پذیرفتنی (MVP) این مزایا سبب می‌شود هواداران احساس کنند در باشگاهی که از پیش حمایتش می‌کردند بیشتر سهیند و با وجود احتمال افزایش ارزش توکن در طول زمان، غرور و اعتبار بیشتری نسبت به باشگاه حس خواهند کرد. توکن‌های هواداری یک جامعه‌ انحصاری از مشتاق‌ترین هواداران تشکیل می‌دهند. آن‌ها به هواداران راه جدیدی برای شرکت در سیستم رای‌گیری‌های جذاب و پاداش ارائه می‌دهند. هرچه تعداد توکن‌هایی که دارید بیشتر باشد اثرگذاری بیشتری روی باشگاه داشته و وفاداری بیشتری به تیم خود نشان داده‌اید. توکن‌های هواداری و صنعت ورزش مجموعه‌های بسیاری در حال همکاری با صرافی‌های کریپتو و شرکت‌های بلاکچین هستند تا توکن‌ هواداری خود را راه انداخته و باشگاه‌ها و بازیکنان را به هواداران خود نزدیک‌تر کنند. برخی ورزش‌ها که توکن هواداری ارائه می‌کنند عبارتند از: فوتبال: برخی از بزرگ‌ترین باشگاه‌های فوتبال همین حالا نیز سوار قطار پرسروصدای فن توکن‌ها شده‌اند. ازجمله این باشگاه‌های بزرگ می‌توان به بارسلونا، آس میلان، پاری‌سن ژرمن و یوونتوس اشاره کرد. کشتی: UFC به تمام هوادران خود در سراسر جهان توکن هواداری ارائه می‌کند. به گفته یکی از اعضای هیئت رییسه UFC این اقدام به جهت تقویت ارتباطی عمیق‌تر میان هوادارن و UFC و پاداش به آن‌ها بابت اشتیاقشان به این ورزش صورت گرفته است. رالی: استون مارتین (Aston Martin) و آلفا رومیو (Alfa Romeo) اولین تیم‌های فرمول 1 هستند که فن توکن ارائه می‌دهند. معرفی چیلیز  چیلیز در دنیای کسب و کار ورزش و سرگرمی خود را به ارائه‌دهنده پیشرو فناوری مالی بین‌المللی بدل کرده است. در حقیقت چیلیز پلتفرم Socios را روی بلاکچین چیلیز توسعه داده و ساخته است. CHZ توکن ERC20 کاربردی و بومی شبکه چیلیز است که امنیت آن توسط بلاکچین اتریوم تامین شده و ارز دیجیتال چیلیز و پلتفرم Socios.com به‌شمار می‌آید. کابران برای شرکت در فروش اولیه توکن‌های هواداری (FTO) و دسترسی به Socios Locker Room، مکانی برای ترغیب ورودی‌های جدید باشگاه، به توکن CHZ احتیاج دارند. نقدنینگی توکن CHZ بالا است و به‌صورت جهانی در برخی از بزرگ‌ترین صرافی‌ها نظیر بایننس (Binance)، صرافی پاریبو (Paribu) ترکیه، هیوبی (Huobi Global) و مرکادو بیت‌کوین (Mercado Bitcoin) در آمریکاری لاتین معامله می‌شود. با در نظر گرفتن کمبود درآمد تولیدی تیم‌های ورزشی طی یکسال گذشته به علت قرنطینه‌های کرونا، توکن CHZ با گردآوری حامیان و هوادارن ورزشی برای مشارکت در فرصت‌های جذاب، هم به هواداران و هم تیم‌های ورزشی کمک می‌کند تا حدی این ضررها را جبران کنند. نحوه خریداری فن توکن‌ها توکن‌های هواداری کریپتو بیشتر از صرافی Socios خریداری می‌شوند. گرچه پیش از آنکه این توکن‌ها در دسترس قرار گیرند باشگاه‌ها باید عرضه فن توکن داشته باشند. FTO مشابه عرضه اولیه کوین (ICO) [3] در معاملات کریپتو است. توزیع‌کننده توکن‌های هواداری زمان آغاز و پایان توزیع توکن‌ها و قیمت ابتدایی آن‌ها را اعلام می‌کند. وقتی زمان آغاز توزیع فرا برسد، هواداران می‌توانند توکن‌ها را با پول یا کوین‌های کریپتویی که از پیش در صرافی دارند خریداری کنند. برخی از فن توکن‌ها در صرافی‌های متمرکز معروف قابل دسترسی هستند اما برخی دیگر ممکن است تایید نشده یا به اندازه کافی برای لیست شدن بزرگ نباشند. در این مورد توکن‌های هواداری تنها می‌توانند در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) نظیر پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) برای معامله یا تعویض در دسترس باشند. شما برای معامله فن توکن‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز بایستی یک رمزارز در آن صرافی داشته باشید تا بتوانید آن را مبادله کنید. برای آشنایی کامل با انواع صرافی‌های غیرمتمرکز، پیشنهاد می‌شود این مقاله [4] را مطالعه کنید. آیا توکن‌های هواداری ارزش سرمایه‌گذاری دارند؟ فن توکن‌ها هم مانند دیگر کریپتوها نوسان دارند. قیمت این توکن‌ها می‌تواند طبق عرضه و تقاضا بالا رفته و یا سقوط کند. همچنین طرفداران متعصب فوتبال که این توکن‌ها را خریداری می‌کنند گفته‌اند که قیمتشان از حرکت و فعالیت‌های آن تیم اثر می‌گیرد. از آنجایی که نوسان قیمت این توکن‌ها به احساسات و تعامل حامیان آن‌ها بستگی دارد، تقریبا مشخص است که برخی از مشتاقان فوتبال، توکن‌های هواداری را بیشتر نماد وضعیت و وفاداری می‌دانند تا یک سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت! در هر سرمایه‌گذاری‌ای بهترین کار آن است که وزن ارزش و راهکارهای ارائه‌شده توسط محصول را به دقت مورد بررسی قرار دهید. توکن‌های هواداری بیشتر از آنکه یک سرمایه‌گذاری به‌شمار آیند خرید سهم به منظور بهره‌ بردن از مزایایی‌ هستند باشگاه‌های ورزشی می‌توانند ارائه کنند. منبع: analyticsinsight [5] , makeuseof [6] [1] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a8%db%8c%d8%aa-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [2] https://blog.valmart.net/nft-%db%8c%d8%a7-%d8%aa%d9%88%da%a9%d9%86-%d8%ba%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%ab%d9%84%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%b9%d8%b1%d8%b6%d9%87-%d8%a7%d9%88%d9%84%db%8c%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%af%da%a9%d8%b3-%db%8c%d8%a7-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d8%ba%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%aa%d9%85%d8%b1%da%a9%d8%b2-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://www.analyticsinsight.net/explained-everything-you-need-to-know-about-fan-tokens/ [6] https://www.makeuseof.com/what-are-crypto-fan-tokens-sports/

واژه ان اف تی (NFT) یا توکن غیرمثلی مدتی است که در تیتر اخبار به چشم می‌خورد و بعضا با مبالغ هنگفتی که تا 70 میلیون دلار هم می‌رسد، یافت می‌شود. شاید برای شما نیز جالب باشد که بدانید این همه هیاهو درباره چه موضوعی است؟ اگر چیز زیادی از ماهیت NFT نمی‌دانید یا با نحوه کار آن آشنایی ندارید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. این راهنما هر آنچه که لازم است در مورد ان اف تی‌ها بدانید، به شما توضیح خواهد داد. در این مقاله با ماهیت توکن‌های غیرمثلی، نحوه عملکرد، مارکت پلیس‌های معروف، نحوه ساخت و مطالب مهم دیگر آشنا خواهید شد. NFT یا توکن غیرمثلی چیست ؟ شما بایستی بدانید که دارایی‌ها زمانی به عنوان ان اف تی درنظر گرفته می‌شوند که واحدهای آنها با یکدیگر غیرقابل تعویض باشند، یعنی نتوان آنها را از یکدیگر تشخیص داد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که یک کلاس دارایی، زمانی قابل تعویض است که هر واحد آن دارای اعتبار و ارزش بازار [1] یکسانی باشد. مثلا، یک پوند طلای خالص صرف نظر از قالب آن، با هر پوند طلای خالص دیگر برابر است. از جمله دیگر نمونه‌های دارایی قابل تعویض می‌توان به کالاها، ارزهای فیات، اوراق بهادار، فلزات گرانبها و ارزهای دیجیتال اشاره کرد. در پاسخ به سوال NFT چیست باید بگوییم که این توکن‌ها در واقع همان دارایی‌های رمزنگاری شده روی بلاکچین هستند که از متادیتاها و کدهای شناسایی منحصربه‌فردی برخوردار بوده که آنها را از سایرین متمایز می‌کنند. بنابراین علی‌رغم ارزهای دیجیتال، نمی‌توان ان اف تی ها را به صورت هم‌ارزی ترید یا معامله کرد. این نوع ارزها با توکن‌های مثلی یا قابل معاوضه (که معمولا با سایرین یکسان بوده) متفاوت هستند. به همین دلیل می‌توان از آنها برای معاملات تجاری استفاده کرد. مقایسه توکن‌های مثلی و غیرمثلی حال که با ماهیت این دو نوع توکن آشنا شدیم، بیایید به تفاوت‌های بنیادین میان آنها بپردازیم. توکن‌های مثلی قابل تعویض هستند  همانطور که گفتیم، توکن‌های مثلی قابل تعویض بوده و می‌توانند با هر یک از توکن‌های معادل جایگزین و مبادله شوند. برای مثال ارزهای فیات قابل تعویض هستند. بنابراین هر اسکناس 50 دلاری می‌تواند با سایر اسکناس‌های 50 دلاری مبادله شود. مثلا در حوزه ارزهای دیجیتال، می‌توان یک بیت کوین [2] را با بیت کوین دیگر مبادله کرد که البته هیچ تفاوتی برای هولدرهای آن به همراه ندارد. توکن‌های غیرمثلی غیر قابل تعویض هستند برخلاف توکن‌های مثلی، این نوع ارزها غیر قابل تعویض هستند؛ چرا که نمی‌توان آنها را با ان اف تی های دیگر جایگزین و معامله کرد. توکن‌های مثلی تقسیم پذیر هستند این نوع توکن‌ها را می‌توان به واحدهای کوچکتری تقسیم کرد. بنابراین هر شخصی می‌تواند به تعداد دلخواه این واحدها را دریافت کند. تا زمانی که ارزش این واحدها یکسان باقی بماند، تعداد آنها برای هولدرها اهمیتی ندارد. برای مثال شما می توانید واحدهای بیت کوین را به اعشار خریداری کنید. توکن‌های غیرمثلی تقسیم ناپذیر هستند NFTها به هیچ عنوان قابل تقسیم‌ نیستند. یعنی آنکه شما امکان خرید بخشی از یک توکن غیرمثلی را ندارید. مثلا نمی‌توانید قسمتی از یک اثر هنری را خریداری کنید. توکن‌های مثلی یکسان هستند توکن‌های مثلی هم نوع از لحاظ مشخصات یکسان بوده و هر یک با دیگری برابر است.  توکن‌های غیرمثلی منحصر به فرد هستند هر توکن غیرمثلی مشخصه خاص خود را دارد و با تمام توکن‌های نوع مشابه کاملا متفاوت است. تاریخچه NFT چیست ؟   ان اف تی ها اولین بار در سال 2017 در بازی به نام کریپتوکیتیز (CryptoKitties) شناخته شدند. این بازی به کاربران اجازه می‌دهد تا گربه‌های مجازی را با نسخه نامحدود خریداری کرده و پرورش دهند. توسعه‌دهندگان این بازی، NTFها را به گونه‌ای بزرگ و با ارزش جلوه دادند تا شرکت‌کنندگان با کمک آنها مواردی همچون سپرهای دیجیتال، شمشیرها، جوایز مشابه و سایر کلکسیون‌های بازی را برنده شوند. توکنیزه کردن (Tokenization) دارایی‌های بازی در این پلتفرم، یک فرصت سرنوشت ساز برای کاربران است، زیرا این ویژگی امکان انتقال توکن‌ها بین بازی‌های مختلف یا بازیکنان دیگر را با استفاده از بازارهای اختصاصی بلاک چین NFT فراهم می‌کند. علاوه بر حوزه گیمینگ، معمولا از ان اف تی ها برای فروش طیف گسترده‌ای از کلکسیون‌های مجازی شامل کارت‌های تجارت مجازی NBA، موسیقی، تصاویر دیجیتال، ویدئو کلیپ‌ها و حتی املاک دیجیتال در دنیای دسنترالند (Decentraland) بهره می‌گیرند. طبق اطلاعات منتشر شده در وبسایت NonFungible.com [3] که پروژه‌ها و بازارهای توکن‌های غیرمثلی را دنبال می‌کند، ارزش کل بازار این توکن‌ها 250 میلیون دلار است. با اینکه این مقدار در مقایسه با کل دارایی‌های بازار کریپتو ناچیز و اندک به حساب می‌آید، اما همچنان توجه بسیاری از تولیدکنندگان محتوا را به خود جلب می‌کند. قرارداد این توکن براساس استاندارد ERC-721 بوده و به صورتی قابل تنظیم است که تولید کنندگان محتوا بتوانند درصدی از تمام فروش‌های بعدی را بدست آورند. بازار ان اف تی فرصت رشد بیشتری نیز دارد، زیرا هرگونه اطلاعات دیجیتال می‌تواند به راحتی منجر به استخراج یک NFT شود. این امر نشان دهنده روشی بسیار کارآمد برای مدیریت و ایمن‌سازی دارایی‌های دیجیتال است. نحوه عملکرد NFT چگونه است ؟ همانطور که می‌دانید، بخش بزرگی از ان اف تی ها در شبکه اتریوم [4] نگهداری می‌شوند. خصوصا توکن های غیرمثلی که اطلاعات اضافی را ذخیره کرده و به آنها این امکان را می‌دهند تا عملکرد متفاوتی داشته باشند. اتریوم همانند بیت کوین و دوج کوین [5]، یک ارز دیجیتال است اما بلاکچین آن پذیرای چنینNFTهایی بوده تا با ذخیره اطلاعات اضافی عملکرد متفاوتی داشته باشد. توکن‌های شخصی (Person tokens) که جزوی از شبکه اتریوم بوده و دارای اطلاعات اضافی هستند، در واقع همان ان اف تی هستند. محتوای اضافی یکی از مهمترین ویژگی‌های این ارزهای دیجیتال است؛ چرا که همین امر موجب می‌شود که به شکل موسیقی، هنر، ویدئو و سایر موارد در فرمت‌هایی چون MP3، JPG، عکس، گیف و سایرین به نمایش دربیایند. بنابراین افراد می‌توانند آنها را همانند سایر آیتم‌های هنری ارزشمند خرید و فروش کنند. ارزش آنها درست مانند یک اثر هنری تا حد زیادی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند. البته این امر بدین معنا نیست که تنها یک نسخه از اثر هنری NFT برای خرید موجود است. بدیهی است که براحتی می‌توان پروسه ساخت آن را تکرار کرد، دقیقا همانند آثار چاپی و تقلید شده از نسخه اصلی که قابل خرید و فروش بوده اما به اندازه نسخه اصلی ارزشمند نیستند. البته باید بدانید که نسخه‌‌های کپی ان اف تی هنوز در زمره آثار هنری بلاکچین شناخته می‌شوند. موارد استفاده از NFT چیست ؟ معمولا توکن‌های غیرمثلی می‌توانند توسط اپلیکیشن‌های غیر متمرکز (DApps) جهت ساخت آیتم‌های دیجیتالی منحصر به فرد و مجموعه‌های کریپتویی به کار گرفته ‌شوند. این توکن‌ها ممکن است اقلام کلکسیونی بوده یا یک کالای قابل سرمایه‎‌گذاری و حتی سایر موارد باشند. صنعت گیمینیگ چیزی نیست که شما با آن آشنایی نداشته باشید. از آنجایی که بسیاری از بازی‌های آنلاین از اقتصاد مختص خود برخوردار هستند، استفاده از بلاکچینی که دارایی‌های گیمینگ را توکنیزه می‌کند، ما را یک قدم جلوتر از دیگران قرار می‌دهد. به عبارت ساده، استفاده از توکن های غیرمثلی موجب برطرف شدن یا کاهش مشکل رایج تورم در بسیاری از بازی‌ها می‌شود. در حالی که دنیای مجازی روز به روز در حال پیشرفت و شکوفایی است، یکی دیگر از کاربردهای جذاب ان اف تی ها که قابلیت توکنیزه کردن دارایی‌های جهان واقعی است، رونمایی می‌شود. قابلیت نامبرده به NFT ها اجازه می‌دهد تا بخشی از دارایی‌های واقعی را که می‌توانند به عنوان توکن در بلاکچین ذخیره و معامله شوند، ارائه کنند. با استفاده از این روش، ممکن است نقدینگی مورد نیاز بسیاری از بازارها نظیر هنرهای بصری، املاک و مستغلات، اقلام کلکلسیونی کمیاب و بسیاری دیگر تأمین شود. هویت دیجیتالی نیز بخش دیگری است که می‌تواند از توکن های غیرمثلی بهره ببرد. ذخیره اطلاعات شناسایی و مالکیت افراد بر روی یک بلاکچین می‌تواند موجب افزایش حریم خصوصی و یکپارچه‌سازی داده‌های بسیاری از مردم جهان شود. از سوی دیگر، انتقال آسان و غیر قابل اعتماد این مدارک می‌تواند اصطکاک موجود در اقتصاد جهانی را کاهش دهد. چگونه یک NFT بسازیم ؟ اگر در فکر ساخت یک توکن غیرمثلی هستید، باید بگوییم که فرایند ساده‌ای در پیش رو دارید. چرا که حتما نیازی نیست که دانش زیادی در خصوص صنعت ارزهای دیجیتال داشته باشید. اولین چیزی که باید برای آن تصمیم بگیرید انتخاب یک بلاکچین برای ایجاد توکن است. امروزه، شبکه اتریوم بلاکچین پیشرو در ایجاد انواع توکن های NFT به شمار می‌رود. سایر بلاک چین‌هایی که برای انجام این کار تا حد زیادی شناخته شده هستند شامل بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain)، پولکادات (Polkadot) [6]، ترون (Tron) [7]، ایاس (EOS) و تزوس (Tezos) می‎‌شوند. هر بلاکچین معمولا استاندارد NFT، خدمات کیف پول سازگار و بازار مختص خود را ارائه می‌دهد. برای مثال، اگر شما یک توکن غیرمثلی را روی اسمارت چین بایننس بسازید، می‌توانید توکن خود را تنها در پلتفرم‌هایی بفروشید که از این بلاکچین پشتیبانی می‌کنند. زمانی که توکن بر روی یک بلاک چین ماین شده و به ان اف تی تبدیل می‌شود، در کیف پول ارز دیجیتال [8] نگهداری می‌شود. با اینکه ممکن است افراد دیگری نیز توکن غیرمثلی شما را از اینترنت کپی کنند، اما بلاکچین توکن شما را به عنوان منبع اصلی تصدیق می‌کند؛ یعنی مالکیت شما بر NFT اصلی را به رسمیت می‌شناسد. چگونه NFT بخریم؟ ایجاد یک حساب در بازار NFT بازارهای خرید و فروش NFT زیادی وجود دارند که در این مقاله به معرفی آنها می‌پردازیم. شما با توجه به بازار انتخابی خود، می‌توانید انواع مختلفی از آثار هنری یا اقلام کلکسیونی را خریداری کنید. بسیاری از این وب‌سایت‌های خرید و فروش از بازارهای ثانویه‌ای برخوردار هستند که انواع متنوعی از ان اف تی ها را ارائه می‎‌کنند، اما باید بدانید عملکرد هر پلتفرم با دیگری متفاوت است. شارژ حساب کاربری از آنجایی که بیشتر این نوع توکن‌ها مبتنی بر شبکه اتریوم هستند، بسیاری از بازارهای این کلکسیون‌ها تنها توکن‌های اتر (ETH) را برای پرداخت قبول می‌کنند. اگر پیش از این نیز حسابی برای مبادله ارزهای دیجیتال دارید، می‌توانید اتریوم خریداری کرده و آنها را به حساب بازار NFT خود ارسال کنید. خرید NFT پس از تأمین بودجه لازم، خرید ان اف تی به راحتی انجام می‌شود. اغلب این بازارها به صورت مزایده و حراج برگزار می‌شوند. بنابراین شما باید پیشنهاد خود را برای خرید NFT مورد نظر ارائه دهید. برخی دیگر از بازارها عملکردی مشابه با صرافی دارند و بالاترین قیمت و پایین‌ترین مبلغ درخواست‌ را برای توکن های غیرمثلی که چندین بار چاپ شده‌اند ارائه می‌دهند. بازارهای معروف NFT پلتفرم اوپن سی (OpenSea) به جرأت می‌توان گفت که اوپن سی [9]، یکی از بزرگترین بازارها در حوزه NFT است. این بازار طیف گسترده‌ای از توکن ‌های غیرمثلی ارائه می‌دهد که از جمله آنها می‌توان به آثار هنری، نام‌های دامنه غیر قابل سانسور، دنیاهای مجازی، کارت‌های معاملاتی و ترید، ورزشی و کلکسیونی اشاره کرد. دارایی‌های این بازار بر طبق استانداردهای ERC721 و ERC1155 ارائه می‌شوند. آنها از بازی‌های کارتی و کلکسیونی گرفته تا پروژه‌های هنر دیجیتال و سیستم‌های نامگاری نظیر ENS (سرویس انتخاب اتریوم) بیش از 700 پروژه مختلف را در اختیار دارند. تولید‌کنندگان می‌توانند آثار خود را با استفاده از ابزار ایجاد آیتم در اوپن سی، بر روی بلاک چین مربوطه بسازند. سپس می‌توانند از آن برای ایجاد یک کلکسیون یا NFT رایگان (بدون نیاز به هیچ گونه کدگذاری) استفاده کنند. پلتفرم نیفتی گیت‌وی (Nifty Gateway) نیفتی گیت‌وی [10]، یک پلتفرم انحصاری خرید و فروش ان اف تی است که در دنیای بلاکچین غوغای زیادی به پا کرده است. این سیستم‌عامل با ادغام فناوری ارزهای دیجیتال و آثار هنری کلکسیونی، مجموعه‌ای غنی از دارایی‌های ارزشمند و قابل معامله ایجاد کرده و دنیایی از پتانسیل‌های سرمایه گذاری جدید را به ارمغان می‌آورد. بایننس (Binance) در بیست و چهارم ماه ژوئن صرافی بایننس [11]، بازار خرید و فروش ان اف تی خود را با قابلیت پشتیبانی از تمام انواع آثار هنری دیجیتال و کلکسیونی‌ها راه‌اندازی کرد. این بازار خرید و فروش توکن های غیرمثلی که توسط جامعه و زیرساخت‌های بلاکچین بایننس حمایت می‌شود، بالاترین بستر نقدینگی را برای کاربران خود فراهم می‌کند تا بتوانند NFTهای خود را ایجاد کرده و معامله کنند. آنها در نظر دارند تا ان اف تی های منحصر به فرد را با کارمزدهای پایین، پردازش سریع و محتوای سازندگان و برندها در دسترس همگان قرار دهند. پلتفرم میکرز پلیس (Makersplace) پلتفرم میکرز پلیس [12] که در ایالات متحده قرار دارد، از سال 2018 فعالیت خود را آغاز کرده است. اگر شما به دنبال NFTهای ارزان قیمت از هنرمندان ناشناس هستید، ممکن است در میکرز پلیس با آنها مواجه شوید. اما باید بدانید که بیشتر توکن ‌های غیرمثلی که در این پلتفرم ایجاد شده و به فروش می‌رسند، توسط سازندگان معروف ان اف تی ساخته می‌شوند. فهرست سازندگان و توکن‌های فروخته شده این بازار شامل اسامی همچون یورا میرون (Yura Miron)، سیلویو ویرا (Silvio Veira)، دمیتری چرنیاک (Dmitri Cherniak)، دریمونات (Dreamonaut) و فرنتیک وید (Frenetik Void) می‌شود. پلتفرم فاندیشن (Foundation) فاندیشن [13] در واقع یک پتلفرم اختصاصی است که جهت پیشبرد فرهنگ و دور هم آوردن سازندگان آثار دیجیتال، بومیان کریپتو و کلکسیونرها طراحی شده است. این پلتفرم خود را اقتصاد خلاق جدید می‌نامد که تمرکز اصلی آن معطوف به هنر دیجیتال است. در آگوست 2020 (مردادماه 99)، اولین پست منتشر شده این وبسایت حاکی از فراخوانی آزاد برای سازندگان ارزهای دیجیتال است تا ارز خود را امتحان کرده و ماهیت ارزش آن را در عمل بسنجند. تیم فاندیشن از توسعه‌دهندگان و سازندگان دعوت به عمل می‌آورد تا ارزش کار خلاق را در حیطه آزمایش گذاشته و عملکرد آن را ارزیابی کنند. هرگاه یک ان اف تی در پلتفرم فاندیشن معامله می‌شود، سازنده آن 10 درصد تراکنش ثانویه را دریافت می‌کند. یعنی زمانی که یک کلکسیونر اثر مربوطه را دوباره با قیمتی بالاتر به فرد دیگری بفروشد، سازنده اثر 10 درصد از قیمت فروش را دریافت می‌کند. پلتفرم سوپر ریر (SuperRare) سوپر ریر [14] یک بازار ان اف تی و یک شبکه اجتماعی برای توکنیزه کردن هنر دیجیتال به شمار می‌رود. با استفاده از این بازار، هنرمندان می‌توانند آثار هنری سوپر ریر خود را که به صورت نسخه محدود تولید شده‌ و قابل ردیابی در بلاک چین هستند، ارائه داده تا مالکیت آثار را اثبات کرده و از امکان جعل آنها جلوگیری کنند. با کمک چنین پلتفرمی کاربران این امکان را دارند تا برای آثار هنری مزایده برگزار کرده و سپس آنها را دوباره با قیمتی بالاتر در بازار آزاد به فروش برسانند. ایجاد بازار NFT و به نمایش گذاشتن کلکسیون‌های هنری در گالری‌های مجازی نیز یکی دیگر از امکاناتی است که پلتفرم سوپر ریر برای کاربران خود فراهم می‌کند. پلتفرم مینت بیس (Mintbase) مینت بیس [15] یکی دیگر از بازارهای خرید و فروش است که به افراد اجازه می‌دهد توکن‌های ان اف تی را با کارمزدهای اندک و سرعت بالای تراکنش ایجاد کرده و آنها را ترید و مبادله کنند. امکان سفارشی‌سازی کارمزدهای حق امتیاز و سایر پارامترهای توکن و همچنین راه‌اندازی فروشگاه‌های خرید و فروش NFT از دیگر ویژگی‌هایی است که پلتفرم مینت بیس برای تولیدکنندگان توکن ارائه می‌دهد. در حال حاضر بازار مینت بیس به 148 فروشگاه، 3629 ان اف تی ایجاد شده و 1059 توکن غیرمثلی فهرست شده برای فروش دست یافته است که میزان قابل توجهی به شمار می‌رود. پروژه‌های محبوب NFT درصد علاقه‌مندی افراد به جامعه ان اف تی از گذشته تاکنون افزایش زیادی یافته است. در حالی که بسیاری از پروژه‌های این مجموعه از ابتدای فعالیت خود از استقبال چندانی برخوردار نبوده‌اند اما سال 2021 رونق اندکی را برای این حوزه به ارمغان آورد. بسیاری از افراد تصور می‌کردند که دیفای یا همان امور مالی غیر متمرکز، پذیرش عمده‌ای را برای دنیای کریپتو به همراه خواهد آورد. با این وجود، به نظر می‌رسد که ارزش پیشنهادی NFTها برای افرادی که چندان با فناوری بلاکچین آشنایی ندارند، گزینه مناسب‌تر و قابل دسترسی به شمار می‌رود. بدین ترتیب است که برخی از پروژه‌های ان اف تی وارد عرصه اصلی پذیرش شده‌اند. NFT بیپل (Beeple) احتمالا خبرهایی درباره فروش این NFT معروف شنیده‌اید. یکی از رویدادهای جامعه رمزنگاری که به سرعت با جریان اصلی همراه شد همین مورد است. مایک وینکلمان (Mike Winkelmann) هنرمند آثار دیجیتال که با نام بیپل شناخته می‌شود، با فروش یک ان اف تی به ارزش 69.3 میلیون دلار به ارزش اتر رویداد عظیمی را در دنیای هنر دیجیتال رقم زد. این فروش توسط خانه حراج کریستیز (Christie’s) مدیریت شد. این هنرمند که تاکنون هیچ یک از آثار خود را با قیمتی بیش از 100 دلار به فروش نرسانیده بود، توانست یک شبه به یکی از معروف‌ترین و ارزشمندترین هنرمندان زنده جهان تبدیل شود. فروش بیپل در واقع نقطه عطفی بزرگ در فصل جدید هنر دیجیتال به شمار می‌رود و نشان دهنده این حقیقت است که ان اف تی ها فقط یک ایده نیستند که به‌راحتی از بین بروند. NBA تاپ شات (NBA Top Shot) از تاریخ مارس 2021 (اسفندماه 99)، NBA تاپ شات (بهترین لحظات بسکتبال آمریکا) یکی از موفق‌ترین پروژه‌های NFT محسوب می‌شود. با توجه به داشبورد اطلاعات بلاک، در مقایسه با سایر پروژه‌ها ان‌بی‌ای تاپ شات بیشترین کاربر را به خود اختصاص داده است. این پروژه که توسط تیم Dapper Labs طراحی شده است به کاربران اجازه می‎‌دهد تا پک‌هایی از آثار هنری دیجیتال را خریداری کنند که بهترین لحظات بسکتبال آمریکا را در قالب ان اف تی ارائه می‌کنند. استفاده از نام تجاری NBA مطمئنا عامل مهمی در محبوبیت بیشتر این پروژه است. بدیهی است که فروش کلکسیونی مربوط به یک تیم ورزشی مشهور، راحت‌تر از فروش کلکسیونی از یک حیوان خانگی دیجیتال انجام می‌شود. جنبه دیگر آن نیز ممکن است تجربه کاربران باشد. چرا که این پروژه شبیه هیچ یک از محصولات بلاکچین نبوده و مانع حضور اکثر افراد نخواهد شد. کریپتوپانک (Cryptopunks) کریپتوپانک یکی از نخستین ان اف تی هایی است که تا به حال در شبکه اتریوم ساخته شده است. این توکن‌ها سالها در دسترس افراد قرار داشتند تا زمانی که در سال 2021 توجه علاقه‌مندان زیادی را به خود جلب کردند. پروژه کریپتوپانک توسط تیم Larva Labs ایجاد شد. این پلتفرم دارای 10،000 شخصیت منحصر به فرد کلکسیونی در شبکه اتریوم است. این پروژه به گونه‌ای ساخته شده است که حتی دو شخصیت آن نیز مشابه یکدیگر نیستند. پس از راه‌اندازی کیف پول اتریوم، هر یک از افراد می‌توانند برای یکی از این شخصیت‌ها به صورت رایگان درخواست ارائه دهند. در سال 2018، قیمت متوسط هر یک از این شخصیت‌ها 50 تا 100 دلار بود. در سال 2021 این قیمت‌ها تا حد زیادی افزایش یافته است، به گونه‌ای که در مارس 2021 (اسفندماه 99)، یکی از گرانترین ان اف تی های این پروژه با قیمت 4200 اتر فروخته شد. اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) اکسی اینفینیتی [16] یک بازی بلاکچینی است که بازیکنان می‌توانند حیوانات خانگی مجازی به نام اکسی خریداری کرده و پرورش دهند. شما می‌توانید این پروژه را ترکیبی از دو بازی پوکی‌مون (Pokémon) و کریپتو کیتیز (CryptoKitties) به شمار بیاورید. بازیکنان در واقع مالک و کنترل‌کننده این هیولاهای کوچک هستند و یا می‌توانند آنها را با سایر شرکت‌کنندگان معامله کنند. کاربران می‌توانند در حالت Adventure این شخصیت‌ها را با یکدیگر درگیر کرده و یا در نبرد PvP (بازیکن در مقابل بازیکن) با سایر شرکت‌کنندگان بجنگند. درمورد پیشینه فنی این بازی باید بگوییم که اکسی‌ها از استاندادهای ERC-721 پیروی می‌کنند و اقلام موجود در این بازی نظیر املاک و زمین‌ها در قالب ان اف تی ارائه می‌شوند. اکسی اینفینیتی یکی از محبوب‌ترین بازی‌های NFT در شبکه اتریوم محسوب می‌شود. خبر خوب این است که با فعال شدن زنجیره جانبی رونین (Rhonin)، هزینه بالای گس نیز مشکلی برای بازیکنان ایجاد نخواهد کرد. دیسنترالند (Decentraland) پروژه دیسنترالند [17] یک بازی واقعیت مجازی بر مبنای بلاکچین است. بازیکنان این برنامه می‌توانند لند (LAND) یا همان زمین مجازی خود را که توسط توکن ERC-721 ارائه شده است را توسعه داده و معامله کنند. هر قطعه لند منحصر به فرد بوده و مالکان می‌توانند اقلام و محتوای دلخواه خود را برای پر کردن زمین نامبرده برگزینند. این پروژه می‌تواند از یک منظره ساده تا یک بازی تعاملی متغیر باشد. کاربران می‌توانند هر یک از لندها را با استفاده از توکن بومی این پلتفرم یعنی MANA خریداری کنند. به طور کلی می‌توان گفت که دیسنترالند دارای اقتصاد مختص خود است و بستری را برای کاربران فراهم می‎‌کند تا بتوانند با روش‌های مختلف با یکدیگر تعامل داشته و درآمد کسب کنند. علی رغم سایر بازی‌های واقعیت مجازی مشابه، نظیر سکند لایف (Second Life) این بازی کاملا توسط مجموعه‌ای از بازیکنان کنترل می‌شود. برای آشنایی با بازی‌های بلاکچینی، پیشنهاد می‌شود این مطلب [18] را مطالعه نمایید. مزایا و معایب NFT چیست ؟ همانند سایر آثار هنری، شما با خرید ان اف تی ها در حال سرمایه‌گذاری هستید. در هر صورت بازارهای ثانویه عظیمی در سرتاسر جهان برای هنرهای فیزیکی و دیجیتالی وجود دارد. پیش از هرگونه سرمایه‌گذاری، شما باید جوانب مثبت و منفی سرمایه‌گذاری خود را بسنجید. مزایای NFT برخی از منافعی که اکثر کلکسیونرها در زمان خرید آثار هنری دیجیتال (غیرمثلی) در نظر می‌گیرند معمولا عبارتند از: رشد ارزش هر سرمایه‌گذار باید در زمان خرید چنین توکن‌هایی احتمال افزایش قیمت و ارزش آنها را در نظر بگیرد. برای مثال، کریپتوپانک #3100 اولین بار در ششم ژوئیه سال 2017 (15 تیرماه 96) به قیمت 2،127 دلار فروخته شد. کلکسیونر صاحب اثر با اینکه پیشنهادات زیادی برای خرید این اثر دریافت کرد اما تا تاریخ مارس 2021 (اسفندماه 99) از فروش دوباره آن سر باز زد. البته به نظر می‌رسد که کلکسیونر نامبرده از بازگشت سرمایه 7.5 میلیون دلاری که در زمان فروش اثر کسب کرده، بسیار خوشنود است. مالکیت اثری منحصر به فرد از آنجایی که مجموعه‌ها و کلکسیونی‌های دیجیتالی در زمره ان اف تی ها قرار می‌گیرند، نمی‌توان آنها را جایگزین کرد. بنابراین دانستن این حقیقت که شما مالک یک اثر منحصر به فرد نظیر نقاشی، وسیله، تصویر مجازی، کلیپ صوتی یا سایر دارایی‌های دیجیتالی هستید احساس خوبی را برایتان به ارمغان می‌آورد. هیجان در حال حاضر، هیجان زیادی در میان علاقه‌مندان حوزه فناوری بلاکچین موج می‌زند. برخی از افراد معتقدند که همانند اختراع اینترنت، این فناوری  نیز قرار است دستاورد و تحول قابل توجهی را در رفتار مصرف‌کنندگان به وجود آورد. این حوزه درواقع یک ایده هیجان‌انگیز و جدید است که با خرید ان اف تی، همگی می‌توانیم به صورت فعالانه‌ای در تکامل این فناوری سهیم باشیم. ثبت اطلاعات همانطور که می‌دانید ثبت و حفظ سند اصالت و زنجیره مالکیت آثار هنری ارزشمند کاری دشوار است. در اینجاست که ان اف تی ها به کمک ما می‌آیند. حضور در عرصه بلاک چین، امکان ثبت دقیق مالکیت تمامی NFT ها را فراهم می‌کند. یعنی از لحاظ تئوری، آثار هنری دیجیتال شما هیچگاه در معرض سرقت قرار نگرفته و اصالت آنها زیر سوال نخواهد رفت. برخی افراد بر این باورند که فناوری نامبرده نه تنها به عنوان روشی برای مدیریت مجموعه‌های دیجیتالی شناخته می‌شود، بلکه سرانجام می‌تواند به عنوان روش بهتری جهت مدیریت و کنترل اطلاعات و سوابق حساس مطرح شود. معایب NFT با اینکه در جذابیت ان اف تی ها هیچ تردیدی وجود ندارد، اما نواقصی نیز وجود دارد که ممکن است سرمایه شما را هدر بدهد. این معایب عبارتند از: هنر فیزیکی را نمی‌توان دیجیتالی کرد ادله مالکیت هنر فیزیکی با نوع دیجیتالی معمولا متفاوت است. شما قادر نیستید که هنر فیزیکی را به دیجیتالی تبدیل کنید. مشاهده یک نقاشی منحصر به فرد به صورت حضوری جذابیتی را به همراه دارد که این توکن‌ها نمی‌توانند به‌آسانی چنین تجربه‌ای را در اختیارمان قرار دهند. میزان ارزشمندی اثر چندان مشخص نیست از نظر کارشناسان این حوزه نیز، ان اف تی ها در زمره دارایی‌های گیج‌کننده و نامشهود قرار می‌گیرند. زمانی که شما یکی از آثار غیرمثلی را خریداری کنید، بدین معنا نیست که حق کپی رایت این اثر را در اختیار دارید. مردم هنوز هم قادر خواهند بود که کپی‌های این اثر هنری را در اینترنت یافته و هیچ چیز مانع از تکثیر این فایل‌ها در رسانه‌های اجتماعی نمی‌شود. این امر بدین معنا است که دیگران ممکن است اثر هنری که شما میلیون‌ها دلار برای خرید آن صرف کرده‌اید را به نمایش گذاشته یا به اشتراک بگذارند. در واقع، زمانی که چنین دارایی را خریداری می‌کنید، تنها چیزی که واقعا در اختیارتان قرار خواهد گرفت یک رکورد است که مالکیت شما را بر توکن دارایی اصلی تأیید می‌کند. سوال مهم این است که "ارزش دارایی تحت مالکیت شما که در واقع کنترلی هم بر روی آن ندارید چقدر است؟" باتوجه به نحوه پاسخگویی کلکسیونرها به این سوال در آینده، کسانی که بر روی  ان اف تی ها سرمایه گذاری می‌کنند، رکورد دیجیتالی چیزی را در اختیار دارند که ارزش چندانی هم ندارد. هزینه‌های زیست محیطی در بر دارد محیط زیست اخیرا یکی از مباحث جدی جهان امروز است. هرگونه رکوردی که وارد عرصه بلاکچین اتریوم شود، باید تحت محاسبه قابل توجهی قرار گیرد که مستلزم صرف انرژی زیادی خواهد بود. از این رو، تجارت گسترده بازار ان اف تی ها و سایر دارایی‌های بلاکچین محور یک فرایند محیط زیست دوستانه به‌شمار نمی‌رود. یکی از مطالعات اخیر دانشگاه کمبریج حاکی از آن است که تقریبا تمام چیزهایی که به نحوی با حوزه بلاکچین در ارتباط هستند، به خاطر مقدار انرژی مصرفی‌شان از دیدگاه محیط زیست ناپایدار محسوب می‌شوند. جمع‌بندی آثار دیجیتال از جمله ان اف تی ها، فناوری بلاکچین را در مسیر جدیدی قرار می‌دهند که خارج از هرگونه اپلیکیشن مالی معمولی است. توکن های غیرمثلی می‌توانند با ارائه دارایی‌های فیزیکی در دنیای دیجیتال، بخش عظیمی از اکوسیستم بلاکچین و اقتصادی گسترده‌تر را تشکیل دهند. همانطور که می‌دانید، این فناوری موارد استفاده وسیعی دارد و به احتمال زیاد توسعه‌دهندگان نوآوری‌های جدید و هیجان‌انگیز بیشتری را برای آن ارائه خواهند داد. از اینکه تا پایان این مقاله با ما همراه بودید، از شما عزیزان متشکریم. منبع: blockchain-council [19] , benzinga [20] , academy.binance [21] [1] https://blog.valmart.net/%d9%85%d8%a7%d8%b1%da%a9%d8%aa-%da%a9%d9%be-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [2] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a8%db%8c%d8%aa-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://nonfungible.com/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%88%d9%85-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%af%d9%88%d8%ac-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [6] https://blog.valmart.net/%d9%be%d9%88%d9%84%da%a9%d8%a7%d8%af%d8%a7%d8%aa-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [7] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%aa%d8%b1%d9%88%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [8] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%da%a9%db%8c%d9%81-%d9%be%d9%88%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84/ [9] https://opensea.io/ [10] https://niftygateway.com/ [11] https://www.binance.com/en/nft/home [12] https://makersplace.com/ [13] https://foundation.app/ [14] https://superrare.com/ [15] https://www.mintbase.io/ [16] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%da%a9%d8%a7%d9%85%d9%84-%d8%a7%da%a9%d8%b3%db%8c-%d8%a7%db%8c%d9%86%d9%81%db%8c%d9%86%db%8c%d8%aa%db%8c/ [17] https://blog.valmart.net/%d9%85%d8%b9%d8%b1%d9%81%db%8c-%d8%af%db%8c%d8%b3%d9%86%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%af-%d9%88-%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%a7/ [18] https://blog.valmart.net/%da%a9%d8%b3%d8%a8-%d8%af%d8%b1%d8%a7%d9%85%d8%af-%d8%a7%d8%b2-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%db%8c%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%da%a9%d8%b1%db%8c%d9%be%d8%aa%d9%88%db%8c%db%8c/ [19] https://www.blockchain-council.org/blockchain/a-quick-guide-to-fungible-vs-non-fungible-tokens/ [20] https://www.benzinga.com/money/how-to-buy-nfts/ [21] https://academy.binance.com/en/articles/5-nft-projects-you-should-know

احتمالا شما با نحوه کار صرافی‌های رمزارزی متمرکز (CEX) آشنا هستید. ابتدا با ایمیل خود ثبت نام کرده و رمز عبوری که از درجه سختی مناسبی برخوردار باشد انتخاب می‌کنید. سپس کارهای مربوط به تأیید حساب خود را انجام داده و شروع به معامله و ترید رمزارزها می‌کنید. ثبت‌نام در صرافی غیرمتمرکز (DEX) نیز به همین سادگی و بدون پیچیدگی است.  صرافی‌های غیرمتمرکز مانند صرافی‌های متمرکز هستند با این تفاوت که دیگر احتیاجی به ثبت نام نیست. در اکثر موارد، هیچ واریز یا برداشتی به صورت رمزارز انجام نمی‌شود و معاملات مستقیماً بین کیف پول [1] دو کاربر انجام می‌شود. همچنین در صورت نیاز با دستورالعمل‌های بسیار محدودی از طرف نهاد ثالث همراه خواهد بود. کار کردن با صرافی‌های غیرمتمرکز به این دلیل که ممکن است همیشه دارایی مدنظر شما را نداشته باشند، می‌تواند کمی پیچیده‌تر باشد، اما با پیشرفت تکنولوژی، مواردی از این دست می‌توانند به بخش جدایی‌ناپذیر در حوزه رمزارزها تبدیل شوند. در ادامه این مقاله، ما به صرافی‌های مهم غیرمتمرکز و بسترهای معاملاتی که در آنها هیچ شخص و سازمانی در آنها دخالت ندارند، اشاره خواهیم کرد. صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟ صرافی غیرمتمرکز یا همان دکس، شخص ثالث را حذف کرده و کاربران می‌توانند تراکنش‌های رمزارزی خود را مستقیماً برای هر فردی که خواستند، ارسال کنند. این خدمات نظیر به نظیر (P2P) که به صورت آنلاین ارائه می‌شوند، مشکل بزرگی که صرافی‌های متمرکز با آن روبرو هستند را برطرف می‌کند. با فعال کردن بازار نظیر به نظیر که دقیقاً داخل بلاک‌چین ایجاد می‌شود، تریدرها به طور مستقل می‌توانند امور مربوط به دارایی خود از جمله محل پس‌انداز و عملیات پولی خود را مدیریت کنند. بزرگترین مزیت چنین کاری این است که دیگر نیازی به مدیریت کردن یک صرافی نخواهد بود، درست برخلاف صرافی‌های متمرکز که شخص سومی به آن نظارت و به دارایی کاربران دسترسی دارد. بنابراین، چنین طرحی واسطه‌های غیرضروری را حذف می‌کند. در عوض، این تکنولوژی دفتر کل توزیع شده (ِDLT)، که ما آن را به عنوان تکنولوژی بلاک‌چین میشناسیم، امنیت و یکپارچگی دکس را مدیریت می‌کند. دفتر کل توزیع شده شبکه را قادر می‌سازد تا همزمان و بدون دخل و تصرف به تراکنش‌ها دسترسی داشته و آنها را تأیید و ثبت نماید. به عبارت دیگر، DLT عمل شفاف‌سازی را برای خدماتی که کاربران از آن استفاده می‌کنند، انجام می‌دهد و پایگاه داده آن، اطلاعات کاربران را به شکلی ایمن و دقیق ذخیره کرده و پروتکل شبکه نیز به عنوان یک لایه محافظتی مضاعف عمل می‌کند. اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز مانند صرافی یونی سواپ (UniSwap)  بر روی بلاک‌چین اتریوم و یا مانند صرافی بیتشرز (Bitshares) بر روی بلاک‌چین گرافین (Graphene) کار می‌کنند. اما برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز از بلاک‌چین رمزارزهای دیگر استفاده می‌کنند. تفاوت بین صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز بین صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز تفاوت‌های اساسی وجود دارد. قبل از اینکه نحوه کار صرافی غیر متمرکز را یاد بگیریم، ابتدا باید بدانیم که روش مقایسه صرافی غیرمتمرکز با شکل متمرکز آن چگونه است؟ فعال‌سازی تفاوت اصلی صرافی غیرمتمرکز با متمرکز در این است که شما ابتدا باید در یک صرافی متمرکز ثبت نام کرده و حساب خود را تأیید کنید. در نظر داشته باشید که بدون پیوستن به صرافی متمرکز، قادر به معامله رمزارزها نخواهید بود، اما در صرافی‌های غیرمتمرکز برای انجام معاملات لزوماً نیازی به ثبت‌نام ندارید. صرافی‌های غیرمتمرکز امکان معامله مستقیم بین دو کیف پول غیر حضانتی (non-custodial) را بدون هیچ گونه دستورالعمل از نهاد ثالثی فراهم می‌کند. یعنی برخلاف صرافی‌های متمرکز، صرافی‌های غیرمتمرکز این امکان را فراهم می‌سازد که معامله بین دو کاربر بدون واسطه انجام شود. کنترل در صرافی‌های متمرکز، اکثریت کنترل روی اکانت شما دست شخص ثالثی است که صرافی را مدیریت می‌کند اما در صرافی‌های غیرمتمرکز کنترل کامل در دستان شماست. این یکی از دلایل مهمی است که باعث شده تا صرافی‌های غیرمتمرکز محبوبیت پیدا کنند. اما قابل ذکر است که همین خاصیت، پیچیدگی‌های کنونی در این پلتفرم‌ها را پدید آورده است. نحوه کار صرافی‌های غیرمتمرکز در ابتدا باید بدانیم که قراردادهای هوشمند، پروتکلی برای فعال‌سازی و انجام خودکار معاملات بین دو کیف پول می‌باشد، بدون اینکه به دارایی افراد دسترسی داشته باشند. صرافی‌های غیرمتمرکز از قدرت این قراردادهای هوشمند بهره می‌برند. برای انجام یک معامله، صرافی‌های غیرمتمرکز از سه مکانیزم زیر استفاده می‌کنند: اوردربوک (دفتر ثبت معاملات) برون زنجیره‌ایاوردربوک درون زنجیره‌ایبازارساز خودکار اوردربوک درون زنجیره‌ای (On-Chain Order Book) در صرافی غیرمتمرکزی که از اوردربوک درون زنجیره‌ای استفاده می‌شود، نودهای شبکه هستند که مسئولیت ثبت تمامی معاملات را به عهده دارند و برای تایید هر تراکنش به ماینرها نیاز می‌باشد. بیت شیرز (Bitshares) و استلارتیم (StellarTeam) از شناخته شده‌ترین صرافی‌هایی هستند که از اوردربوک درون زنجیره‌ای استفاده می‌کنند. اوردربوک برون زنجیره‌ای (Off-Chain Order Book) سابقه معاملات در اوردربوک برون زنجیره‌ای برخلاف اوردربوک درون زنجیره‌ای، خارج از شبکه و در یک نهاد مرکزی ذخیره می‌شود. برای مدیریت اوردربوک‌های برون زنجیره‌ای از رله‌ها استفاده می‌کنند. از این رو صرافی‌های غیرمتمرکزی که از مکانیزم اوردربوک برون زنجیره‌ای استفاده می‌کنند، شبه غیرمتمرکز هستند. بازارسازهای خودکار (AMM) درسال 2020 با رونق DeFi (امور مالی غیرمتمرکز) محبوبیت بازارسازهای خودکار بسیار افزایش یافت و پلتفرم‌های محبوبی از جمله Uniswap ،Sushiswap و Quickswap شروع به استفاده از این مکانیزم کردند. بازارسازهای خودکار احتیاجی به اوردربوک ندارند و برای تامین شناوری بازار، از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند. برای آشنایی کامل با بازارسازهای خودکار و نحوه کار آنها، این مقاله [2] را مطالعه کنید. مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز مزایا بدون نیاز به احراز هویت رعایت اصول سیستم احراز هویت مشتری (KYC) و حمایت از قوانین ضد پولشویی (AML) در بسیاری از صرافی‌ها امر ضروری به‌شمار می‌رود. از این رو، به لحاظ قانونی کاربران بایستی احراز هویت کرده و اسناد شناسایی خود را به صرافی ارائه دهند. این موضوع برای برخی از افراد نگرانی‌هایی را در خصوص حریم خصوصی و قابلیت دسترسی در بر دارد. برای مثال، اگر کاربر به هر دلیلی مدراک معتبری نداشته باشد چه باید بکند؟ اگر اطلاعات کاربران به هر نحوی فاش شود چه باید کرد؟  از آنجایی که صرافی‌های غیرمتمرکز بدون مجوز هستند، هیچ نیازی به بررسی یا ارائه مدارک هویتی نیست. بنابراین تنها چیزی که لازم است یک کیف پول ارز دیجیتال خواهد بود. با این وجود، زمانی که دکس‌ها توسط یک مرجع مرکزی اداره شوند، برخی الزامات قانونی باید انجام شود. در برخی موارد اگر دفاتر سفارش به صورت متمرکز باشند، صرافی موظف به رعایت قوانین است. عدم ریسک طرف معامله یکی از ویژگی‌های جذاب استفاده از صرافی غیرمتمرکز این است که دارایی مشتریان در اختیار صرافی قرار نمی‌گیرد. بنابراین، در صورت وقوع هر گونه هک یا کلاهبرداری نظیر بزرگترین سرقت تاریخ بیت کوین [3] (هک صرافی Mt.GoX)، دارایی کاربران در معرض خطر قرار نگرفته و اطلاعات شخصی افراد فاش نخواهد شد. توکن‌های لیست نشده توکن‌هایی که هنوز در صرافی‌های متمرکز لیست نشده‌اند، در صورت عرضه و تقاضای افراد به راحتی در دکس‌ها قابل معامله هستند. صرافی‌های غیرمتمرکزی همچون یونی سواپ نیز امکان ایجاد یک جفت توکن (جفت ارزی) را برای افراد فراهم می‌کنند. کاربر می‌تواند یک توکن جدید ساخته و سریعا شروع به معامله آن با یک جفت ارزی سازگار کند.  بدین ترتیب، چنین صرافی‌هایی به افراد اجازه می‌دهند تا توکن‌های خود را در امور مالی غیرمتمرکز استفاده کرده و از خدماتی بهره ببرند که به آنها اجازه هولد، وام دادن (lend)، قرض گرفتن (borrow) و ترید ارزها را می‌دهد، بدون آنکه نیازی به مراجعه به بانک یا هر یک از موسسات مالی داشته باشند. خود مختاری خود مختاری یا کنترل دارایی‌های شخصی یکی از ویژگی‌های مهم صرافی‌های غیرمتمرکز است. این امر بدین معنا است که کاربران اختیار کامل تمام دارایی‌های دیجیتال خود را برعهده دارند و می‌توانند به هر صورتی که مایل هستند از آنها استفاده کنند. مشکلاتی همچون مسدود شدن دارایی‌ها یا اجازه برداشت‌ ندادن معمولا به ندرت در چنین صرافی‌هایی اتفاق می‌افتد. البته باید بدانید که تمام صرافی‌ها دارای قوانین یکسان نبوده و در عمل از شبه غیرمتمرکز تا کاملا غیرمتمرکز دسته بندی می‌شوند. معایب صرافی غیرمتمرکز کند بودن سرعت تراکنش‌ها پردازش سفارشات در صرافی‌های غیرمتمرکز ممکن است کند باشد. این کند بودن به این دلیل است که بعد از ترید کردن، تراکنش ابتدا باید در داخل شبکه رفته و بعد از وارد شدن در بلاک‌چین توسط ماینرها تایید شوند. در نتیجه معاملات در دکس‌ها بیشتر از افت قیمت رنج می‌برند. اجرای پیشرو (Front-running) دغدغه و نگرانی پلتفرم‌هایی است که از دفتر سفارش استفاده می‌کنند. به این صورت که تریدرها معاملات با هزینه گس بالا را در دستور کار خود قرار می‌دهند تا سریعتر از معاملات معلق انجام شوند. پایین بودن حجم معاملات و مقدار نقدینگی مقدار حجم معاملات در صرافی‌های متمرکز بسیار بیشتر از صرافی‌های غیرمتمرکز است و همچنین نقدینگی بیشتری در دسترس دارند. نقدینگی این قابلیت را به صرافی‌ها می‌دهد که به راحتی و با قیمت مناسب دارایی‌ها را خرید و فروش کنید. در بازاری با نقدینگی بالا، اختلاف قیمت خرید و فروش کم است که این نشان دهنده رقابت زیاد بین خریداران و فروشندگان می‌باشد. در حالی که در بازارهایی که مقدار نقدینگی در آن پایین است، ترید کردن با قیمت مناسب سخت است. عدم ارتباط با کارت‌های بانکی کار کردن در صرافی‌های غیرمتمرکز فقط با رمزارز انجام می‌شود و انجام معامله با ارز فیات (مثلا دلار آمریکا) امکان پذیر نمی‌باشد. دلیل این امر این است که برای تبدیل رمزارزها به فیات باید با بانک ارتباط برقرار شود. در این صورت باید برای کار کردن با صرافی غیر متمرکز از قبل رمزارز مورد نظر خود را تهیه کرده باشید. بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز در سال 2022 یونی‌سواپ (Uniswap) صرافی غیرمتمرکز Uniswap جزو محبوب‌ترین پلتفرم‌های موجود در دیفای است. این پلتفرم که توسط هایدن آدامز مهندس سابق شرکت زیمنس (Siemens) بوجود آمده است، بر بستر اتریوم راه‌اندازی شده است. یونی‌سواپ به کاربران این امکان را می‌دهد که بیش از 5000 توکن ERC-20 مانند AAVE ,WBTC ,ETH ,DAI و USDT را ترید کنند. پروتکل بازارساز خودکار (AMM) مزایا نگهداری و حفاظت از دارایی کاربرانبدون نیاز به پروسه احراز هویت مشتریلیست شدن جدید‌ترین کوین‌هافی پایین برای کاربران معایب امکان وجود کوین‌های جعلیعدم موفقیت تراکنش‌ها کارمزد صرافی یونی‌سواپ برای هر تراکنش 0.3 درصد کارمزد دریافت می‌کند. نقدینگی مقدار ارزش کل قفل شده در این صرافی غیرمتمرکز 1.66 میلیارد دلار است. برای آشنایی کامل با صرافی یونی‌سواپ، پیشنهاد می‌شود این مطلب [4] را بخوانید. کوییک‌سواپ (QuickSwap) کوییک‌سواپ یک صرافی غیرمتمرکز نسل بعدی لایه دوم است. همچنین این صرافی یک فورک بازارساز خودکار از صرافی یونی‌سواپ است، که تنها تفاوت آن این است که یونی‌سواپ بر روی بلاک چین اتریوم اجرا می‌شود، در حالی که کوئیک‌سواپ بر روی پلتفرم لایه دوم پالیگان (Polygon) [5] راه‌اندازی شده است. پروتکل بازارساز خودکار (AMM) مزایا سرعت بالای تراکنش‌ها و کارمزد بسیار پایینرابط کاربری بسیار ساده و کاربر پسندامکان کسب درآمد برای تامین کنندگان نقدینگی و دریافت توکن QUICK  کارمزد برای هر تراکنش 0.3 درصد کارمزد دریافت می‌شود. نقدینگی مقدار ارزش کل قفل شده 768 میلیون دلار است. برای کسب اطلاعات بیشتر صرافی کوییک‌سواپ، این مقاله [6] را مطالعه کنید. بالانسر (Balancer) صرافی غیرمتمرکز بالانسر بر پایه مفهومی از صرافی یونی‌سواپ شکل گرفته است، اما در نقدینگی نسبت به یونی‌سواپ منعطف‌تر است. بالانسر امکان ایجاد استخرهایی با نسبت مختلف را می‌دهد. اگر چه یک استخر در بالانسر می‌تواند یک جفت ارز باشد، اما امکان تامین نقدینگی با هشت دارایی مختلف را نیز فراهم می‌کند. پروتکل بازارساز خودکار (AMM) مزایا امنیت بالا (تمام تراکنش‌ها رمزگذاری می‌شود)بدون پیچیدگی است و کار کردن با آن ساده است. معایب دارای حاکمیت درون زنجیره‌ای است، اما در نسخه‌های ابتدایی کنار گذاشته شد. کارمزد در هنگام ترید کردن در بالانسر، کارمزد بستگی به استخر دارد. این مقدار از 0.0001 درصد تا 10 درصد است. نقدینگی ارزش کل قفل شده 3.37 میلیارد دلار است. پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) صرافی پنکیک‌سواپ یک کلون از صرافی غیرمتمرکز یونی‌سواپ است. این صرافی در زنجیره هوشمند بایننس (BSC) کار می‌کند. پنکیک‌سواپ قابلیت ترید صدها توکن BEP-20، از جمله کوین‌های بایننس‌کوین (BNB) [7]، اتر، پنکیک بانی (BUNNY)، سیف مون (SAFEMOON) و دوج‌کوین (DOGE) [8] را به کاربران می‌دهد. پروتکل بازارساز خودکار (AMM) مزایا هزینه (کارمزد) تراکنش‌های پایینتعداد تراکنش زیاد روزانهتوسعه‌دهندگان و کامیونیتی فعالبازگشت نرخ درصد سالانه و نرخ عملکرد سالانه بالا معایب وجود ضررهای دائمی در استخرهای نقدینگیامکان شلوغی شبکهاحتمال وجود کلاهبرداری کارمزد در ازای هر تراکنش میزان 0.2 درصد کارمزد دریافت می‌کند. نقدینگی ارزش کل قفل شده 6.8 میلیارد دلار است. برای آشنایی بیشتر با صرافی پنکیک‌سواپ، این مقاله [9] را مطالعه نمایید. کرو فایننس (Curve Finance) صرافی غیرمتمرکز کرو فایننس بر بستر اتریوم اجرا می‌شود. این پلتفرم مخصوص سواپ استیبل کوین‌ها طراحی شده است. برای کار کردن با این صرافی به کیف پول اتریوم [10] و مقداری بودجه نیاز دارید تا بتوانید استیبل کوین‌های مختلف را با یکدیگر سواپ کنید. پروتکل بازارساز خودکار (AMM) مزایا وجود استخرهای متعددتراکنش‌های مستقیمامنیت بالای شبکهریزش حداقلی معایب پایدار نبودن استخرهاهزینه ترید بالا کارمزد کارمزد Curve در همه استخرها 0.04 درصد است. نقدینگی ارزش کل قفل شده 13.83 میلیارد دلار است. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی کامل با صرافی کرو فایننس، این مطلب [11] را بخوانید. سوشی‌سواپ (SushiSwap) صرافی غیرمتمرکز سوشی‌سواپ بر بستر اتریوم ایجاد شده است که توسط کامینیوتی مدیریت می‌شود. این صرافی به جای اوردربوک از بازارساز خودکار بهره می‌برد. همچنین برای مدیریت کردن نقدینگی توکن‌ها از قرارداد هوشمند استفاده می‌کند. پروتکل بازارساز خودکار (AMM) مزایا امنیت بسیار بالااستفاده ساده و راحت از پلتفرمامکان ترید توکن‌های زیاددریافت پاداش در صورت سرمایه‌گذاری معایب به دلیل جدید بودن دارای تجربه کمی است کارمزد به ازای هر تراکنش مقدار 0.3 درصد کارمزد دریافت می‌کند به اضافه هزینه گس اتریوم. نقدینگی کل نقدینگی 2.65 میلیارد دلار است. برای آشنایی بیشتر با صرافی سوشی‌سواپ، پیشنهاد می‌شود این مقاله [12] را مطالعه نمایید. وان اینچ (1inch) صرافی غیرمتمرکز 1inch به منظور خرید و فروش رمزارزها از چندین صرافی غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای پیدا کردن بهترین قیمت در بازار به وسیله رباتهای آربیتراژ  اوردرها به صرافی‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند. پروتکل تجمیع‌کننده (Aggregator) مزایا تاکنون بدون نقض امنیتی بودهدارای رابط کاربری عالیبدون هیچ گونه هزینه ترید، سپرده و برداشت معایب ارزهای فیات را پشتیبانی نمی‌کندیک ویژگی به نام باز کردن قفل بی‌نهایت می‌تواند باعث حمله به این پلتفرم شود کارمزد هیچ گونه هزینه برداشت، سپرده‌گذاری و تبادلی وجود ندارد و تنها هزینه‌ای که برای کاربران در پی دارد هزینه گس است. همچنین توکن گس CHI برای پرداخت کارمزد در نظر گرفته شده است. نقدینگی مقدار ارزش کل قفل شده 86.48 میلیارد دلار است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره صرافی وان اینچ، این مطلب [13] را مطالعه کنید. بایننس دکس (Binance DEX) یک صرافی غیرمتمرکز است که بر روی بلاک چین بایننس یعنی Binance Chain اجرا شده است، که هدف آن ارائه یک بستر مناسب برای انتشار و تبادل رمزارزها به صورت غیرمتمرکز است. پروتکل دفتر سفارشات (Order Book) برون زنجیره‌ای مزایا امنیت بالاکارمزد پایینسازگار با کیف پول‌های Ledger و Trezor معایب کار کردن با آن برای افراد تازه کار پیچیده است کارمزد با ارزی به غیر از BNB مقدار کارمزد 0.1 درصد و با ارز BNB کارمزد 0.04 درصد نقدینگی - لوپرینگ (Loopring) یکی دیگر از صرافی‌های غیرمتمرکز که بر بستر اتریوم فعال است و دارای سیستم اجرای خودکار می‌باشد، صرافی لوپرینگ است. در این صرافی کار اشتراک گذاری و تطبیق سفارشات را آسان می‌کند. پروتکل لوپرینگ لایه دوم از هر دو نوع اوردربوک و بازارساز خودکار پشتیبانی می‌کند. مزایا مقدار نقدینگی قابل توجهوجود قراردادهای هوشمند رایگان به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز اجازه ساخت و ارتباط با پروتکل را می‌دهد.امکان انجام ترید ناشناس به وسیله کیف پول‌های کاربران معایب پشتیبانی نکردن از دارایی و سود کاربران کارمزد مقدار کارمزد برای سواپ 0.25 درصد است. همچنین مقدار 0.15 درصد به تامین کنندگان نقدینگی اختصاص داده می‌شود و 0.1 درصد هم متعلق به پروتکل است. نقدینگی مقدار ارزش کل قفل شده در پلتفرم 119 میلیون دلار است. ویوز (Waves) صرافی غیرمتمرکز Waves امکان انتقال و ترید و استیک رمزارزها را به کاربران می‌دهد. این صرافی پیوندی میان صرافی‌های متمرکز با امنیت سیستم‌های غیرمتمرکز برقرار می‌کند. این صرافی در سال 2017 به وجود آمد. پروتکل دفتر سفارشات (Order Book) مزایا کارمزد پاییندارایی‌های دیجیتال متنوع برای تریدرابط کاربری مناسب معایب میزان نقدینگی پاییندر مراحل اولیه توسعه است کارمزد مقدار 0.003 از توکن WAVES نقدینگی مقدار ارزش کل قفل شده 2.28 میلیارد دلار است. صرافی dYdX این صرافی غیرمتمرکز از معاملات دائمی، اسپات، مارجین و وام‌دهی پشتیبانی می‌کند. dYdX با استفاده از قراردادهای هوشمند بر بستر شبکه اتریوم فعالیت می‌کند و امکان ترید کردن بدون واسطه را به کاربران می‌دهد. پروتکل دفتر سفارشات (Order Book) مزایا مدیریت دارایی در کنترل شخص کاربر می‌باشد.نقدینگی خوبی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.دسترسی آسان به پلتفرمبدون نیاز به ثبت نام معایب تعداد ارزها برای انجام یک معامله محدود است.بسیاری از جفت ارزهای معاملاتی در پلتفرم موجود نیستند. کارمزد در این صرافی کارمزدی بابت برداشت وسپرده گذاری وجود ندارد. کاربران فقط می‌بایست کارمزد گس شبکه را پرداخت کنند که به ماینرهای اتریوم تعلق می‌گیرد. نقدینگی ارزش کل قفل شده 86.48 میلیارد دلار است. اوپن اوشن (OpenOcean) این پلتفرم به عنوان یک صرافی چند زنجیره‌ای تجمیعی مالی متمرکز و غیرمتمرکز شناخته می‌شود. همین ویژگی موجب قیمت‌های رقابتی برای تریدرها شده است. صرافی اوپن اوشن پروتکل صرافی‌های غیرمتمرکز را در Ethereum, Binance Smart Chain, TRON و Ontology تجمیع کرده است. پروتکل تجمیع‌کننده (Aggregator) مزایا کارمزد پایینامنیت بالا معایب عدم پشتیبانی از ارز فیات کارمزد هیچگونه کارمزدی از کاربران دریافت نمی‌کند و با استفاده از توکن‌های OOE ضررهای ناشی از لغزش را جبران می‌کند. نقدینگی - صرافی سروم (Serum DEX) صرافی غیرمتمرکز سروم در سال 2020 بر روی بلاک چین سولانا راه‌اندازی شد که از ویژگی‌های کاملی در بین صرافی‌ها برخوردار است. این صرافی به دلیل کارمزد پایین و سرعت بالا محبوبیت زیادی در بین کاربران پیدا کرده است. پروتکل دفتر سفارشات (Order Book) مزایا به افراد خارج از سیستم برای تایید تراکنش‌ها نیازی نیستسرعت بالای تراکنش‌ها معایب به صورت مستقیم پرداخت ارز فیات را ساپورت نمی‌کند کارمزد 0.00001 دلار در هر تراکنش نقدینگی ارزش کل قفل شده 86.48 میلیارد دلار است. سخن پایانی در حال حاضر اکوسیستم رمزارزی در حال حرکت به سوی یک تجربه تجاری ساده و در عین حال غیرمتمرکز است. تعداد زیادی صرافی غیرمتمرکز در طول این مدت ایجاد شده‌اند که به ساده کردن تجربه کاربری و محیط تجاری بهتر تاکید داشته‌اند و دیگر نیازی به اعتماد به شخص ثالث نیست. با پیدایش دیفای، شاهد گسترش روز افزون صرافی‌های غیرمتمرکز هستیم و در ادامه شاهد پیشرفت بیشتری در این صنعت خواهیم بود. منبع: academy.binance [14] , coinmarketcap [15] , blog.liquid [16] [1] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%da%a9%db%8c%d9%81-%d9%be%d9%88%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84/ [2] https://blog.valmart.net/%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%b3%d8%a7%d8%b2-%d8%ae%d9%88%d8%af%da%a9%d8%a7%d8%b1-%db%8c%d8%a7-amm-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [3] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a8%db%8c%d8%aa-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [4] https://blog.valmart.net/%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%db%8c%d9%88%d9%86%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [5] https://blog.valmart.net/%d8%b4%d8%a8%da%a9%d9%87-%d9%be%d8%a7%d9%84%db%8c-%da%af%d8%a7%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [6] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%da%a9%d9%88%db%8c%db%8c%da%a9-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be/ [7] https://blog.valmart.net/%d8%a8%d8%a7%db%8c%d9%86%d9%86%d8%b3-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [8] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%af%d9%88%d8%ac-%da%a9%d9%88%db%8c%d9%86-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [9] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d9%be%d9%86%da%a9%db%8c%da%a9-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be/ [10] https://blog.valmart.net/%d8%a7%d8%b1%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%ac%db%8c%d8%aa%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%88%d9%85-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [11] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%da%a9%d8%b1%d9%88-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%86%d9%86%d8%b3/ [12] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%b4%db%8c-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%be/ [13] https://blog.valmart.net/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%b5%d8%b1%d8%a7%d9%81%db%8c-%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a7%db%8c%d9%86%da%86/ [14] https://academy.binance.com/en/articles/what-is-a-decentralized-exchange-dex [15] https://coinmarketcap.com/alexandria/article/what-are-decentralized-exchanges-dex [16] https://blog.liquid.com/what-is-dex

اقتصاد چیست ؟ اقتصاد باعث می‌شود دنیا به گردش درآید. اقتصاد زندگی روزانه ما را به طور جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین بدون تردید ارزش فهمیدن بالایی دارد حتی در سطح بالا. تعاریف "اقتصاد" متفاوت است، اما به طور کلی، اقتصاد را می‌توان منطقه‌ای توصیف کرد که کالاها در آن تولید، مصرف و تبادل می‌شوند. معمولا شما می‌بینید که در مورد اقتصاد در سطح جامعه صحبت می‌شود و با نشریات و خبرنگاران خبری خود در مورد فعالیت‌های اقتصاد آمریکا، اقتصاد چین و غیره به اقتصاد آنها اشاره می‌کنند. چه کسی اقتصاد را شکل می‌دهد؟ قبل از شروع و آشنایی با مفهوم اقتصاد چیست، بیایید در مقیاس کوچک بررسی کنیم، ما هر روز با خرید (یعنی مواد غذایی) و فروش (یعنی کار در ازای پرداخت) به اقتصاد کمک می‌کنیم و در گردش آن نقش داریم. سایر افراد، گروه‌ها، دولت‌ها، تجارت‌ها و مشاغل در سراسر جهان همین کار را در سه بخش بازار انجام می‌دهند. بخش اولیه و اصلی بهره‌برداری و استخراج منابع طبیعی است که بسیار نگران کننده است. در اینجا مواردی مانند قطع درختان، استخراج طلا و زراعت وجود دارد که این فقط بخشی از بهره‌برداری بی‌رویه از منابع است. این منابع در بخش ثانویه مورد استفاده قرار می‌گیرند که وظیفه ساخت و تولید را بر عهده دارند. سرانجام، بخش سوم خدمات است که از تبلیغات تا توزیع را پوشش می‌دهد. اندازه‌گیری فعالیت در اقتصاد چیست ؟ برای تعیین سلامت اقتصاد، می‌خواهیم بتوانیم آن را به نوعی اندازه‌گیری کنیم. تاکنون، محبوب‌ترین روش برای انجام این کار استفاده از تولید ناخالص داخلی است. این مولفه به دنبال محاسبه ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در یک دوره معین است. به طور کلی، افزایش تولید ناخالص داخلی نشان دهنده افزایش تولید، درآمد و هزینه است. در مقابل، کاهش تولید ناخالص داخلی حاکی از کاهش تولید، درآمد و هزینه دارد. توجه داشته باشید که چند متغیر وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید: تولید ناخالص داخلی واقعی تورم را تشکیل می‌دهد، در حالی که تولید ناخالص داخلی اسمی این چنین نیست. تولید ناخالص داخلی هنوز هم تقریباً یک تقریب است، اما تجزیه و تحلیل آن در سطح ملی و بین‌المللی بسیار زیاد است. این توسط همه، از شرکت کنندگان در بازار مالی کوچک گرفته تا صندوق بین‌المللی پول برای به دست آوردن بینش در مورد سلامت اقتصادی کشورها استفاده می‌شود. تولید ناخالص داخلی یک شاخص قابل اعتماد برای اقتصاد یک کشور است، اما مانند تجزیه و تحلیل فنی بهتر است برای به دست آوردن درک جامع تر، آن را با داده‌های دیگر ارجاع دهید. اعتبار، بدهی و نرخ بهره در اقتصاد چیست ؟ وام دهندگان و وام گیرندگان به این مسئله اشاره کردیم که همه چیز به خرید و فروش می‌رسد. شایان ذکر است که وام و استقراض نیز ضروری است. فرض کنید که شما مبلغ زیادی پول نقد در اختیار دارید که در حال حاضر کاری انجام نمی‌دهند، ممکن است بخواهید آن پول را به کار بگیرید تا درآمد بیشتری کسب کنید، یکی از راه‌های انجام این کار وام دادن به کسی است که باید با آن وام نیاز خود را رفع کند، مانند خریدن ماشین آلات برای تجارت خود.آنها در حال حاضر پول نقدی در دسترس ندارند، اما پس از خرید ماشین آلات، می‌توانند آن را از فروش محصول نهایی خود بازپرداخت کنند. شما به عنوان وام دهنده عمل می‌کنید و طرف مقابل به عنوان وام گیرنده عمل می‌کند. برای اینکه از لحاظ اقتصادی برای شما ارزش داشته باشد، هزینه‌ای را برای وام دادن وجه خود تعیین می‌کنید. اگر شما 100000 دلار وام داده‌اید، ممکن است بگویید شما می‌توانید این پول را به شرط پرداخت 1٪ برای هر ماه که بازپرداخت نمی‌کنید، داشته باشید، این هزینه اضافی بهره نامیده می‌شود. طرف مقابل یعنی وام‌گیرنده هر ماه 1000 دلار بدهکار است تا زمان برگشت پول، اگر بعد از سه ماه بازپرداخت شد، انتظار دارید 103،000 دلار دریافت کنید، به علاوه هزینه اضافی که مشخص کرده‌اید. با ارائه این پول، اعتبار ایجاد می‌کنید، توافقی که وام گیرنده بعداً به شما بازپرداخت می‌کند. کاربران کارت اعتباری با این مفهوم آشنا خواهند شد. هنگام پرداخت با کارت ، پول بلافاصله از حساب بانکی شما حذف نمی‌شود. حتی لازم نیست در آنجا حضور داشته باشید، به شرطی که صورتحساب خود را بعد از آن تسویه کنید. با اعتبار بدهی می‌آید. با عمل به عنوان وام دهنده، شما پول طلبکار هستید، و با عمل به عنوان وام گیرنده، شما بدهکار هستید. پس از بازپرداخت وام با بهره، بدهی از بین می‌رود. بانک‌ها و نرخ بهره در اقتصاد چیست ؟ نقش بانک‌ها در اقتصاد چیست ؟ احتمالاً بانک‌ها مهمترین وام دهنده‌ها در دنیای امروز هستند. می‌توانید بین وام دهندگان و وام گیرنده‌گان آنها را به عنوان واسطه تصور کنید. این مؤسسات مالی در واقع نقش هر دو را به عهده می‌گیرند. وقتی پول در بانک می‌گذارید، این کار را به شرط اینکه آنها به شما بازگردانند، انجام می‌دهید. بسیاری دیگر همین کار را می‌کنند، و از آنجایی که این بانک در حال حاضر مقدار زیادی پول نقد در اختیار دارد، آن را به وام گیرندگان وام می‌دهند. البته این بدان معنی است که این بانک تمام پولی را که نزد خود به امانت دارد نمی‌تواند به طور همزمان به صاحبانش برگرداند. این سیستم دارای یک سیستم ذخیره کسری است. اگرهمه بخواهند پول خود را همزمان برداشت کنند می‌تواند مشکل ساز باشد، اما بندرت اتفاق می‌افتد. با این حال، اگر این کار انجام شود (به عنوان مثال، اگر همه اعتماد خود را به بانک از دست بدهند)، بانک ورشکسته می‌شود که به طور بالقوه باعث سقوط بانک می‌شود. بانک‌ها به طور معمول انگیزه‌ای را به شما می‌دهند تا پول خود را به صورت نرخ بهره به آنها قرض دهید. به طور طبیعی، نرخ بهره بالاتر برای وام دهندگان جذاب‌تر خواهد بود (زیرا پول بیشتری کسب می‌کنند). در مورد وام گیرندگان، برعکس صدق می‌کند، نرخ بهره پایین‌تر بدان معنی است که آنها علاقه‌ای به پرداخت مبلغی بالاتر نسبت به مبلغ اصلی ندارند.  اعتبار در اقتصاد چیست و چرا مهم است؟ اعتبار را می‌توان نوعی نیروی محرک برای اقتصاد دانست. اعتبار این امکان را به افراد، مشاغل و دولت‌ها می‌دهد تا بدون نیاز به پول و بودجه خاصی بتوانند هزینه کنند. بعضی از اقتصاد‌‌دانان این مسئله برای اقتصاد مشکل ساز می‌دانند، اما بسیاری دیگر معتقدند افزایش هزینه‌ها نشانه یک اقتصاد پررونق است. اگر پول بیشتری خرج شود، افراد بیشتری می‌توانند درآمد کسب ‌کنند. بانک‌ها تمایل بیشتری به وام‌های با درآمد بیشتر دارند، به این معنی که اکنون افراد به پول و اعتبار بیشتری دسترسی دارند. با پول بیشتر و اعتبار، افراد می‌توانند هزینه‌های بیشتری خرج کنند، به این معنی که افراد بیشتری درآمد کسب می‌کنند و چرخه ادامه می‌یابد. البته، این چرخه نمی‌تواند به طور نامحدود ادامه یابد. با وام امروز 100000 دلار، فردا خود را از 100000 دلار محروم می‌کنید. بنابراین، در حالی که می‌توانید مخارج خود را به طور موقت افزایش دهید، در نهایت مجبور خواهید بود هزینه‌های خود را برای بازپرداخت آن کاهش دهید. ری دالیو این مفهوم را چرخه بدهی کوتاه مدت می‌‌داند که تخمین می‌زند که این الگوها در دوره‌های 5 تا 8 ساله تکرار می‌شوند. توجه داشته باشید که بهره وری به طور پیوسته در حال افزایش است. بدون اعتبار، ما انتظار داریم که این تنها منبع رشد باشد، بعد از همه این‌ها، برای دریافت درآمد نیاز به تولید دارید. بانک‌های مرکزی، تورم و کاهش نرخ تورم در اقتصاد چیست ؟ تورم نقش تورم در اقتصاد چیست ؟ فرض کنید همه افراد پول زیادی در دسترس دارند، آنها می‌توانند خیلی بیشتر از آنچه توانایی دارند بدون اعتبار خرید کنند در حالی که هزینه در حال افزایش است، اما تولید اینگونه نیست. در واقع، عرضه کالاها و خدمات از نظر مادی افزایش نمی‌یابد، اما تقاضای آن افزایش می‌یابد. اتفاق بعدی تورم است، این زمانی است که شما به دلیل افزایش تقاضا شروع به افزایش قیمت کالاها و خدمات می کنید. شاخص محبوب برای اندازه‌گیری تورم، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) است که قیمت کالاها و خدمات مصرفی معمولی را با گذشت زمان دنبال می‌کند. بانک مرکزی چگونه کار می‌کند و نقش آن در اقتصاد چیست ؟ بانک‌هایی که قبلاً توضیح دادیم عموماً بانکهای تجاری هستند، آنها عمدتا به افراد و مشاغل خدمات می‌دهند. بانک‌های مرکزی سازمان‌های دولتی هستند که مسئولیت مدیریت سیاست های پولی یک کشور را بر عهده دارند. در این دسته، شما موسسات مالی مانند صندوق ذخیره فدرال ایالات متحده، بانک انگلیس، بانک ژاپن و بانک مردم چین را دارید. کارکردهای قابل توجه شامل اضافه کردن پول در گردش (از طریق کاهش کمی) و کنترل نرخ بهره است. افزایش نرخ بهره چیزی است که ممکن است بانک‌های مرکزی هنگام تورم از دسترس خارج کنند. وقتی نرخ‌ها افزایش می‌یابد، بدهی بیشتر است، بنابراین وام گرفتن به نظر جذاب نمی‌رسد. از آنجا که افراد نیز نیاز به بازپرداخت بدهی دارند، انتظار می‌رود هزینه‌ها کاهش یابد. در دنیای ایده‌آل، نرخ بهره بالاتر با توجه به تقاضای کمتر، قیمت‌ها را کاهش می‌دهد. اما در عمل، همچنین می‌تواند باعث افت قیمت شود که ممکن است در برخی زمینه‌ها مشکل ساز باشد. کاهش نرخ تورم در اقتصاد چیست ؟ همانطور که ممکن است حدس بزنید، کاهش نرخ تورم برعکس است. ما آن را به عنوان یک کاهش عمومی قیمت در یک دوره زمانی تعریف خواهیم کرد، که معمولاً ناشی از کاهش هزینه‌ها است. از آنجا که هزینه کمتری وجود دارد، می‌تواند با رکود [1] همراه شود، مانند بحران مالی سال 2008. یکی از راه حل‌های پیشنهادی برای کاهش تورم، پایین آمدن نرخ بهره است. با کاهش بهره اعتبارات، افراد برای وام بیشتر تحریک می‌شوند. سپس، با اعتبار بیشتر در دسترس، دولت پیش بینی می‌کند که بخش‌های موجود در اقتصاد هزینه‌های خود را افزایش دهند. چه اتفاقی می‌افتد وقتی حباب اقتصادی می‌ترکد؟ در پایان هر چرخه، بدهی بیشتری وجود دارد. سرانجام، بدهی غیرقابل کنترل می‌شود و باعث دلگرمی در مقیاس بزرگ می‌شود (جایی که افراد سعی در کاهش بدهی خود دارند).هنگام تأخیر، درآمد شروع به کاهش می‌کند و اعتبار کم می‌شود. افراد قادر به بازپرداخت بدهی نیستند در نتیجه افراد سعی در فروش دارایی خود دارند. اما بوسیله بسیاری از افرادی که قصد فروش دارایی خود را دارند، قیمت دارایی به دلیل فراوانی عرضه سقوط می‌کند. بازارهای سهام در سناریوهایی مانند این سقوط می‌کنند، و در این مرحله بانک مرکزی نمی‌تواند بار نرخ بهره را کاهش دهد. با این کار نرخ بهره منفی ایجاد می‌شود، که یک راه حل بحث برانگیز است که همیشه کار نمی‌کند. پس چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ خوب، بدیهی ترین راه پیش رو کاهش هزینه‌ها و بخشش بدهی‌ها خواهد بود. اینها مسائل دیگری را نیز به همراه می‌آورد: کاهش هزینه به معنای آن است که مشاغل سود چندانی نداشته باشند، بدین معنی که درآمد کارمندان کاهش می‌یابد. صنایع باید نیروی کار خود را کاهش دهند و منجر به افزایش بیکاری شوند. بنابراین، درآمد کمتر و نیروی کار کوچکتر بدان معنی است که دولت نمی‌تواند به همان اندازه مالیات جمع کند. در عین حال، برای تأمین تعداد بیشتر شهروندان بیکار، باید بیشتر هزینه کند. از آنجایی که بیشتر از دریافت هزینه می‌کند، کسری بودجه دارد. راه حل این مسئله در اقتصاد چیست ؟ راه حل پیشنهادی در اینجا شروع به چاپ پول است. بانک مرکزی با داشتن این پول می‌تواند به دولت وام دهد که در این صورت تلاش می‌کند اقتصاد را تحریک کند. اما این کار همچنین می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود. ایجاد پول بدون پشتوانه باعث تورم می‌شود زیرا باعث افزایش عرضه پول می‌شود. این یک شیب لغزنده است که در نهایت می‌تواند منجر به افزایش تورم شدید شود، در نتیجه تورم آنقدر سریع شتاب می‌یابد که ارزش یک ارز را از بین می‌برد و منجر به بحران اقتصادی می‌شود. کافی است به نمونه‌های جمهوری ویمار در دهه 1920، زیمبابوه در اواخر دهه 2000 یا ونزوئلا در اواخر دهه 2010 نگاهی بیندازید تا ببینید که تاثیر تورم شدید در اقتصاد چگونه است. با مقایسه با چرخه‌های کوتاه مدت، چرخه بدهی بلند مدت در یک بازه زمانی بسیار طولانی‌تر اتفاق می‌افتد، پیش بینی می‌کنند هر 50 تا 75 سال اتفاق بیفتد. منظور از اتصال به یکدیگر در اقتصاد چیست ؟ ما در اینجا چندین موضوع را پوشش داده ایم. سرانجام، مدل دالیو حول در دسترس بودن اعتبار می‌چرخد - با اعتبار بیشتر، اقتصاد رونق می‌گیرد و با اعتبار کمتری منعقد می‌شود. این رویدادها برای ایجاد چرخه بدهی کوتاه مدت متناوب هستند که به نوبه خود بخشی از چرخه بدهی‌های بلند مدت را تشکیل می‌دهند. نرخ بهره تأثیر زیادی در رفتار مشارکت کنندگان اقتصاد دارد. هنگامی که نرخ ها زیاد است، پس انداز حساس‌تر می‌شود، زیرا هزینه کردن اولویت نیست. هنگامی که آنها کاهش می یابند، به نظر می‌رسد هزینه تصمیم گیری منطقی تر است. سخن پایانی دوباره برگردیم به عنوان اولیه مقاله: اقتصاد چیست ؟ اقتصاد مانند یک دستگاه بسیار پیچیده هست که دانستن تمامی جزییات آن کار بسیار دشواری است و نیاز به مطالعه هر روزه دارد. با این حال به نگاهی دقیق و با توجه به آمار، ارقام و همچنین اخبار و مطالعه الگوهای مشابه به درک بهتر و جامع‌تری از مفهوم اقتصاد چیست برسیم. امیدواریم در این مقاله با مفهوم وام دهندگان و وام گیرندگان و ارتباط این دو با هم، اهمیت اعتبار در اقتصاد و اقداماتی که بانک‌های مرکزی می‌توانند انجام دهند تا از بحران اقتصادی جلوگیری کنند تا حدودی آشنا شده باشید. منبع: academy.binance [2] [1] https://blog.valmart.net/%d8%b1%da%a9%d9%88%d8%af-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ [2] https://academy.binance.com/en/articles/how-does-the-economy-work