فهرست مطالب
معاملات آتی یا فیوچرز (Futures Trading) یکی از محبوبترین روشهای معاملاتی در تمامی بازارهای مالی است. این نوع معاملات سالیان زیادی است که در بازارهای سهام و کالا انجام میشود اما در بازار ارزهای دیجیتال از سال ۲۰۱۷ شروع به کار کرده است.
معاملات آتی به دلیل دو طرفه بودن بازار (امکان کسب سود از تمام حرکات قیمتی) و امکان استفاده از اهرم (Leverage)، معاملهگران زیادی را به استفاده از این روش معاملاتی علاقمند کرده است.
از آنجا که این نوع معاملات با معاملات آپشن اشتباه گرفته میشوند، در این مقاله قصد داریم بصورت کامل معاملات فیوچرز یا آتی، انواع قراردادهای آن، مفاهیم مورد نیاز و مزایا و معایب و همینطور تفاوت آن با معاملات اسپات را بررسی کرده و نحوه انجام معاملات آتی را آموزش دهیم.
معاملات فیوچرز یا آتی چیست؟
معامله آتی در واقع یک قرارداد بین دو طرف برای خرید یا فروش یک دارایی، در یک تاریخ و قیمت از پیش تعیین شده است. این نوع قراردادها بر روی یک دارایی مالی مثل کالا، سهام یا ارز دیجیتال و تحرکات قیمتی دارایی مورد نظر در آینده انجام میشوند.
قراردادهای آتی در ابتدا بر روی انواع کالاها، مثل موادغذایی یا فلزات و همینطور نفت مورد استفاده قرار میگرفتند اما در ادامه برای استفاده در بازار رمزارزها، شامل تغییراتی شدند که آنها را از دسته بندی معاملات آپشن جدا میکند. در واقع قراردادهای فیوچرز، آپشنها، سواپها و قراردادهای CFD، همگی جزو دسته بندی ابزار مالیای به نام مشتقات هستند.
برای جا افتادن بهتر مطلب، اجازه دهید در ادامه معاملات فیوچرز را به زبان سادهتری بیان معرفی کنیم.
معاملات فیوچرز به زبان ساده
معاملات فیوچرز یکی از روشهای معاملاتی در بازار رمزارزها است که در آن میتوانید بر روی افزایش یا کاهش قیمت یک رمزارز شرطبندی کنید، بدون آن که مالک آن باشید! در واقع در معاملات آتی شما طبق تحلیلی که انجام دادهاید، مقداری از سرمایه خود را با استفاده از تکنیکهای مدیریت سرمایه، بر روی قیمت آینده یک دارایی ریسک میکنید.
در نهایت در صورتی که قیمت دارایی به اهداف مورد نظر برسد شما قرارداد خود را با سود میبندید و در غیر اینصورت با ضرر از معامله خارج میشوید. در طی این پروسه رمزارزی به کیف پول شما وارد یا خارج نمیشود. معاملات فیوچرز به دلیل در اختیار نداشتن دارایی واقعی، ساده و انعطافپذیر است و همینطور امکانات مارجین تریدینگ، مانند لوریج های بالا را نیز فراهم میکند.
برای فهم بهتر مطلب به یک مثال رجوع میکنیم. تصور کنید علی و حسین بر روی بیت کوین 50 هزار دلاری یک معامله فیوچرز باز میکنند، علی یک پوزیشن لانگ / خرید و حسین یک پوزیشن شورت / فروش. حال در ادامه و پس از سررسید قرارداد، بیت کوین به قیمت 60 هزار دلار رسیده است. در این صورت علی به مقدار 10 هزار دلار سود و حسین نیز 10 هزار دلار ضرر کرده است.
انواع قراردادها برای معاملات آتی
معاملات فیوچرز دامنهی وسیعی دارند و شامل چندین نوع قرارداد میشوند که هرکدام ویژگیهای مخصوص به خود را دارند که در ادامه 3 نوع آن را بررسی میکنیم.
قرارداد آتی استاندارد
یک قرارداد آتی استاندارد مانند قراردادهای فیوچرز در بازارهای سنتی، مواردی مانند سررسید و تاریخ انقضا را رعایت میکند. شرکت CME Group اولین صرافی معاملات آتی است که قراردادهای فیوچرز بیت کوین را در سال 2017 راه اندازی کرد که باعث افزایش قیمت بیت کوین در آن زمان شد.
در حال حاضر این شرکت قراردادهای آتی استاندارد بیت کوین با سررسیدهای متفاوت ارائه میدهد که حجم معاملات بالایی دارند و گاها برروی قیمت بیت کوین نیز تاثیر گذار هستند. صرافیهای بایننس و بایبیت (Bybit) نیز قراردادهای فیوچرز استاندارد را ارائه میدهند که بصورت فصلی و با تسویه حساب 3 ماه یک بار است. نکته مهم در مورد قراردادهای آتی استاندارد این است که تمامی آنها در تاریخ سررسید با دلار آمریکا تسویه میشوند.
قرارداد آتی با تحویل فیزیکی
این دسته از قراردادهای آتی هم دارای تاریخ انقضا هستند و تنها تفاوت آنها با معاملات فیوچرز استاندارد، تحویل رمزارز در زمان سررسید بجای تسویه حساب با دلار آمریکا است. صرافی Bakkt تنها ارائه دهندهی قراردادهای آتی با تحویل فیزیکی است و زمانی که تاریخ انقضای قرارداد فرا برسد، بیت کوینها را برای خریدار ارسال میکند.
قراردادهای دائمی
قراردادهای فیوچرز دائمی یا پرپچوال (Perpetual Contract)، نوعی از قراردادهای آتی هستند که تاریخ انقضا ندارند و اکثر معاملهگران کوتاه مدت بازار کریپتوکارنسی از این نوع قرارداد برای معاملات خود استفاده میکنند.
در این نوع معاملات نیاز است تا صرافیها با استفاده از مکانیسمی به نام فاندینگ ریت، قیمتهای بازار پرپچوال را به بازار اسپات نزدیک نگه دارند که نیازمند کارمزد گرفتن از کسانی است که در بازار پرپچوال در حال معامله هستند. این نوع از قراردادهای فیوچرز در حال حاضر در صرافیهای محبوب و بزرگی مانند بایننس، کوکوین و … در حال انجام است.
تفاوت معاملات اسپات و فیوچرز
اصلیترین تفاوتی که معاملات آتی با معاملات اسپات دارند، عدم مالکیت واقعی بر روی دارایی است که در حال معاملهی آن هستند. شما در معاملات فیوچرز میتوانید بر روی اتریوم و حرکات قیمتی آینده آن معامله کنید، بدون اینکه در کیف پول صرافی خود اتریوم داشته باشید در حالی که همچین اتفاقی در معاملات اسپات امکان پذیر نیست.
استفاده از اهرم و چندین برابر کردن سرمایه وارد شده به معامله، از امکاناتی است که معاملات فیوچرز برای معاملهگران فراهم میکند. اتفاقی که میتواند باعث چندین برابر شدن سود و در عین حال ضرر معامله شود، اتفاقی که در بازار اسپات ممکن نیست.
یکی از ویژگیهای جذاب بازار فیوچرز نسبت به اسپات، دو طرفه بودن آن است. در بازار فیوچرز سود گرفتن از افزایش قیمت دارایی و همینطور کاهش قیمت آن، امکان پذیر است در حالی که در بازار اسپات تنها از بالا رفتن قیمت میتوان سود کسب کرد.
برای آشنایی کامل با معاملات اسپات، پیشنهاد میکنیم این مقاله را مطالعه نمایید.
مفاهیم اصلی معاملات فیوچرز در بازار ارزهای دیجیتال
برای انجام معاملات فیوچرز بجز تجربهی کافی، به یادگیری مفاهیم پایه مربوط به این دسته از معاملات هم نیاز داریم که در ادامه مهم ترینهای آن را بررسی میکنیم.
مارجین اولیه و مارجین نگهداری
مارجین اولیه (Initial Margin) بخشی از یک قرارداد آتی است که برای انجام معامله فیوچرز باید با پول نقد یا یک دارایی مالی قابل معامله تامین شود. در آن سو مارجین نگهداری (Maintenance Margin) به حداقل مقدار مورد نیاز برای باز نگه داشتن معامله فیوچرز گفته میشود. در صورتی که مارجین نگهداری، از یک حد مشخص پایینتر برود معامله لیکویید میشود که چیزی شبیه به کال مارجین در مارجین تریدینگ است.
اهرم
اهرم یا لوریج (Leverage) یکی دیگر از مفاهیم مربوط به مارجین تریدینگ است که در معاملات آتی نیز کاربرد دارد. معاملهگران با استفاده از اهرم میتوانند نسبت به سرمایهای که در اختیار دارند از صرافی وام بگیرند تا با سرمایه بیشتری وارد معامله شوند. اینکار باعث میشود که امکان سود گرفتن و همینطور ضرر معامله بیشتر شده و احتمال لیکویید شدن معامله و ضرر 100 درصدی در معامله نیز وجود داشته باشد.
رنج اهرمهای ارائه شده بسته به صرافی، متفاوت بوده و بین 1x تا 125x متغیر است. برای مثال، اگر معاملهگر با اهرم 20x و سرمایه اولیه 10 دلار ، وارد یک معامله شود در واقع 200 دلار سرمایه در حال معامله است که 190 دلار آن از صرافی وام گرفته شده است.
اهرمها در فیوچرز به منظور چند برابر کردن سود یا ضرر یک معامله استفاده میشوند اما در مارجین تریدینگ با اهرمهای ثابت، نسبت به سرمایهای که در حساب مارجین موجود است، میتوانید طی یک مدت تعیین شده از صرافی پول قرض گرفته و در آینده پول وام گرفته شده را به همراه کارمزد به صرافی پس دهید.
فاندینگ ریت
از آنجایی که قراردادهای پرپچوال مانند قراردادهای آتی استاندارد، تاریخ سررسید و عملیات تسویه ندارند، صرافیها با استفاده از مکانیسمی به نام فاندینگ ریت (Funding Rate) در تلاش هستند تا قیمت بازارهای آتی و اسپات را به یکدیگر نزدیک نگه دارند.
فاندینگ ریت از اختلاف قیمت بین بازار آتی و اسپات محاسبه میشود و معاملهگران با توجه به پوزیشنهای باز، کارمزدهای مربوط به فاندینگ ریت را پرداخت یا دریافت میکنند. بعضا پیش میآید که کارمزدها بالا رفته و کار معاملهگران برای پرداخت کارمزد سنگین فاندینگ ریت سخت میشود.
لیکویید شدن
زمانی که پوزیشن باز معاملهگر، به حدی از ضرر برسد که سرمایه اولیه صفر شود، معامله توسط صرافی بسته شده و معاملهگر اصطلاحا لیکویید میشود. این اتفاق شبیه به کال مارجین در معاملات مارجین است و زمانی که اتفاق میافتد معاملهگر دچار %100 ضرر شده است. هرچه مقدار اهرم معامله بالاتر باشد احتمال لیکویید شدن نیز بالاتر میرود.
تصور کنید یک معاملهگر با اهرم 5x و سرمایه اولیه 10 دلار وارد پوزیشن لانگ میشود یعنی در واقع با 50 دلار سرمایه وارد یک معامله شده است. زمانی که این معامله %20 وارد ضرر شود و معاملهگر 10 دلار ضرر کند، صرافی 40 دلار از پولی که به معاملهگر قرض داده را بلافاصله به فروش میرساند و معاملهگر تمام سرمایه اولیه خود را از دست داده و از معامله بیرون میآید.
سود باز
نرخ سود باز (Open Interest) نشاندهندهی حجم پوزیشنهای باز فیوچرز است. این شاخص با حجم معاملات آتی رابطهی مستقیم دارد و در صورتی که سرمایه وارد بازار فیوچرز شود این شاخص افزایش پیدا میکند و بالعکس.
شاخص سود باز، با قیمت بیت کوین و نرخ رشد آن در ارتباط است. با بررسی شاخص OI و قیمت بیت کوین، مشخص میشود که افزایش معاملات باز و ورود پول به بازار آتی بیت کوین، نشاندهندهی افزایش علاقه معاملهگران به خرید است و در نتیجه باعث افزایش قیمت بیت کوین میشود.
آموزش انجام معاملات فیوچرز
در حال حاضر اکثر صرافیها از معاملات فیوچرز پیشتیبانی میکنند ولی ممکن است برای کسانی که احراز هویت نکردهاند قابل دسترسی نباشد. قبل از ثبت نام در صرافی برای انجام معاملات آتی، حتما در مورد صرافی و نوع سرویس دهی معاملات فیوچرز تحقیق کنید.
پس از پیدا کردن پلتفرم دلخواه، در ابتدا نیاز است تا یک حساب فیوچرز برای خود افتتاح کنید. وارد بخش Futures Account شده و پس از مطالعه قرارداد که قوانین و ریسکهای مربوط به معاملات فیوچرز در آن ذکر شده، آن را تایید کرده و وارد بخش اصلی انجام معاملات آتی میشوید.
- Transfer: در این بخش میتوانید حساب فیوچرز را شارژ کرده و با آن معاملاتتان را انجام دهید.
- Stop/Limit: در معاملات آتی توانایی سفارشگذاری به دو صورت Limit و Stop را دارید که میتوانید در مقالهی اسپات تریدینگ توضیح کامل این دو نوع سفارشگذاری را مشاهده کنید.
- TP/SL: در این قسمت توانایی ثبت حد سود (Take Profit) و حد ضرر (Stop-Loss) برای معاملات فیوچرز تعبیه شده است.
- Leverage: انتخاب اهرم مورد نظر برای معامله
- Buy/Sell: انتخاب بین پوزیشن لانگ / خرید و شورت / فروش
برای مثال، میخواهیم یک سفارش خرید فیوچرز بر روی بیت کوین با اهرم 5 باز کنیم. قیمتی که تمایل به خرید داریم 40 هزار دلار است و در نظر داریم به مقدار یک بیت کوین در این قیمت خریداری کنیم. حد ضرر و حد سود طبق تحلیل، به ترتیب روی 35 و 50 هزار دلار در قسمت مربوطه ثبت میکنیم. نحوه سفارشگذاری مربوط به این معامله را در تصویر زیر مشاهده میکنید.
مزایا و معایب معاملات فیوچرز
معاملات آتی نیز مانند تمامی روشهای معاملاتی در بازار رمزارزها، به دلیل تفاوتهای موجود، مزایا و معایبی نسبت به باقی روشها دارد که در ادامه آنها را بررسی میکنیم.
مزایای معاملات فیوچرز
سود چند برابری
با استفاده از قابلیت اهرم در معاملات آتی، میتوان سود چندین برابری نسبت به حالت عادی و معامله در بازار اسپات کسب کرد. هرچند که نباید فراموش کرد زمانی که معاملات در خلاف جهت حرکت کنند، ضرر معامله نیز چندین برابر میشود.
سادگی
با انجام معاملات فیوچرز، شما میتوانید حد سود و حد ضرر تعیین کرده، درصد سود یا ضرر خود را در لحظه مشاهده کرده و در صورت عدم رضایت از پوزیشن، میتوانید آن را ببندید.
از آنجایی که معاملات فیوچرز بصورت قراردادی است و نیاز به نگهداری رمزارز در کیف پول نیست، انجام آن سادهتر بوده و امنیت بالایی نیز دارند. این یکی از دلایلی است که معاملهگران روزانه و کوتاه مدت معاملات آتی را به معاملات اسپات ترجیح میدهند.
بازار دو طرفه
امکان کسب سود از کاهش قیمت داراییها، علاوه بر کسب سود از افزایش قیمت، یکی دیگر از مزایای معاملات در بازار آتی است. شما میتوانید حتی در روندهای نزولی نیز از بازار سود کسب کنید.
معایب معاملات فیوچرز
خطر لیکویید شدن
همانطور که امکان کسب سود سنگین در معاملات آتی به سبب استفاده از اهرم بالاست، امکان ضرر و همینطور لیکویید شدن نیز وجود دارد. در بازار اسپات احتمال ضرر صد درصدی به مراتب پایینتر است. شما در صورتی که 1 واحد اتریوم داشته باشید، در صورتی که قیمت ریزش سنگینی را تجربه کند شما کماکان 1 واحد اتریوم دارید، اما در معاملات فیوچرز با خطر از دست دادن کل سرمایهی درگیر در معامله روبرو هستید.
عدم شفافیت
صرافیها در تلاشند تا قیمتهای بازار آتی و اسپات را به یکدیگر نزدیک نگه دارند اما بارها اتفاق افتاده است که قیمتهای فیوچرز علی الخصوص در روندهای نزولی یا صعودی سنگین، اختلافات چند ده درصدی با قیمت بازار اسپات دارند!
تا امروز چندین بار اثبات شده است که صرافیهای مختلف با یکدیگر همکاری کرده و در تلاشند تا با دستکاری بازار و خرید و فروشهای سنگین برنامه ریزی شده، حد ضرر معاملهگران فیوچرز را زده و آنها را لیکویید کنند.
جمع بندی
معاملات فیوچرز، در کنار معاملات مارجین و اسپات یکی دیگر از محبوبترین روشهای معاملاتی در بازارهای مالی، از جمله بازار رمزارزهاست. هر دسته از معاملهگران با توجه به میزان سابقه و نوع استراتژی و ترید پلن خود میتوانند یک یا چند روش معاملاتی را انتخاب کرده و بر طبق آن تریدهای خود را انجام دهند.
برای مثال معاملهگران روزانه معاملات فیوچرز را ترجیح میدهند در حالی که برای معاملهگران سویینگ (Swing) و سرمایهگذاران بلند مدت معاملات فیوچرز یا مارجین توصیه نمیشود.
فراموش نکنید، برای انجام هرکدام از این روشهای معاملاتی، یادگیری تحلیل تکنیکال، مدیریت ریسک و سرمایه نیاز بوده و در ابتدا توصیه میشود با استفاده از اکانتهای دمو و پول غیر واقعی (Paper Trading) تجربه کسب کرده و سپس با میزان سرمایهی کم و ریسک منطقی معاملات فیوچرز را تجربه کنند.